فاطمه عباسی راد - اقتصادسرآمد - طرح توزیع  قیر رایگان مصرفی در ساختمان ها که به دلیل فسادزا بودن از بودجه سال 99 حذف شده بود، بار دیگر به بودجه 1400 راه یافته است. بهارستان نشین‌ها درحالی به توزیع چهار میلیون تن قیر رایگان رای داده اند که نیاز پروژه‌های عمرانی کشور در بهترین حالت تنها 5/1 میلیون تن بوده و توزیع این حجم از قیر حاصلی جز فساد و رانت نخواهد داشت. فعالان اقتصادی که توزیع این حجم از قیر رایگان را تهدیدی برای صادرات ایران می‌دانند. میزان تولید قیر کشور حدود 5/5 میلیون الی 6 میلیون تن است اگر قرار باشد چهار میلیون تن آن را به صورت رایگان در داخل کشور توزیع کنیم  در عمل چیزی برای صادرات باقی نمی‌ماند. در این صورت بسیاری به راحتی بازارهایی که برای به دست آوردن آن ها سال ها تلاش کرده اند را به رقیب عراقی خود واگذار خواهیم کرد.اما چالش اصل توزیع قیر رایگان  دلیل قدرت پایین مالی شرکت نفت است. در حال حاضر هر کیلو ماده اولیه تولید قیربه طور متوسط حدود 7 میلیون تومان قیمت دارد. با این اوصاف توزیع چهار میلیون تن قیر رایگان دست کم 28 هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد که هزینه گزافی را بر اقتصاد ارزی کشور تحمیل می کند. اما این فرآورده نفتی سهم چندانی در ساخت وسازها ندارد و تنها بهانه ای شده تا سازندگان و دلالان بر نرخ مصالح ساختمانی بیفزایند.
اثرات توزیع قیر رایگان بر بازار
به گزارش اقتصاد سرآمد، نیاز پروژه‌های عمرانی کشور به قیر بین یک تا 1.5 میلیون تن است. توزیع رایگان این حجم از قیر نه بازار داخل را بهم می‌ریزد و نه بازار صادراتی را. این بخشی از گفته‌های دبیراتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی است که در گفت و گو با خبرنگار روزنامه اقتصاد سرآمد معتقد است: انجام پروژه‌های عمرانی تنها به قیر نیاز ندارد، منابع مالی هم می‌خواهد.
بی تفاوتی شرکت نفت در برابرکمبود قیر 
وی تصریح کرد: در شرایطی که دولت بودجه ندارد و از پس هزینه‌های خود بر نمی آید قادر به اجرای تمام پروژه‌های عقب مانده یا تعریف پروژه جدید و راه سازی نیست، شرکت نفتی که حدود 50 میلیارد به صندوق توسعه ملی بدهی دارد و برای پوشش هزینه‌های خود مدام اوراق مشارکت منتشر می‌کند و به نوعی خود را مقروض کرده چگونه می‌تواند از پس هزینه اجرای این طرح برآید.
سهم تنها 6 درصدی قیردر زیرساخت ها 
حسینی با اشاره به گمانه زنی ها به منظور تعیین تکلیف قیر برای تمام پروژه‌های راه سازی کشور و حل و فصل آن، ادامه داد: بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که سهم قیر در آسفالت جاده تنها سهم 6 درصدی را دارا است و 94 درصد دیگر را عوامل و اجزای دیگر تشکیل می دهند خود هزینه جداگانه ای در بر دارد. با این تفاسیر و براساس تجربه توزیع قیر رایگان در سال‌های 97 و 98 بود که طرح توزیع 4 میلیون تن قیر رایگان اجرا شد و قیرها به جای استفاده در پروژه‌های عمرانی، سر از بازار آزاد درآورد. در نهایت این طرح در بودجه امسال به تصویب نرسید و حاصل آن صادرات 5 میلیون تن قیر به کشورهای دیگر شد که  بازار داخلی را تحت الشعاع قرار داد.
این روزها در حالی مجلس شورای اسلامی طرح توزیع چهار میلیون تن قیر رایگان را مصوب کرد  که شرکت نفت  که برای پوشش هزینه‌های خود مدام اوراق منتشر می‌کند و حدود 50 میلیارد دلار به صندوق توسعه ملی بدهکار است،  لذا باید دانست این شرکت می تواند تامین 28 هزار میلیارد تومان منابع اجرای این طرح را عهده دار شود.
مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی برای تامین قیر مورد نیاز کشور به منظور تایید به شورای نگهبان ارسال خواهد شد و با توجه به جنبه فساد انگیز بودن این طرح باید منتظر بود و دید که آیا این شورا به آن رای می دهد یا خیر؟
توزیع 4 میلیون تن قیر رایگان در مجلس به تصویب رسیده اما گفته می‌شود در فرآیندتوزیع  قیر رایگان به پیمانکاران ناظری برای ارزیابی مصرف قیر و پیشرفت پروژه وجود ندارد و پیش بینی خاصی برای آن در مصوبه مجلس دیده نشده است. نبود نظارت باعث می‌شود که بعضاٌ پروژه هایی که هیچ توجیه اقتصادی ندارند بعد از دریافت سهمیه قیر به صورت نیمه کاره رها شوند و سهم قیر آنها روانه بازار سیاه شود.
تصمیم مجلس در خصوص توزیع قیر د حالی به شورای نگهبان ارسال شده که محمد  اسلامی وزیر راه وشهرسازی دولت دوازدهم با آن مخالف است و آن  را موجب بروز مشکلات در این بخش می داند. وی در خصوص آخرین وضعیت تخصیص قیر رایگان به پروژه‌های عمرانی و این که آیا این مساله حل شده است، گفته است: مشکل قیر حل نشده است و متأسفانه از وقتی که در مورد آن بحث شد قیمت آن40 درصد بالا رفته است.
وی در این باره افزوده که، مجموعه وزارت راه و شهرسازی با توزیع قیر رایگان مخالف است، چون این کار اجازه نمی‌دهد پروژه ها را با برنامه و سرعت مناسب انجام دهیم درحالیکه قیر هم مثل سایر مصالح است و دلیلی ندارد در مورد آن، این همه ماجرا وجود داشته باشد. قطعاً اگر ما قیر داشته باشیم حداقل 1500 کیلومتر راه را می‌توانیم آسفالت کنیم، چون پروژه‌ها معطل بوده و ما بودجه لازم برای خرید آن را نداریم.
بنا بر مصوبه اخیر مجلس، قرار است بخشی از قیر رایگان دراختیار شهرداری ها قرار بگیرد.