مشاور معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست
کنوانسیون تهران عاملی برای حفظ محیط زیست دریای خزر
به اعتقاد مشاور معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کنوانسیون تهران می تواند عاملی برای حفظ محیط زیست دریای خزر باشد.به گزارش اقتصادسرآمد، دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان که مرز ساحلی ۵ کشور را شامل میشود، از اهمیت زیست محیطی بالایی برخوردار است.اگر بخواهم درباره کنواسیون تهران پیشینهای بگویم، باید این نکته را یادآور شوم که دریای خزر ویژگیهای بارز اکولوژیکی و تنوع زیستی بی نظیری دارد. به طور مثال گونههای ارزشمند ماهیهای خاویاری یا فوک خزری که تنها پستاندار این دریا هست. همینطور بخاطر منابع نفت و گاز که زیر بستر این دریا وجود دارد.به طور کلی شرایط خاص و استراتژیک دریای خزر بسیار با اهمیت است. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، وضعیت بحرانی در دریا وجود داشت.به خاطر افزایش فعالیتهای اکتشاف و استخراج نفت و گاز، کاهش منابع آبزی به خصوص ماهی خاویاری که در رده گونههای در حال انقراض قرار گرفته بودند و منجر به کاهش خاویار به عنوان یک منبع ارز خارجی شده بود، تخریب زیستگاهها و همینطور ورود گونههای غیر بومی، باعث شد ۵ کشور حاشیه دریا خزر به فکر همکاری برای رفع این بحرانها کنند.کشورهای ایران، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه با حمایت مالی برخی سازمانهای بین المللی به طور خاص سازمان ملل، برای حفاظت از دریا شروع به همکاری با یکدیگر کردند.این اتفاق باعث شد تا در سال ۱۳۷۷ برای جلوگیری از تخریب بیشتر محیط زیست خزر، مجموعه فعالیتهایی انجام شد و در نهایت برنامه محیط زیست دریای خزر یا (caspian enviroment program) CEP شکل گرفت.برنامه محیط زیست دریای خزر مجموعه اقداماتی برای ارتقا کیفی محیط زیست خزر بود که باید توسط خود کشورها انجام شود. CEP باعث شد تا این کشورها تشویق شوند یک چارچوب حقوقی تنظیم کنند. در نتیجه کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر شکل گرفت.وی گفت : این کنوانسیون در آبان ماه سال ۱۳۸۲ در تهران به امضا رسید و به همین خاطر به اسم کنوانسیون تهران معروف شد. بر اساس مفاد کنوانسیون ۹۰ روز بعد از اینکه آخرین کشور کنوانسیون را در مجلس خود به تصویب رساند، لازم الاجرا میشود. این اتفاق در ۲۱ مرداد ماه ۱۳۸۵ رخ داد و پس از آن کنوانسیون تهران لازم الاجرا شد.شعاعی، مشاور معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: هدف اصلی کنوانسیون تهران را در چند دسته میتوان اشاره کرد. کشورهای ساحلی در رابطه با جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی، جلوگیری و کنترل گونههای مهاجم، پیش آمدن شرایط اضطراری محیط زیستی، حفاظت و احیای منابع زنده دریایی، مدیریت مناطق ساحلی، بحث مربوط به نوسانات تراز آب دریای خزر و همچنین مجموعه فعالیتهای پایشی میبایست با یکدیگر همکاری داشته باشند.کنوانسیون تهران یک کنوانسیون چارچوبی است. یعنی یکسری چارچوب برای اینکه کشورها بتوانند با همدیگر در راستای حفاظت از محیط زیست همکاری داشته باشند، ایجاد کرده است.در عمل آنچه که به عنوان بازوی اجرایی کنوانسیون مطرح است، پروتکلهایی است که قرار بود به کنوانسیون اضافه شود. در حال حاضر چهار پروتکل آماده و تصویب شده است.به گفته مشاوره معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست یکی از پروتکلها که پروتکل آمادگی، واکنش و همکاری منطقهای در مبارزه با سوانح آلودگی نفتی است از سال ۱۳۹۵ لازم الاجرا شد. سایر پروتکلها هم منتظر امضا و تصویب دولتها است و برخی از کشورها در مجلس خود آنها را به تصویب رساندند ولی منتظر هستند که بقیه کشورها ملحق شوند تا لازم الاجرا شود.