گروه شعار سال - میترا سعیدی کیا: فعالان دانش بنیان در حوزه معدن با انتقاد از وجود موانع در راستای بهره گیری از تکنولوژی در صنعت معدن تأکید کردند: برخی مدیران میانی با تصمیمات مشکل سازشان به منافع ملی خیانت می کنند.مقام معظم رهبری از ابتدای سال ۱۴۰۱ و همزمان با اعلام شعار سال تحت عنوان «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرینی»، حرکت به سمت دانش اقتصاد دانش بنیان را به نفع کشور خواندند و تاکید کردند: «به طور قاطع باید به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت بکنیم؛ یعنی اینکه دانش و فناوری پیشرفته نقش‌آفرینیِ فراوان و کاملی داشته باشد در همه عرصه‌های تولید. اگر ما این سیاست را دنبال کردیم و دانش را پایه و زمینه اقتصاد کشور قرار دادیم و بنگاه‌های اقتصاد دانش‌بنیان را افزایش دادیم، منافع زیادی برای کشور و برای اقتصاد کشور خواهد داشت.»
مشکل و حلقه مفقوده در پیوند تکنولوژی با صنعت معدن کجاست؟
دلیر: تحریم و عدم همکاری‌ها. البته که ما تحریم‌ها را دور می زنیم اما عدم همکاریها بیشتر خود را بروز می‌دهد چراکه وقتی حرفی می زنیم نتیجه‌ای نمی‌گیریم و اصولاً گفتن آن هم فایده‌ای ندارد.
معاونت علمی فراخوانی برای تشکیل یک کنسرسیوم متشکل از شرکتهای دانش بنیان منتشر کرد تا غیر دولتی‌ها و شرکتهای دانش بنیان در اندازه‌های مختلف در حوزه معدن کنار هم جمع شوند و هم افزایی داشته باشند. در کل حدود ۷۰ شرکت دانش بنیان فراخوان شدند و در نهایت اولین کنسرسیوم شرکتهای دانش بنیان معدنی تأسیس شد؛ خیلی از جوان‌ها با توانایی‌های زیاد در این کنسرسیوم حضور دارند اما نمی‌توانند با موانع فضای جاری کشور محصول خود را به مرحله تجاری سازی و به تولید برسانند.
ما برای یکی از دستگاه‌هایی که نیاز داشتیم به شرکتی مراجعه کردیم که در یک زیرپله کار می‌کردند در فضای ناشناخته‌ای که کسی کمک نمی‌کند؛ این نشان می‌دهد که دانش وجود دارد و تحریم هیچ مشکلی برای ما به وجود نخواهد آورد. سخت است ولی شدنی است.
ما قوانین خوبی در کشور داریم؛ تصمیماتی که در رأس کشور خبری می‌شود خوب است اما متأسفانه از رده مسئولین عالی رتبه به پایین تصمیماتی گرفته می‌شود که کار پیش نرود. این سختی در رده مدیران سطح میانی و پایین دستی است؛ این مدیران به کشور خیانت می‌کنند.
ما قوانین خوبی در کشور داریم؛ تصمیماتی که در رأس کشور خبری می‌شود خوب است اما متأسفانه از رده مسئولین عالی رتبه به پایین تصمیماتی گرفته می‌شود که کار پیش نرود. این سختی در رده مدیران سطح میانی و پایین دستی است؛ این مدیران به کشور خیانت می‌کنند و اینها در تمام بدنه سازمان‌ها و ادارات حضور دارند. چطور ممکن است کسی که از چندین گزینش عبور کرده و آموزش دیده یک مانع باشند؛ معمولاً در تابلو اعلانات «کرامت ارباب رجوع» مطرح شده که این کرامت کجاست؟. اقداماتی که ما در این شرکت انجام می‌دهیم در حوزه آنالیز مواد معدنی است که از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که آزمایشات در جراحی، صنایع غذایی و... مهم است آنالیز و تحلیل مواد معدنی در اکتشافات در حوزه معدن دارای اهمیت بالایی است و مبنای تصمیم گیری مدیران و سرمایه گذاران در این حوزه است.
چرا جذب سرمایه گذاری درست در معدن نداریم چون دیتای درستی نداریم. قوانین وجود دارند اما اجرا نمی‌شود و این نشانه عدم همکاری هاست.
با تمام فراز و نشیبها مانند افزایش نرخ افسار گسیخته دلار و کرونا که صنایع را با مشکل مواجه کرد، توانستیم شرکت دانش بنیانمان را بدون حقوق معوقه، بدون چک در بازار و بدون دریافت یک ریال از تسهیلات بانکی سرپا نگه داریم. اما تاکنون بیش از نیمی از توان ما صرف رفع موانع شده است.
در حال حاضر بیش از ۵ سال است که برخی دستگاه‌های ما در گمرک هستند و مستهلک شده‌اند؛ این دستگاه‌ها برای ارائه خدمات به محققان شرکتهای دانش بنیان و تولید کنندگان صنایع معدنی و در راستای تولید در معدن تهیه شده‌اند.
نمی‌توان برخی مسائل را باز کرد. در سالی که شعار آن به شرکتهای دانش بنیان ارتباط دارد نباید هدف مسئولان فقط پوشش خبری، شوآف و تولید محتواهای غیرقابل اجرا باشد.
شما از طرفی به عدم وجود مشکل در تولید تجهیزات معدنی اشاره می‌کنید و از طرفی نسبت به واردات برخی تجهیزات گلایه دارید. اگر توانایی تولید در کشور وجود دارد چه نیازی به واردات و نگرانی از ماندن تجهیزات در گمرک است؟
دلیر: برای بومی سازی بعضی از دستگاه‌های خط فراوری و تولید زمان زیادی لازم است و تولید برخی از آنها باعث می‌شود ما از اقتصاد جهانی عقب بمانیم؛ اگر اکنون هم بخواهیم به دنبال تولید یک دستگاه جدید فوق‌های-تک برویم فوق العاده هزینه بر و زمان بر است. البته که برخی محققان ما در صنایع نظامی پزشکی و ... به خوبی درخشیدند و این توانایی وجود دارد اما طبیعتاً زمان زیادی می‌طلبد.مقام معظم رهبری هم تاکید دارند که جلوی واردات محصولاتی که در داخل به تولید می‌رسد گرفته شود؛ اگر محصولی نیاز است و در کشور تولید نمی‌شود حتماً باید مورد حمایت برای واردات قرار بگیرد. در حال حاضر مواد اولیه شرکت ما در گمرک با نام‌های دیگری می‌ماند ولی از طرفی انواع و اقسام پوشاک وارداتی به کشوروارد می‌شود و این جور در نمی‌آید.
اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که ما به عنوان یک شرکت دانش بنیان در حوزه آزمایشگاه مواد معدنی نسبت به انجام پروژه‌ها درب شرکتمان را بسته‌اند؛ ما می‌توانیم کار کنیم اما باید هزینه بیشتری برای بدست آوردن دیتاهای دقیق صرف کنیم و این کار فرسایشی است. این بخشی از مشکلات معدن است و برخی مشکلات به ماشین آلات، اکتشافات به روز دنیا، اکتشافات عمیق که در پیش رو داریم نیز تعمیم داده می‌شود.
شیرین: تقریباً مشکلات همه فعالان فناور در حوزه معدن مشترک است. ما در شرکت دانش بنیان خود امروز «طراحی» داریم و هفتاد درصد تولیدات ما داخلی است. اگر قرار بود کپی سازی دستگاه‌های خارجی را در پیش بگیریم تنها می‌توانستیم به تکنولوژی پنجاه سال پیش آنها دست پیدا کنیم. ما در این شرکت دانش بنیان با تحقیق و توسعه پیش می‌رویم؛ کاری که شرکتهای بزرگ سوئدی و آمریکا انجام می‌دهند.
دستگاه‌هایی که در این شرکت به تولید رساندیم فول رباتیک و هوشمند است که قابلیت برنامه ریزی دارند و می‌تواند همزمان با حفاری و استخراج، حمل مواد حفاری شده را نیز به خوبی انجام دهد. اگر اکنون بخواهیم دانش‌های کسب شده براساس تحقیق و توسعه خود را در تولید محصولات استفاده کنیم، مشتریان داخلی ما نمی‌توانند هزینه‌های آن را بپردازند و شاید در حال حاضر اصلاً علاقه مند به داشتن چنین محصولاتی نباشند؛ ما علم را داریم و مشکل، رهایی از روش‌های دستی و سنتی است.