چابهار؛ ازبندر کوچک ماهیگیری تا بندر استراتژیک
حاشیه نیشنی، بلای رشد سواحل مکُران!
گروه اقتصاد دریا - سواحل راهبردی مکران به عنوان سواحل اقیانوسی ایران اهمیتی استراتژیک دارد به طوری که قدیمیها هم به اهمیت راهبردی آن پی برده بودند و گفته شده از زمان حضور پرتغالیها از نخستین دهههای قرن 16 در آبهای جنوب تا ظهور انگلیس بهعنوان قدرت خلیج فارس در طول جنگ جهانی اول همواره بخشی از فعالیتهای تجاری و دریانوردی رایج در بنادر جنوبی استان سیستان و بلوچستان متمرکز بوده است و کشتیهای موجود در چابهار را که در خطوط کشتیرانی فعالیت داشته اند را 119 فروند ذکر میکنند که از این تعداد 5 فروند کشتی تجاری و 64 فروند کشتی بادبانی بودهاند.
به گزارش اقتصادسرآمد، سال 1306 هفته نام حبلالمتین کلکته هند نوشت، روزی میرسد که چابهار آینده اقتصاد و تجارت ایران میشود، این حرف هفته نامه حبل المتین صدسال پیش زمانی که چابهار یک بندر کوچک ماهیگیری بود از نگاه خبره ترین کارشناسان هم فانتزی و دست نیافتنی تلقی میشد اما امروزه سواحل مکران به مرکزیت چابهار طوری رشد کرده و میکند که تداعی کننده فانتزی صدسال پیش است.
استقرار صنایع بزرگ و مادر فولاد و پتروشیمی از دهه 90 شمسی در سواحل مکران و چابهار شروع شده است؛ بندر چابهار با قابلیت پهلوگیری بزرگترین کشتیهای تجاری جهان سال 1396 افتتاح شده و بندر جاسک هم با مخازن ذخیره سازی و انتقال صادرات نفت ایران و پهلوگیری بزرگترین کشتیهای نفتی سال گذشته افتتاح شد؛ همه اینها یعنی ایران درحال انتقال تجارت خود از خلیج فارس به دریای عمان و سواحل راهبردی مکران است. در این بین وزارت راه و شهرسازی برآورد کرده چابهار بالاترین نسبت جمعیت حاشیهنشین در میان شهرهای حاشیهنشین ایران را دارد و نصف جمعیت شهر چابهار حاشیهنشیناند؛ محمدیونس حقانی شهردار چابهار هم گفته که: چابهار 14 سکونتگاه غیررسمی حاشیه دارد و حدود 70 هزار نفر از جمعیت این شهر حاشیهنشین هستند.
افزایش حاشیه نیشنی بلای جان رشد
سواحل مکران
رمضان خلیلی کارشناس مسائل اقتصادی در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: با استقرار صنایع مختلف و ایجاد ظرفیتهای تجاری و ترانزیتی و صادرات و واردات جمعیت سواحل مکران به شکل قابل ملاحظهای افزایش مییابد و در صورتی که از همین حالا فکری به حال این جمعیت نشود، سکونتگاههای غیررسمی و حاشیهنشین که حالا هم چابهار درگیر آنهاست دوباره سر برمیآورد.
عمده دلیل حاشیهنشینی در چابهار
او در ادامه میافزاید: عمده دلیل حاشیهنشینی در چابهار جذابیتهای اقتصادی که این بندر و عدم مدیریت درست برای استقرار جمعیت است، به طوری که اگر مسئولان از همان ابتدا فکر استقرار جمعیت اضافه و سر ریز جمعیت بودند امروز درگیر این حاشیه نشینی گسترده در این بندر نبودیم.
سوء مدیریت دامن مکران را نیز گرفت
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: نمونه عدم مدیریت مناسب برای استقرار جمعیت شهری در سالهای اخیر مشخص شده به طوری که چابهار طی سالهای گذشته بارها درگیر حاشیهنشینی شده، حاشیهنشینی آن سامان داده شده و دوباره سر از مناطق جدید سربرآورده است.
رشد جمعیت چابهار در حاشیه نشینها استقرار مییابند و یا شهرهای جدید؟
خلیلی تاکید داشت: با استقرار صنایع مختلف و ایجاد ظرفیتهای تجاری و ترانزیتی و صادرات و واردات جمعیت سواحل مکران به شکل قابل ملاحظهای افزایش مییابد و در صورتی که از همین حالا فکری به حال این جمعیت نشود، سکونتگاههای غیررسمی و حاشیهنشین که حالا هم چابهار درگیر آنهاست دوباره سر برمیآورد.
او با اشاره به اینکه هرمزگان یکی از ارکان مهم منطقه مکران است و توسعه آن بدون توجه به ظرفیتهای منطقه و نظرخواهی از بومیان آن میسر نمیشود، اضافه کرد: نگاه توسعهای و فرا استانی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قابلتقدیر و نشاندهنده عزم دولت بر توسعه مکران است.
کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: بهطور حتم توسعه این منطقه میتواند در بهکارگیری ظرفیتهای نیروهای منطقه و استان کارساز بوده و یکی از دغدغههای نماینده ولیفقیه در استان هرمزگان و استاندار هرمزگان را برطرف کند.
سواحل و مناطقی در تمام دنیا وجود دارند که به علت فاصله زیاد خود از شهرهای بزرگ و مراکز استانها کمتر توسعه یافته اند و یا از امکانات کم تری نسبت به سایر نقاط برخوردار هستند. به همین دلیل با اعلام این مناطق به عنوان مناطق ویژه اقتصادی شرکتها و افراد ثروتمند را به سرمایه گذاری در این مناطق جلب کرده که موجب آبادانی آنجا میشود.
سواحل مکران از شرق بندرعباس شروع میشود و تا مرز پاکستان و ایران ادامه دارد. مردم محلی به آن مَکران میگویند، اما در اشعار فردوسی مُکران هم نوشته شده. اهمیت سواحل مکران به این خاطر است که تنها بندر اقیانوسی ایران یعنی چابهار، در آن قرار دارد. امروز و در شرایط فعلی استفاده از دریا اهمیت بسیاری دارد و برای دستیابی بیشتر به منافع و توسعه صنایع دریایی، بایستی دامنه حضور و استمرار در دریا را افزایش دهیم و این امر بدون ارتقاء سطح دانش تخصصی دریایی غیر ممکن است.