یک بوم شناس و فعال محیط زیست به اقتصادسرآمد: احیای دریاچه ارومیه شاید 100 سال دیگر
شانسی برای احیای دریاچه ارومیه نداریم
گروه دریامحور - دریاچه ارومیه دومین دریاچه آب شور در جهان است که روند خشک شدن آن از حدود نیمه دهه ۸۰ آغاز شده و در این سال‌ها علاوه بر خشکسالی، انحراف آب برای مصرف آبیاری کشاورزی در حوضه آبریز آن هم افزایش یافته و هرروز مساحت این دریاچه ;l کم و کمتر می شودد و نتیجه آن خشکی ۹۵ درصدی دریاچه است. این در حالی است که مسئولان احیای این دریاچه که میلیاردها تومان بودجه کشور را به منظور رسیدگی له امور احیای آن در اختیار دارند این روزها داعیه سرحال بودن دریاچه ارومیه را دارند و می‌گویند سهم آب هیرمند به این دریاچه تزریق شده و حال دریاچه زیبای شمال غربی کشور رو به بهبود است اما نظر کارشناسان زبده در این باره چیز دیگری است.
به گزارش اقتصادسرآمد، طرح احیای دریاچه ارومیه، همزمان با هزینه کردهای بسیاری که در بعد سخت‌افزاری اتفاق می‌افتد، جلوی گسترش اراضی کشاورزی را نگرفته است و این روند همچنان سیر صعودی داشته است. متأسفانه همین موضوع، حجم بسیاری از منابع آبی منطقه را متاثر می‌کند. لذا باید وزارت جهاد کشاورزی به منظور جلوگیری از پیشرفت زمین‌های کشاورزی باد چاره ای بیندیشد تا آب دریاچه ارومیه صرف اموری از این دست نشود.
چنانچه دریاچه ارومیه به زندگی بازنگردد، باد لایه ای از نمک را بیشتر بر سکونتگاه های کرانه غربی حوضه آبریز دریاچه فروخواهد نشاند و شهرها و روستاهای خالی از سکنه، تصویر خیالی از روزگار پررونق بازارهای تبریز، باغشهر اسکو و دامنه‌های سرسبز سهند ایجاد خواهد کرد کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با خشک شدن دریاچه ارومیه در بهترین حالت حدود ۶ میلیون نفر از جمعیت ساکن در حاشیه این دریاچه مجبور به ترک منطقه خواهند شد. آنها هم که می مانند با بیماری‌های قلبی، ریوی و انواع سرطان ها دست و پنجه نرم خواهند کرد و این طرف نیز هزینه دیگری بر خزانه پزشکی دولت تحمیل خواهند کرد.
شانسی برای احیای دریاچه ارومیه نداریم
اسماعیل کهرم، بوم شناس و فعال محیط زیست در ایران در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: با نگاهی به گذشته و با توجه به کاهش ورود آب به دریاچه ارومیه کاملا متوجه این امر خواهیم بود که ما شانسی برای احیای این دریاجه در اختیار نداریم مگر در یک صورت، آنهم بارش‌های غیر متعارفی که کمتر اتفاق می‌افتد.
رسوبات سد محکمی در برابر ورود آب به دریاچه ارومیه
وی با اشاره به منتهی شدن 14 رودخانه به دریاچه ارومیه و نیاز به لایروبی آنها، افزود: گِل و رسوبات مانع از ورود آب این روخانه‌ها به دریاچه ارومیه شده چرا که رسوباتی که سالانه باید جمع اوری می‌شدند امروز به مثابه سدی از ورود آب به دریاچه ارومیه جلوگیری می‌کنند لذا ادعای نجات این دریاچه که اخیرا منتشر شده پایه و اساس علمی و زیربنایی ندارد.
تشکیل بی نتیجه ستاد نجات دریاچه ارومیه
وی با بیان این که بخش عظیمی از آب‌هایی که باید به دریاچه ارومیه برسد این روزها صرف امور کشاورزی در مسیر این دریاچه می‌شود، گفت: اعلام شده که رقم‌های هنگفتی به منظور نجات این دریاچه از سوی دولت اختصاص پیدا کرده اما خروجی ان تنها تشکیل « ستاد نجات دریاچه ارومیه « بوده که نه تنها کاری از پیش نبرده که رقم‌های مزبور صرف آمد و شد و حق ماموریت و پشت میز نشینی اعضای ان شده و در عمل یک لیتر آب وارد دریاچه ارومیه نشد.
چناچه خواسته باشیم به این ترتیب رفتار کنیم تا 100 سال آینده نیز دریاچه ارومیه احیا نخواهد شد، موضوعی بود که کهرم به ان اشاره داشت و گفت: اگر یک سیستم انسانی کارامد و متعهد برای احیای دریاچه ارومیه اقدام و مدیریت کند 10 تا 15 سال آینده می توان امیدوار بود آب زندگی به این دریاچه برگردد.
وی تاکید داشت: چنین است دریاچه آرال در روسیه که احیای آن هزینه گزافی را به همراه داشت و این کشور آن را رها کرد تا شاید دست طبیعت بار دیگر حیات را به این دریاچه بازگرداند.
اقدامات نامناسب در گذشته و بی توجهی برخی دولت ها در برابر تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پی در پی باعث خشکی بسیاری از دریاچه ها، تالاب ها و رودخانه های ایران طی دو دهه گذشته شده است. دریاچه ارومیه در شمال غرب کشور که یکی از شش دریاچه بزرگ نمک در کره زمین بشمار می آید مهمترین آن ها است.
این دریاچه کمتر از چند سال هشت متر از آب باقیمانده خود را از دست داده و تا مرز نابودی کامل پیش رفته است. مهمترین بنادر و سواحل آن در جنوب شرقی دریاچه «بندر رحمانلو»،«بندر دانالو» و در شمال آن «بندر شرفخانه» کاملا خشک شده و جزایر آن که زمانی میان آب بودند، به خشکی متصل شده است، به صورتی که با پای پیاده یا با خودرو می توان به آنها رسید. علیرغم تبخیر بسیار سریع به دلیل گرمای شدید هوا، هنوز در نزدیکی پل میانگذر شهید کلانتری در نزدیکی ارومیه «جزیره اسلامی» و در ساحل «کاظم داشی» در نزدیکی گوورچین قلعه در حومه سلماس باقیمانده آب دریاچه را می توان مشاهده کرد، که امکان شنا در آن نیست و در عمیق ترن بخش ها حتا تا زیر زانو هم نمی رسد. در نتیجه این خشکسالی، بخش های وسیعی از دریاچه ارومیه به کویر نمک تبدیل شده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، طرح احیای دریاچه ارومیه، همزمان با هزینه کردهای بسیاری که در بعد سخت‌افزاری اتفاق می‌افتد، جلوی گسترش اراضی کشاورزی را نگرفته است و این روند همچنان سیر صعودی داشته است. متأسفانه همین موضوع، حجم بسیاری از منابع آبی منطقه را متاثر می‌کند. لذا باید وزارت جهاد کشاورزی به منظور جلوگیری از پیشرفت زمین‌های کشاورزی باد چاره ای بیندیشد تا آب دریاچه ارومیه صرف اموری از این دست نشود.
چنانچه دریاچه ارومیه به زندگی بازنگردد، باد لایه ای از نمک را بیشتر بر سکونتگاه های کرانه غربی حوضه آبریز دریاچه فروخواهد نشاند و شهرها و روستاهای خالی از سکنه، تصویر خیالی از روزگار پررونق بازارهای تبریز، باغشهر اسکو و دامنه‌های سرسبز سهند ایجاد خواهد کرد کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با خشک شدن دریاچه ارومیه در بهترین حالت حدود ۶ میلیون نفر از جمعیت ساکن در حاشیه این دریاچه مجبور به ترک منطقه خواهند شد. آنها هم که می مانند با بیماری‌های قلبی، ریوی و انواع سرطان ها دست و پنجه نرم خواهند کرد و این طرف نیز هزینه دیگری بر خزانه پزشکی دولت تحمیل خواهند کرد.
شانسی برای احیای دریاچه ارومیه نداریم
اسماعیل کهرم، بوم شناس و فعال محیط زیست در ایران در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: با نگاهی به گذشته و با توجه به کاهش ورود آب به دریاچه ارومیه کاملا متوجه این امر خواهیم بود که ما شانسی برای احیای این دریاجه در اختیار نداریم مگر در یک صورت، آنهم بارش‌های غیر متعارفی که کمتر اتفاق می‌افتد.
رسوبات سد محکمی در برابر ورود آب به دریاچه ارومیه
وی با اشاره به منتهی شدن 14 رودخانه به دریاچه ارومیه و نیاز به لایروبی آنها، افزود: گِل و رسوبات مانع از ورود آب این روخانه‌ها به دریاچه ارومیه شده چرا که رسوباتی که سالانه باید جمع اوری می‌شدند امروز به مثابه سدی از ورود آب به دریاچه ارومیه جلوگیری می‌کنند لذا ادعای نجات این دریاچه که اخیرا منتشر شده پایه و اساس علمی و زیربنایی ندارد.
تشکیل بی نتیجه ستاد نجات دریاچه ارومیه
وی با بیان این که بخش عظیمی از آب‌هایی که باید به دریاچه ارومیه برسد این روزها صرف امور کشاورزی در مسیر این دریاچه می‌شود، گفت: اعلام شده که رقم‌های هنگفتی به منظور نجات این دریاچه از سوی دولت اختصاص پیدا کرده اما خروجی ان تنها تشکیل « ستاد نجات دریاچه ارومیه « بوده که نه تنها کاری از پیش نبرده که رقم‌های مزبور صرف آمد و شد و حق ماموریت و پشت میز نشینی اعضای ان شده و در عمل یک لیتر آب وارد دریاچه ارومیه نشد.
چناچه خواسته باشیم به این ترتیب رفتار کنیم تا 100 سال آینده نیز دریاچه ارومیه احیا نخواهد شد، موضوعی بود که کهرم به ان اشاره داشت و گفت: اگر یک سیستم انسانی کارامد و متعهد برای احیای دریاچه ارومیه اقدام و مدیریت کند 10 تا 15 سال آینده می توان امیدوار بود آب زندگی به این دریاچه برگردد.
وی تاکید داشت: چنین است دریاچه آرال در روسیه که احیای آن هزینه گزافی را به همراه داشت و این کشور آن را رها کرد تا شاید دست طبیعت بار دیگر حیات را به این دریاچه بازگرداند.
اقدامات نامناسب در گذشته و بی توجهی برخی دولت ها در برابر تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پی در پی باعث خشکی بسیاری از دریاچه ها، تالاب ها و رودخانه های ایران طی دو دهه گذشته شده است. دریاچه ارومیه در شمال غرب کشور که یکی از شش دریاچه بزرگ نمک در کره زمین بشمار می آید مهمترین آن ها است.
این دریاچه کمتر از چند سال هشت متر از آب باقیمانده خود را از دست داده و تا مرز نابودی کامل پیش رفته است. مهمترین بنادر و سواحل آن در جنوب شرقی دریاچه «بندر رحمانلو»،«بندر دانالو» و در شمال آن «بندر شرفخانه» کاملا خشک شده و جزایر آن که زمانی میان آب بودند، به خشکی متصل شده است، به صورتی که با پای پیاده یا با خودرو می توان به آنها رسید. علیرغم تبخیر بسیار سریع به دلیل گرمای شدید هوا، هنوز در نزدیکی پل میانگذر شهید کلانتری در نزدیکی ارومیه «جزیره اسلامی» و در ساحل «کاظم داشی» در نزدیکی گوورچین قلعه در حومه سلماس باقیمانده آب دریاچه را می توان مشاهده کرد، که امکان شنا در آن نیست و در عمیق ترن بخش ها حتا تا زیر زانو هم نمی رسد. در نتیجه این خشکسالی، بخش های وسیعی از دریاچه ارومیه به کویر نمک تبدیل شده است.