دکتر همایون الهی- بخش اعظم سرزمین‌های واقع در این حوزه به خصوص کشورهای واقع در شبه جزیره عربستان و سواحل جنوبی ایران به نظر می‌آید که تحت تأثیر «کمربند خشک» جهان قرار داشته باشند. متوسط بارش باران در این کشورها سالیانه کمتر از ۲۵۰ میلیمتر می‌باشد و درجه حرارت در آن نقاط بسیار بالا است (متوسط درجه حرارت در سال در حدود ۲۰ درجه سانتیگراد است). در برخی نقاط به خصوص در سواحل، رطوبت هواگاهی تا ۸۵ درصد می‌رسد. درجه حرارت به سمت شمال و در کوه‌ها کاهش می‌یابد. با توجه به این وضع آب و هوا است که سیستم آبیاری در حوزه خلیج فارس به صورت «آبیاری دستی» انجام می‌گیرد و آنهم البته در مناطقی که آب کافی برای این کار وجود داشته باشد. مراتع منطقه که در دشت‌ها و کوه‌ها پراکنده است مورد استفاده قبایل (که اغلب در فصول مختلف با کوچ به مناطق مناسب، مواقع را برای تأمین علوفه مورد نیاز دام‌های خود به کار می‌گیرند) و افراد بدوی قرار می‌گیرد. آن‌ها در میان کم آبی، گرما و کویر، در حالی که ثروت‌های طبیعی آن‌ها را همچون نفت به یغما می‌برند، زندگی سخت و کشنده توام با فقر را می‌گذرانند به صورتی که برای تأمین حداقل نیاز زندگی، امکانات محلی را به بهترین نحو ممکن به کار می‌گیرند.
 استفاده غیرصحیح از منابع ثروت و سوء استفاده از آن، باعث توسعه شهرنشینی در همه این نقاط شده است. به طور نمونه در نیمه دهه ۱۳۶۰(نيمة دهۀ ۱۹۸۰) در هشت شهر که پایتخت این کشورها را تشکیل می‌داد حدود 9 میلیون نفر یعنی ۱۱ درصد کل جمعیت زندگی می‌کردند، این تعداد در دهۀ آخر قرن بیستم به ۱۹ میلیون نفر یعنی حدود ۱۵ درصد کل جمعیت رسید. مهاجرت از مناطق تولید سنتی اعم از کشاورزی، ماهیگیری و مانند اینها به مناطق شهری از یک سو باعث شده است که بخش‌های وسیع‌تری از این سرزمین‌ها بلا استفاده بماند و از سوی دیگر سبب مصرف‌گرایی شدید در شهرها شود. علاوه بر آن هرجا نفت یافت شده است سرزمین‌هایی که در آن عشایر و مردم بومی به دامداری و زراعت و تأمین نیازهای اولیه خود مشغول بودند، بدون توجه به عواقب منفی آن، به ایجاد چاه‌های نفت، شبکه خطوط نفت خام، ایستگاه‌های پمپ نفت، مخازن نفت و تأسیسات متعدد دیگر و یا حتی به تأسیس تصفیه‌خانه‌ها و ترمینال‌های نفتی اختصاص داده شده است. این موضوع باعث تغییر بنیادی در ساختار جوامع شده و در حقیقت شهرهایی را بر اساس «نفت» در سواحل و یا در سمت سواحل به وجود آورده است. مجموع این عوامل (که البته خود معلول عوامل دیگر هستند) باعث افزایش واردات و تحكيم وابستگی‌های اقتصادی این کشورها گردیده است.
وابستگی اقتصادی و به خصوص اقتصاد تک محصولی که مشخصه اقتصاد کشورهای جهان سوم می‌باشد. در مورد کشورهای خلیج فارس به نحو بارزتر وجود دارد و اقتصاد این کشورها را به شدت آسیب‌پذیر کرده است. این امر را در موارد زیر می‌توان ملاحظه نمود: 
 هر چند صادرات نفت درآمد این کشورها را افزایش داده است اما به علت اقتصاد تک محصولی، این درآمد تحت تأثیر تغییرات و نوسانات قیمت و مصرف بازار جهانی قرار دارد و ضربه‌پذیری آن بسیار زیاد است؛ بنابراین اقتصاد این کشورها نیز متزلزل و ضربه پذیر شده است.  هرچند بخشی از درآمد نفت برای ایجاد و توسعه بخش‌های دیگر اقتصاد به کار گرفته می‌شود تا مکمل اقتصاد تک محصولی نفت گردد، ولی شانس و امید موفقیت آن بسیار کم است؛ زیرا اولاً توسعه همگون و هماهنگ اقتصادی وجود ندارد و ثانیاً بازارهای داخلی بسیار کوچک می‌باشد و ثالثاً همه وسایل تولید، همه خدمات تولید و حتی بخش اعظم نیروی کار بایستی از خارج وارد شود و خریداران خارجی برای تولیدات آن‌ها نیز وجود ندارد (در برخی موارد ایران استثناء است). هر چند شهرهای جدید به وجود می‌آید و یا شهرهای قبلی به سرعت توسعه می‌یابند و جمعیت روبه افزایش است و ظاهراً یک تحرک و فعالیت وسیع در زمینه ساختمانی و صنایع وابسته بدان وجود دارد، اما از آنجا که در کشورهای شبه جزیره عربستان، این افزایش جمعیت بیشتر به افزایش کارگران خارجی مربوط می‌شود بنابراین هرگاه وضع اقتصادی تغییر کند و در نتیجه نیاز به کارگران خارجی کاهش یابد و اینها مجبور به ترک کشور شوند، آن وقت نیاز به مسکن در شهرها افت شدید خواهد داشت که این امر منتهی به ایجاد بحرانی عمیق در بازار سرمایه‌گذاری خواهد شد. 
 اجرای طرح‌های اقتصادی در کشورهای شبه جزیره عربستان و تا حدودی در عراق با کمک نیروی کار خارجی ممکن گردیده است. اما خارجیان شاغل که تحت عنوان کارگران مهمان و یا مهاجر نامیده می‌شوند از تساوی حقوق سیاسی و اجتماعی در این کشورها برخوردار نیستند و آنچه آن‌ها را جذب کار نموده، درآمد بسیار مناسب در مقایسه با درآمد در کشور خودشان می‌باشد. اما با افزایش تعداد خارجی‌ها که در بسیاری از شیخ نشین‌ها نظیر کویت که شمار آن‌ها از جمعیت بومی بیشتر است، سرانجام ممکن است روزی فشارهایی را برای گرفتن امتیازات و حقوق سیاسی، اجتماعی به عمل آورند که این خود مشکلی جدی برای حفظ ثبات این کشورها خواهد بود.