محمد عنایتی - معاون سازمان انرژی اتمی گفت: در مجموع عملیات زیربنایی، روبنایی و واردات تجهیزات، آلمانی‌ها 40 درصد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را پیش بردند اما 70 درصد مبلغ قرارداد را از طرف ایرانی دریافت کرده بودند و مسأله این پول نیز تعیین تکلیف نشد.
تصویر یک گنبد سفید در کنار آبی نیلگون خلیج همیشه فارس همیشه به عنوان نماد صنعت هسته‌ای در کشور شناخته می‌شود. نیروگاه بوشهر که از سال 1392 به طور رسمی وارد مدار تولید برق کشور شد، یک تنه جور صنعت برق هسته‌ای کشور را می‌کشد و خلاء بخش هسته‌ای در سبد تولید انرژی برق را بر طرف می‌کند.
به طور قطع، صنعت برق هسته‌ای در کشور ما فضای رشد بسیاری داشته و تلاش به منظور بومی‌سازی ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای باید در دستور کار نهادهای ذی‌ربط قرار گیرد. در همین راستا و به منظور کسب اطلاع از آخرین وضعیت این صنعت در کشور، به سراغ محمود جعفری، معاون سازمان انرژی اتمی و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی تولید و توسعه انرژی اتمی رفتیم تا پیرامون صنعت برق هسته‌ای به گفتگو بنشینیم. بخشی ازاین گفتگو به شرح ذیل است:
در مقدمه بحث به مسئله نقش برق هسته‌ای در سبد انرژی کشور بپردازیم. در شرایط کنونی نقش نیروگاه برق هسته‌ای در سبد تولید برق کشور چگونه است؟
جعفری: انرژی به عنوان نیروی محرکه فعالیت های تولیدی، زیربنای اساسی فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی هر کشوری به شمار می‌رود. تأمین انرژی از منابع مختلفی صورت می‌گیرد که در شرایط فعلی، استفاده از منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر بسیار اهمیت یافته است. منابع انرژی پاک مانند انرژی هسته‌ای پتانسیل بالایی برای برآورده سازی تقاضای انرژی و توسعه اقتصادی، به ویژه در کشورهای درحال توسعه دارند. باید توجه شود که منابع سوخت های فسیلی به عنوان یک منبع تأمین انرژی تولید برق در آینده نزدیک بر اساس پیش بینی های انجام شده به پایان می‌رسد، استفاده از آن‌ها هزینه‌های زیست محیطی و اجتماعی در پی دارد. علاوه بر آن گرم شدن کره زمین براساس پدیده گلخانه‌ای و نوسانات شدید قیمت منابع فسیلی، سبب شده استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان گزینه‌ای مناسب مورد توجه بسیاری از کشورهای در حال توسعه قرار گیرد.
از سال 1390 به بعد، برق هسته‌ای در سبد تولید برق کشور وارد شد و بر اساس آمار، در سال 1390، نیروگاه 1000 مگاواتی بوشهر اولین برق تولیدd را وارد شبکه برق کشور کرد. بنابر آخرین آمار تجمیعی از تولید برق هسته‌ای کشور در سال 99، این نیروگاه از ابتدای سال تا پایان دی ماه سال جاری 4662 میلیون کیلووات ساعت برق وارد شبکه کرده و 1.2 درصد از ظرفیت تولید برق کشور را با 1000 مگاوات توان به خود اختصاص داده است.
اگر مقایسه‌ای میان نقش برق هسته‌ای در سبد تولید برق کشور با نقش این انرژی در سبد تولید برق سایر کشورهای توسعه یافته انجام دهیم، متوجه سهم کم انرژی هسته‌ای در ایران و وابستگی شدید به منابع فسیلی نظیر گاز می‌شویم. این روند از نظر شما صحیح است؟
جعفری: مسئله امنیت انرژی یک مسئله استراتژیک برای عمده کشورهای دنیا به حساب می‌آید و همه جای دنیا به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که از همه پتانسیل‌های تولید برق اعم از منابع انرژی خورشیدی، انرژی بادی، منابع فسیلی، انرژی هسته‌ای و سایر منابع انرژی به منظور تولید برق بهره ببرند. در چنین شرایطی و بنابر آخرین آمار ارائه شده در کشور بیش از 94 درصد از سبد تولید برق کشور به منابع فسیلی مانند گاز متصل است و همین امر می‌تواند یک تهدید علیه امنیت انرژی کشور به حساب بیاید. بنابراین ما باید به گونه‌ای حرکت کنیم که از وابستگی خود به منابعی نظیر گاز طبیعی کم کرده و سایر بخش‌ها و منابع تولید انرژی مانند صنعت برق هسته‌ای را ارتقا دهیم. همین اتفاق اخیر یعنی کمبود گاز و خارج شدن نیروگاه‌های حرارتی از مدار تولید برق شاهدی بر این مدعاست که سبد تولید برق کشور شرایط مناسبی ندارد و باید با متنوع کردن منابع انرژی امنیت این حوزه را تامین کنیم.
در پیک مصرف برق با حداکثر توان تولید می‌کنیم
فارس: به سراغ فاز یک نیروگاه اتمی بوشهر برویم، این نیروگاه پس از یک مدت زمان ساخت طولانی بالاخره در سال 1390 برق خود را به شبکه برق کشور وارد کرد، ممکن است مختصری پیرامون تولید fvr این نیروگاه صحبت کنید؟
جعفری: شروع بهره برداری واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر، از سال 1390 بوده و بهره برداری تجاری از مهرماه 1392 انجام شده است. بر اساس آمار فاز یکم نیروگاه اتمی بوشهر تا از ابتدای فعالیت تا انتهای دی ماه سال 1399 به میزان 47 هزار میلیون کیلووات ساعت برق تولید کرده و بیش از 43 هزار میلیون کیلوورات ساعت به شبکه برق سراسری تحویل داده است.
دلایل طولانی شدن ساخت فاز یک نیروگاه اتمی بوشهر؟
جعفری: به منظور پاسخ به این پرسش باید ابتدا مختصری پیرامون تاریخچه احداث فاز یک نیروگاه اتمی بوشهر بدانیم. براساس معاهده بین دولت‌های ایران و آلمان غربی، قرارداد ساخت، نصب و تحویل 2 واحد نیروگاه هسته‌ای 1293 مگاواتی از نوع آب سبک تحت فشار، در سال 1354 بین سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت کرافت ورک یونیون (KWU) به صورت کلید در دست منعقد شد. شرکت آلمانی متعهد بود سوخت هسته‌ای مورد نیاز نیروگاه را برای مدت 10 سال در چارچوب قراردادی جداگانه تأمین کند. همچنین به منظور تأمین آب شیرین منطقه با استفاده از بخار نیروگاه، احداث دو واحد آب شیرین‌کن به ظرفیت 200 هزار مترمکعب از طریق قرارداد با شرکت ژاپنی پیش بینی شده بود. تا سال 1357 ،شرکت KWU عملیات طراحی، احداث و تأمین تجهیزات پروژه را براساس مفاد قرارداد منعقده اجرا می‌کرد که پس از پیروزی انقلاب این قرارداد با درخواست طرف آلمانی متوقف شد. جالب است بدانید که تا آن برهه زمان در پیش از انقلاب طرف ایرانی بیش از 70 درصد از مبلغ مندرج در قرارداد را به شرکت آلمانی پرداخت کرده بود اما طرف آلمانی تنها 40 درصد در پروژه پیشرفت داشت.