ضرورت آمادگی ساکنان نواحی ساحلی در هفته‌های آتی
معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با تشریح زلزله‌های رخداده در منطقه بندر خمیر استان هرمزگان گفت: رخداد زمین‌لرزه‌های دوگانه با فاصله زمانی خیلی کم در حد چند ثانیه، موجب طولانی‌تر شدن دوره لرزش شده و بر میزان خسارات و آسیب‌های سازه‌ای تاثیرگذار است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، در پی وقوع چند زمین‌لرزه پیاپی در منطقه بندر چارک و جزیره کیش ۲۵ خرداد سال جاری و در ادامه آن وقوع زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۵.۲ در مجاورت بندر مقام اول تیر ماه گذشته، بامداد شنبه (۱۱ تیر) نیز شاهد وقوع چند زمین‌لرزه بزرگ (بزرگای محلی ۶.۱، ۵.۹ و ۶.۱) در بازه زمانی دوساعته، در غرب بندر خمیر استان هرمزگان بودیم.
زمین‌لرزه اول در ساعت ۲ و ۲ دقیقه و ۸ ثانیه با بزرگای ۶.۱ در مقیاس امواج محلی(ML)، زمین‌لرزه دوم ساعت ۳ و ۵۴ دقیقه و ۱۴ ثانیه با بزرگای ۵.۹ ریشتر و زمین‌لرزه سوم در ساعت ۳ و ۵۵ دقیقه و ۱۸ ثانیه، یعنی فقط ۶۴ ثانیه بعد از زمین‌لرزه دوم، با بزرگای مشابه ۶.۱ ریشتر، در ۳۰ کیلومتری باختر بندر خمیر و ۶۰ کیلومتری شمال باختری بندر لنگه به وقوع پیوست. این زمین‌لرزه‌ها که با خسارات و آسیب‌های سازه‌ای قابل توجهی همراه بود، تاکنون جان ۵ نفر از هموطنان را گرفته و ۸۴ نفر نیز مصدوم شده‌اند.
تصاویر رسیده از منطقه زلزله‌زده، خسارات زیادی را به سازه‌ها نشان می‌دهد؛ در حالی که خسارات بناها ناشی از زلزله به عوامل مختلفی از جمله جهت‌پذیری گسل، شرایط ساخت‌گاهی (وجود خاک نرم یا تپه در زیر ساختگاه، عمق زلزله و کیفیت ساخت و ساز بستگی دارد؛ از دیدگاه زلزله شناسی، رخداد سه زلزله با بزرگای حدود ۶ به دنبال هم می تواند در آسیب دیدگی ساختمان‌ها موثر باشد؛ یعنی هر یک از این زلزله ها به نوبه خود خساراتی را به سازه وارد کرده و موجب تضعیف آن شده اند. زلزله بعدی به همین نحو خسارات بیشتر و زمین لرزه سوم تقریبا موجب ریزش و تخریب شده است.
دکتر محمد تاتار در توضیح بسامد بالای لرزه‌ای در استان هرمزگان طی خرداد و تیرماه جاری به ایرنا اظهار داشت: بر اساس گزارش‌ها طی کمتر از ۱۹ روز، از ۲۵ خرداد سال جاری تا امروز، شاهد وقوع ۲۰۰ زمین‌لرزه در حاشیه غربی استان هرمزگان بوده‌ایم. رخداد ۳۵ زمین‌لرزه در مجموع با بزرگای بالای چهار ریشتر و ۶ زلزله با بزرگای بالای پنج ریشتر نیز از نظر علم زلزله‌شناسی قابل توجه است.
چنین فعالیت بارز لرزه‌ای در محدوده استان یا در سایر نقاط کشور در سال‌های اخیر سابقه نداشته است. اگر چه رخداد زمین‌لرزه‌های با بزرگای ۴ تا ۶ در زون (منطقه) لرزهزمینساختی زاگرس پدیده‌ای طبیعی به حساب می‌آید؛ از نظر تعداد، بزرگا و فعال شدن چند منطقه مختلف به فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتر از یکدیگر و در بازه زمانی کوتاه ۲۰ روزه، موردی نادر و کم سابقه محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: با اینکه به دنبال وقوع زلزله‌های خیلی بزرگ چون زمین‌لرزه ۲۱ آبان ۱۳۶۹ سرپل ذهاب کرمانشاه با بزرگای گشتاوری ۷.۳ شاهد به‌هم ریختگی حوزه تنش منطقه وسیعی در غرب کشور و رخداد زلزله‌های نسبتاً بزرگ در مناطق مجاور بودیم، سابقه رخداد زلزله‌های نه‌چندان بزرگ، با بزرگای حدود ۵ تا ۶ ریشتر، بدون رخداد زلزله‌ای خیلی بزرگ (بزرگای بالای هفت ریشتر) کم و بیش نادر است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: نکته قابل توجه دیگر، رخداد سه زمین‌لرزه با بزرگای مشابه حدود ۶ ریشتر در بازه زمانی کوتاه دوساعته در غرب بندر خمیر است. این رویدادها که به آنها زلزله‌های چندگانه گفته می‌شود، اگر چه قبلاً نیز در کشور سابقه داشته است؛ پدیده‌ای رایج و متداول به حساب نمی‌آید.
وقوع پس‌لرزه‌های متعدد از ویژگی‌های زلزله‌های منطقه زاگرس
تاتار ادامه داد: زمین‌لرزه‌های چندگانه روز گذشته در منطقه بندر خمیر تا امروز بالغ بر ۶۰ پس‌لرزه داشته‌اند که ۱۰ زلزله با بزرگای بالای چهار رخ داده‌اند. برخلاف لرزه‌خیزی مشاهده‌ای در ۲۵ خرداد در حد فاصل بندر چارک و جزیره کیش که در آن امکان تفکیک زمین‌لرزه‌های اصلی از پیش لرزه‌ها و پسلرزه‌ها میسر نبود، شروع توالی لرزه‌ای در منطقه بندر خمیر با سه زلزله بزرگ با بزرگای محلی حدود ۶ بوده که در ادامه با تعداد زیادی پس‌لرزه همراه شد. اگر چه رخداد زلزله های چندگانه در زاگرس خیلی رایج نیست، دنبال شدن سه زمین‌لرزه اصلی با توالی تعدادی پس‌لرزه، از ویژگی‌های بارز زمین‌لرزه‌های زاگرس است.
توزیع توالی لرزه‌ای در حاشیه غربی استان هرمزگان طی ۲۰ روز اخیر. ستاره‌ها زلزله‌های اخیر با بزرگای بالای پنج و دایره‌های سبز توالی لرزه‌ای همراه با هریک از این زلزله‌ها در مجاورت بندر مقام، بندر چارک، و غرب بند خمیر است. زلزله‌های تاریخی منطقه با شش ضلعی و زمین‌لرزه‌های دستگاهی صد سال اخیر (بر پایه کاتالوگ زمین‌لرزه‌های دستگاهی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی) با دایره‌های بزرگ صورتی (زلزله‌های بزرگ تر از ۶ ریشتر) و دایره‌های کوچک قرمز (زلزله‌های با بزرگای ۵ تا ۶) نمایش داده شده‌اند
معاون پژوهشی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطرنشان کرد: از طرف دیگر مطابق با سازوکار کانونی حل شده برای زلزله‌های بزرگ در توالی‌های رخداده در حاشیه غربی استان هرمزگان، به نظر می‌رسد گسل مسبب هر سه توالی لرزه‌ای در منطقه بندر مقام، بندر چارک و بندر خمیر، از نوع گسل معکوس با شیب به سمت شمال باشد. این تشابه در موقعیت و سازوکار گسل‌های مسبب این سه توالی لرزه‌ای، احتمال وجود ارتباط میان گسل‌های مسبب را قوت بخشیده، فرضیه وجود یک گسل واحد طویل چون گسل پیش ژرفای زاگرس (ZFF) که به دلیل قرارگرفتن زیر دریا ناشناخته مانده را بسیار محتمل می کند.
به گزارش اقتصاد سرآمد، در پی وقوع چند زمین‌لرزه پیاپی در منطقه بندر چارک و جزیره کیش ۲۵ خرداد سال جاری و در ادامه آن وقوع زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۵.۲ در مجاورت بندر مقام اول تیر ماه گذشته، بامداد شنبه (۱۱ تیر) نیز شاهد وقوع چند زمین‌لرزه بزرگ (بزرگای محلی ۶.۱، ۵.۹ و ۶.۱) در بازه زمانی دوساعته، در غرب بندر خمیر استان هرمزگان بودیم.
زمین‌لرزه اول در ساعت ۲ و ۲ دقیقه و ۸ ثانیه با بزرگای ۶.۱ در مقیاس امواج محلی(ML)، زمین‌لرزه دوم ساعت ۳ و ۵۴ دقیقه و ۱۴ ثانیه با بزرگای ۵.۹ ریشتر و زمین‌لرزه سوم در ساعت ۳ و ۵۵ دقیقه و ۱۸ ثانیه، یعنی فقط ۶۴ ثانیه بعد از زمین‌لرزه دوم، با بزرگای مشابه ۶.۱ ریشتر، در ۳۰ کیلومتری باختر بندر خمیر و ۶۰ کیلومتری شمال باختری بندر لنگه به وقوع پیوست. این زمین‌لرزه‌ها که با خسارات و آسیب‌های سازه‌ای قابل توجهی همراه بود، تاکنون جان ۵ نفر از هموطنان را گرفته و ۸۴ نفر نیز مصدوم شده‌اند.
تصاویر رسیده از منطقه زلزله‌زده، خسارات زیادی را به سازه‌ها نشان می‌دهد؛ در حالی که خسارات بناها ناشی از زلزله به عوامل مختلفی از جمله جهت‌پذیری گسل، شرایط ساخت‌گاهی (وجود خاک نرم یا تپه در زیر ساختگاه، عمق زلزله و کیفیت ساخت و ساز بستگی دارد؛ از دیدگاه زلزله شناسی، رخداد سه زلزله با بزرگای حدود ۶ به دنبال هم می تواند در آسیب دیدگی ساختمان‌ها موثر باشد؛ یعنی هر یک از این زلزله ها به نوبه خود خساراتی را به سازه وارد کرده و موجب تضعیف آن شده اند. زلزله بعدی به همین نحو خسارات بیشتر و زمین لرزه سوم تقریبا موجب ریزش و تخریب شده است.
دکتر محمد تاتار در توضیح بسامد بالای لرزه‌ای در استان هرمزگان طی خرداد و تیرماه جاری به ایرنا اظهار داشت: بر اساس گزارش‌ها طی کمتر از ۱۹ روز، از ۲۵ خرداد سال جاری تا امروز، شاهد وقوع ۲۰۰ زمین‌لرزه در حاشیه غربی استان هرمزگان بوده‌ایم. رخداد ۳۵ زمین‌لرزه در مجموع با بزرگای بالای چهار ریشتر و ۶ زلزله با بزرگای بالای پنج ریشتر نیز از نظر علم زلزله‌شناسی قابل توجه است.
چنین فعالیت بارز لرزه‌ای در محدوده استان یا در سایر نقاط کشور در سال‌های اخیر سابقه نداشته است. اگر چه رخداد زمین‌لرزه‌های با بزرگای ۴ تا ۶ در زون (منطقه) لرزهزمینساختی زاگرس پدیده‌ای طبیعی به حساب می‌آید؛ از نظر تعداد، بزرگا و فعال شدن چند منطقه مختلف به فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتر از یکدیگر و در بازه زمانی کوتاه ۲۰ روزه، موردی نادر و کم سابقه محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: با اینکه به دنبال وقوع زلزله‌های خیلی بزرگ چون زمین‌لرزه ۲۱ آبان ۱۳۶۹ سرپل ذهاب کرمانشاه با بزرگای گشتاوری ۷.۳ شاهد به‌هم ریختگی حوزه تنش منطقه وسیعی در غرب کشور و رخداد زلزله‌های نسبتاً بزرگ در مناطق مجاور بودیم، سابقه رخداد زلزله‌های نه‌چندان بزرگ، با بزرگای حدود ۵ تا ۶ ریشتر، بدون رخداد زلزله‌ای خیلی بزرگ (بزرگای بالای هفت ریشتر) کم و بیش نادر است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: نکته قابل توجه دیگر، رخداد سه زمین‌لرزه با بزرگای مشابه حدود ۶ ریشتر در بازه زمانی کوتاه دوساعته در غرب بندر خمیر است. این رویدادها که به آنها زلزله‌های چندگانه گفته می‌شود، اگر چه قبلاً نیز در کشور سابقه داشته است؛ پدیده‌ای رایج و متداول به حساب نمی‌آید.
وقوع پس‌لرزه‌های متعدد از ویژگی‌های زلزله‌های منطقه زاگرس
تاتار ادامه داد: زمین‌لرزه‌های چندگانه روز گذشته در منطقه بندر خمیر تا امروز بالغ بر ۶۰ پس‌لرزه داشته‌اند که ۱۰ زلزله با بزرگای بالای چهار رخ داده‌اند. برخلاف لرزه‌خیزی مشاهده‌ای در ۲۵ خرداد در حد فاصل بندر چارک و جزیره کیش که در آن امکان تفکیک زمین‌لرزه‌های اصلی از پیش لرزه‌ها و پسلرزه‌ها میسر نبود، شروع توالی لرزه‌ای در منطقه بندر خمیر با سه زلزله بزرگ با بزرگای محلی حدود ۶ بوده که در ادامه با تعداد زیادی پس‌لرزه همراه شد. اگر چه رخداد زلزله های چندگانه در زاگرس خیلی رایج نیست، دنبال شدن سه زمین‌لرزه اصلی با توالی تعدادی پس‌لرزه، از ویژگی‌های بارز زمین‌لرزه‌های زاگرس است.
توزیع توالی لرزه‌ای در حاشیه غربی استان هرمزگان طی ۲۰ روز اخیر. ستاره‌ها زلزله‌های اخیر با بزرگای بالای پنج و دایره‌های سبز توالی لرزه‌ای همراه با هریک از این زلزله‌ها در مجاورت بندر مقام، بندر چارک، و غرب بند خمیر است. زلزله‌های تاریخی منطقه با شش ضلعی و زمین‌لرزه‌های دستگاهی صد سال اخیر (بر پایه کاتالوگ زمین‌لرزه‌های دستگاهی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی) با دایره‌های بزرگ صورتی (زلزله‌های بزرگ تر از ۶ ریشتر) و دایره‌های کوچک قرمز (زلزله‌های با بزرگای ۵ تا ۶) نمایش داده شده‌اند
معاون پژوهشی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطرنشان کرد: از طرف دیگر مطابق با سازوکار کانونی حل شده برای زلزله‌های بزرگ در توالی‌های رخداده در حاشیه غربی استان هرمزگان، به نظر می‌رسد گسل مسبب هر سه توالی لرزه‌ای در منطقه بندر مقام، بندر چارک و بندر خمیر، از نوع گسل معکوس با شیب به سمت شمال باشد. این تشابه در موقعیت و سازوکار گسل‌های مسبب این سه توالی لرزه‌ای، احتمال وجود ارتباط میان گسل‌های مسبب را قوت بخشیده، فرضیه وجود یک گسل واحد طویل چون گسل پیش ژرفای زاگرس (ZFF) که به دلیل قرارگرفتن زیر دریا ناشناخته مانده را بسیار محتمل می کند.