کند و کاو«اقتصادسرآمد» درباره علل 5 دهه افزایش تورم درایران

قیمت ها قربانی هزینه

گروه بانک، بیمه و بازارسرمایه- تورم یکی از چند معضل اقتصادی مهم کشور از اوایل دهه 50 شمسی به بعد است. در قریب‌به‌اتفاق این سال‌ها نرخ تورم دورقمی بوده و به یک بیماری مزمن تبدیل شده است. برای تورم موجود علت‌های گوناگونی نظیر کسری بودجه، رشد نقدینگی، افزایش نرخ ارز و بالا بودن نرخ سود بانکی عنوان می‌شود اما به نظر می‌رسد عمده‌ترین عامل تورم در اقتصاد ایران رشد نقدینگی در طرف تقاضا و شوک‌های نرخ ارز در طرف عرضه بوده است. کسری بودجه دولت و شوک‌های قیمتی، مقداری یا سیاسی وارده بر صادرات نفت نیز عمده‌ترین مولفه‌هایی هستند که سبب رشد پایدار نقدینگی و جهش‌های پی‌درپی در نرخ ارز شده‌اند. در نگاه اول پایداری تورم محصول عملکرد دستگاه‌های متولی متغیرهای اقتصادی مذکور تصور می‌شود در حالی که لزوماً چنین نیست. هر پدیده‌ای در نتیجه سلسله‌علت‌ها و مجموعه دلایلی به وقوع می‌پیوندد. علت‌ها، عوامل نهایی یا واسطه‌ای وقوع آن پدیده و دلایل، عوامل بنیادی آن هستند. رشد نقدینگی، شوک‌های نرخ ارز، کسری بودجه و نظایر آن علت‌های تورم موجود در اقتصاد ایران هستند اما به نظر نمی‌رسد که دلیل تورم هم آنها باشند.
به گزارش اقتصادسرآمد، ‏تورم یا Inflation در دانش اقتصاد ناظر بر افزایش سطح عمومی تولید پول، در آمد‌های پولی یا قیمت است. معنای دیگر تورم افزایش غیرمتناسب سطح عمومی قیمت‌ها در یک جامعه است. به روند فزاینده و نامنظم افزایش قیمت‌ها در اقتصاد جامعه نیز تورم گویند.هر چند بر پایه نظریه‌های گوناگون، تعریف‌های متفاوتی از تورم ارائه می‌شود، اما، تمامی آن‌ها به روند فزآینده و نامنظم افزایش در قیمت‌ها اشاره دارند. مفهوم امروزی تورم، در سده نوزدهم میلادی رواج یافت. پیش از آن، مفهوم دیگری از تورم وجود داشت که جهت نشان دادن افزایش حجم اسکناس‌های غیرقابل تبدیل به طلا به کار برده می‌شد. به صورت کلی نرخ تورم را می‌توان به تغییر در یک شاخص قیمت که معمولاً شاخص قیمت مصرف‌کننده‌است، مرتبط دانست.
 تورم در شرایطی ایجاد می‌شود که تقاضای پولی برای محصول نسبت به تولید رشد می‌کند، وضعیتی که، در نبود کنترلی مؤثر، به صورت افزایش بهای یک واحد از کالای تولید شده آشکار می‌شود. تورم معمولاً با افزایش واقعی یا بالقوه سطح عمومی قیمت‌ها، یا به سخن دیگر، با کاهش قوه خرید واحد پولی همراه است.گزارش‌های صندوق بین المللی پول حکایت از آن دارد که در سطح خاورمیانه تورم در ایران بالاترین میزان ممکن را دارد و در سطح جهان نیز تورم ایران پس از ونزوئلا در رتبه دوم قرار دارد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی علت عمده افزایش تورم و قیمت‌ها را ناشی از افزایش هزینه‌ها دانست و به بررسی علل آن پرداخت.فرهاد دژپسند درباره دلیل افزایش تورم، افزود: در دوره‌های مختلف افزایش تورم علل متفاوتی داشته است. علت عمده را باید ناشی از افزایش هزینه دانست. ۷۰ تا ۸۵ درصد واردات مربوط به کالاهای واسطه‌ای، مواد اولیه بوده است که وقتی قیمت این قبیل کالاها متاثر از افزایش قیمت ارز افزایش می‌یابد این افزایش در پروسه تولید می‌نشیند و قیمت کالاهای تولید شده را زیاد می‌کندکه به دلیل دلاریزه بودن اقتصاد ایران متاثر از آن قیمت کالاها نیز افزایش می‌یابد.  
نتایج تحقیقات انجام شده اقتصاد ایران حاکی از گسترش عوامل مؤثر بر تورم در اقتصاد کشور است که مهمترین این عوامل عبارتند از : تأمین کسری بودجه دولت از طریق استقراض از بانک مرکزی و به تبع آن، افزایش حجم نقدینگی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و حذف یارانه‌های صنعتی و صنفی پس از اجرای سیاست‌های تعدیل، افزایش ریسک مربوط به فعالیت‌های مولد اقتصادی، ضعف در مدیریت مخصوصاً مدیریت ارز و کاهش ارزش پول و بالاخره افزایش قیمت‌های جهانی.با توجه به اینکه تورم مزمن پدیده‌ای نسبتاً بلندمدت در اقتصاد ایران بوده و بالا گرفتن نرخ تورم در سال‌های اخیر یکی از اساسی‌ترین مشکلات کشور است، لذا همواره مطالعاتی در زمینه عوامل مؤثر در ایجاد این پدیده مورد نیاز است. بدین منظور در این تحقیق به بررسی ریشه‌های مالی تورم در ایران خواهیم پرداخت. از آنجایی که دولت‌ها می‌توانند از بودجه خود به عنوان مهمترین ابزار اعمال سیاست مالی استفاده کنند لذا در مقاله حاضر، کسری بودجه دولت به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل مالی مؤثر بر تورم مورد تأکید است.
قیمت ها قربانی هزینه
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه