تعداد پروژه‌های ضروری آب در کشور افزایش یافت
​​​​​​​گروه انرژی - فروردین ماه سال جاری بود که مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور اعلام کرد؛ برای رفع و مدیریت تنش آبی مناطق مختلف کشور ۱۶۰ پروژه اضطراری طراحی شده و در حال اجراست تا نگرانی بابت تامین آب شرب و بهداشت شهروندان در سال ۱۴۰۴ وجود نداشته باشد. حالا اما هم نگرانی بابت تامین آب شرب و بهداشت شهروندان وجود دارد، هم کارشناسان راجع به فراگیر شدن یکی از بزرگترین بحران‌های آبی دهه‌های اخیر در کشور هشدار می‌دهند. از طرف دیگر آنطور که خبرگزاری‌ها و رسانه‌های رسمی اعلام کرده‌اند در میانه بحران کمبود منابع آبی تعداد پروژه‌های اضطراری آب در سطح کشور افزایش پیدا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر تعداد پروژه‌های اضطراری با هدف مهار تنش آبی کشور از ۱۶۹ پروژه به ۱۹۲ پروژه افزایش یافته است و این همان پروژه‌هایی است که در عمل برای عبور از بحران در ۵۲ شهر در ۲۹ استان کشور تعریف شده‌اند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، با توجه به تشدید تنش آبی کشور، تعداد شهرهای دارای تنش از 50 شهر به 52 شهر افزایش یافت. همچنین تا حدود یک‌ماه پیش، تعداد استان‌های درگیر تنش آبی 24 استان بود که این تعداد با گسترش تنش آبی در 5 استان دیگر، به 29 استان رسید. با افزایش بحران آبی کشور، تعداد پروژه‌های اضطراری تأمین آب با هدف مهار تنش آبی در 52 شهر ایران از 169 پروژه به 192 پروژه افزایش یافت. هم‌اکنون سراسر کشور همچون یک‌کارگاه بزرگ، شاهد اجرای پروژه‌های متنوع و متعدد آبی به‌منظور رفع تنش‌های آبی است؛ اما همچنان حلقه مفقوده، مدیریت مصرف آب است. درحال حاضر تقریباً نیمی از جمعیت شهری ایران، در معرض چالش ناپایداری تأمین آب شرب هستند.
موضوع تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های اضطراری آب در کشور چالش مربوط به این روزها و شرایط بحرانی منابع آبی کشور نیست. مدت‌هاست که مسئولان وزارت نیرو از عدم تامین منابع مالی مورد نیاز برای چنین پروژه‌های صحبت می‌کنند. این موضوع تقریبا در تمامی دولت‌های گذشته نیز سابقه داشته است تا جایی که با اجرایی نشدن این پروژه‌های اضطراری، شرایط منابع آبی و امکان تامین آنها امروز دیگر تبدیل به یک چالش بزرگ شده است. میانه اردیبهشت ماه سال جاری بود که عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو ضمن هشدار درباره وضعیت آب در کشور و تهران بر اهمیت پیشبرد دقیق و به موقع پروژه‌های اضطراری آب در سراسر کشور تاکید کرد و گفت: امروز با مشکل تامین مالی برای پیشبرد این پروژه‌ها روبرو هستیم.

چالش تامین مالی پروژه‌های اضطراری آب
تا امروز که در شروع دومین ماه تابستان هستیم، چیزی در حدود یک‌دهم نیاز پروژه‌های اضطراری آب کشور (۲ تا ۲.۵ همت) تأمین مالی صورت گرفته و ۹۰ درصد نیاز پروژه‌های اضطراری مهار تنش آبی بدون تأمین مالی مانده‌اند. در شرایطی که بارش‌ها در نقاط مختلف کشور در سال آبی جاری به نصف یک سال نرمال رسیده و مجموع بارش‌های کشور نیز حدود 40 درصد نسبت به سال گذشته و متوسط آمار درازمدت کاهش دارد؛ نیمی از جمعیت شهری ایران با تنش آبی مواجه شده‌اند. 192 پروژه اضطراری رفع و مهار تنش آبی در 29 استان کشور تعریف شده که اجرای آنها به بیش از 27 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
در شرایطی که تعریف و اجرای اغلب این پروژه‌ها (169 پروژه) از ماه‌های قبل و حتی نیمه دوم سال گذشته شروع شده بود و وزارت نیرو با سازمان برنامه و بودجه و هیئت وزیران مکاتبات متعددی برای تأمین مالی این پروژه‌های مهم آبی کشور داشته و قول‌های مساعدی هم برای دریافت اعتبارات دریافت کرده بود؛ اما تا امروز که در شروع دومین ماه تابستان هستیم، چیزی در حدود یک‌دهم نیاز این پروژه‌ها (2 تا 2.5 همت) تأمین مالی صورت گرفته و 90 درصد نیاز پروژه‌های اضطراری آب کشور بدون تأمین مالی مانده‌اند. اگرچه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور و مجموعه وزارت نیرو کار اجرای پروژه‌ها را معطل تأمین مالی نگذاشته‌اند، اما نتیجه تأخیر در تأمین مالی و یا عدم تخصیص اعتبارات لازم به‌طور قطع دو چیز است: اولا افزایش بدهکاری صنعت آب و فاضلاب کشور به پیمانکاران و ثانیا عدم اجرای بخشی از طرح‌های اضطراری آب در زمان مشخص و مناسب.

اهمیت تامین منابع مالی طرح‌های توسعه آب
تأمین مالی طرح‌های توسعه منابع آب به فرآیند جذب و تخصیص منابع مالی برای اجرای پروژه‌های مرتبط با مدیریت، حفاظت و توسعه منابع آب گفته می‌شود. در حقیقت این طرح‌ها می‌توانند شامل احداث سدها، شبکه‌های آبیاری، تصفیه‌خانه‌ها، پروژه‌های آبخیزداری و سایر اقدامات مرتبط با مدیریت منابع آب باشند. تأمین مالی این طرح‌ها می‌تواند از منابع مختلفی مانند بودجه‌های دولتی، وام‌های داخلی و خارجی، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و مشارکت‌های مردمی انجام شود. در این میان دولت‌ها می‌توانند از طریق تخصیص بودجه‌های ملی و استانی، منابع مالی لازم برای اجرای طرح‌های توسعه منابع آب را فراهم کنند. همچنین سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی، بانک توسعه اسلامی و سایر نهادهای مالی، وام‌ها و تسهیلاتی را برای اجرای طرح‌های توسعه منابع آب در کشورهای مختلف ارائه می‌دهند.
از طرف دیگر بخش خصوصی نیز می‌تواند با سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه منابع آب، به تأمین مالی این طرح‌ها کمک کند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند از طریق مشارکت در پروژه‌های دولتی یا اجرای مستقل پروژه‌ها صورت گیرد. در همین راستا، مشارکت مردم و جوامع محلی در اجرای طرح‌های توسعه منابع آب، می‌تواند از طریق تأمین مالی و یا ارائه نیروی کار و منابع محلی انجام شود. برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که در شرایط فعلی اقتصاد ایران، استفاده از ابزارهای مالی مانند اوراق مشارکت نیز می‌تواند در تأمین مالی طرح‌های توسعه منابع آب مؤثر باشد.
تأمین مالی مناسب طرح‌های توسعه منابع آب، به توسعه پایدار منابع آب و حفظ آنها برای نسل‌های آینده کمک می‌کند. به نظر می‌رسد که با تأمین منابع مالی، می‌توان زیرساخت‌های لازم برای مدیریت بهینه منابع آب را ایجاد کرد و بهره‌وری در بخش‌های مختلف مانند کشاورزی و صنعت را افزایش داد. از طرف دیگر توسعه منابع آب و افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی، به تأمین امنیت غذایی کمک می‌کند. کارشناسان معتقدند که ظرفیت‌های گسترده‌ای در صنعت آب و فاضلاب وجود دارد که باید در جهت عملیاتی‌کردن آن‌ها حرکت و با تمام توان، درآمد و منابع جدید ایجاد کرد.
در چنین شرایطی تنوع‌بخشی به تجهیز منابع مالی و توسعه مشارکت اعم از فاینانس جاری، بهره‌برداری بلندمدت، بیع متقابل، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در هیدروپاور، بیوگاز، لجن و بهره‌گیری از تسهیلات بانک‌های توسعه‌ای از جمله مواردی است که باید در این زمینه به آن‌ها توجه شود. از طرف دیگر کاهش نقش دولت در تجارت آب و افزایش فعالیت بخش خصوصی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه بیشتر این حوزه شود. همچنین استفاده از ابزارهای مالی مانند گواهی صرفه‌جویی می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای کاهش مصرف آب باشد. این گواهی‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در پروژه‌های کاهش مصرف آب سرمایه‌گذاری کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.