نیروهای مسلح ایران طی هفته‌های گذشته چند رزمایش مهم نظامی را در حوزه‌های مختلف برگزار کردند که این رزمایش‌ها هم توسط ارتش و هم سپاه با بکارگیری یگان‌های زمینی، هوایی، دریایی و هوافضا در نقاط متعدد کشور انجام پذیرفت.
در میان آنها، دو رزمایش بزرگ پهپادی (یکی رزمایش تخصصی ارتش و دیگری رزمایش پیامبر اعظم15 سپاه)، حاوی نکات بسیار مهمی بود که به برخی از آنها در خلال گزارش‌های مختلف در همان ایام اشاره شد و برخی از نکات مهم دیگر ناگفته باقی ماند.

در این گزارش به بررسی این وجوه کمتر دیده شده از توانمندی‌های نیروهای مسلح در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین خواهیم پرداخت که در خلال این دو رزمایش دیده شد.

* تسلط ارتش بر مواد جاذب امواج رادار

در جریان بازدید سرلشکر باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح از نمایشگاه توانمندی‌های پهپادی در حاشیه رزمایش پهپادهای ارتش، خبر بکارگیری موفق مواد جاذب امواج رادار روی پهپادهای شناسایی اعلام شد.

این مواد در قالب پوشش روی انواع پهپادها بکارگیری می‌شود که در وهله اول موجب به تأخیر افتادن کشف پهپادها و امکان نزدیک‌تر شدن به اهداف شده و در گام دوم، در صورت کشف توسط رادارهای دشمن با توجه به تضعیف قابل توجه سیگنال بازگشتی، سبب دشوارتر شدن امکان رهگیری و قفل راداری روی پهپاد خودی می‌شود.

نمونه پوشش جاذب امواج رادار در بازدید سرلشکر باقری از رزمایش ارتش

به کمک این مواد، پهپادهای ارتش موفق به پرواز مخفیانه روی ناو آمریکایی و عکسبرداری از زاویه کاملاً عمودی بر فراز آن شدند. با توجه به آزمایش موفق این دستاورد راهبردی در منطقه عملیاتی جنوب کشور روی پهپادهای مقیاس کوچک و متوسط، در آینده باید منتظر به کارگیری آن روی سایر پهپادها و وسایل پروازی باشیم.
در رزمایش اخیر، این رویکرد دفاعی تمرین شده و مولتی روتور مدافع موفق به برخورد مستقیم به مهاجم شد. البته در فاز تهاجمی هم چند نوع مولتی روتور در نیروی زمینی ارتش با انواع محموله‌های تهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد که آنها هم در رزمایش اخیر به نمایش عملکرد خود پرداختند.
* ریزپرنده انتحاری و مهمات پرسه‌زن

در یک دهه گذشته، ایده استفاده از پهپادهای با دهانه بال کم یا MAV برای اجرای عملیات گشت‌زنی و انتحاری و نیز اجرای عملیات دسته جمعی تعداد بالا علیه اهداف پراکنده، مواضع تجهیزات پدافند هوایی و ... شکل گرفته است.

در جریان جنگ سوریه هم نمونه‌هایی از پهپاد گشت‌زن و انتحاری Switchblade در موارد متعدد مشاهده شده و تعدادی نیز سقوط کرد که نشان از ورود دشمن به فاز به کارگیری این وسیله در میدان عملیاتی برای عملیات یا تکمیل توسعه دارد.

به طور کلی مأموریت مهمات پرسه‌زن یا همان پهپاد انتحاری گشت‌زن، پرواز در یک محدوده مشخص و تحت نظر گرفتن منطقه با سامانه‌های شناسایی خود است.

در صورت مشاهده هدف به صورت دستی تحت فرمان کاربر انسانی یا به صورت هوشمند بر اساس پارامترهای تعریف شده در نرم افزار مدیریت پهپاد، اقدام به اجرای عملیات علیه هدف مذکور می‌شود. در صورت اتمام زمان پروازی نیز پهپاد به محل مشخصی باز می‌گردد.

استقرار پهپاد هزار چهره کرار در هزاران نقطه برای اسکرامبل

پهپاد کرار که در شهریور 1389 با مأموریت اصلی پهپاد هدف و مأموریت ثانویه عملیات تهاجمی رونمایی شده بود به مرور با دریافت تجهیزات و تسلیحات مختلف، در حوزه مأموریتی نیز تنوع بیشتری پیدا کرد.

علاوه بر مأموریت حمل غلاف جنگ الکترونیک با کرار که در رزمایش پدافند هوایی در ماه‌های گذشته مشاهده شد، جلوه جدیدی از رزم هوایی هم با این پهپاد در رزمایش مشترک اخیر به نمایش درآمد.

کرار رهگیر نمونه‌ای از این پهپاد است که به موشک هوا به هوا مجهز شده است و قابلیت درگیری با اهداف هوایی مختلف را پیدا کرده است.

در سال 1393 و مشاهده اولین تصاویر از کرار رهگیر، موشک شفق به عنوان سلاح آن دیده شد. در سال 1399 و رزمایش پهپادی ارتش در دی ماه، موشک جدیدتر آذرخش با برد بیشتر، پیشران سوخت جامد بدون دود که هشیار شدن دشمن را در دید چشمی به تأخیر می‌اندازد و جستجوگر تصویرساز حرارتی برای اولین بار علیه یک هدف کوچک با بدنه غیرفلزی مورد یعنی پرنده‌ای با سطح مقطع راداری پائین مورد استفاده قرار گرفت که به خوبی ارزش استفاده از روش هدایت تصویرساز حرارتی را نشان داد.