به گزارش اقتصاد سرآمد، در ادامه روند گسترش حضور اقتصادی کشورهای خلیج‌فارس در قاره آفریقا، شرکت «ترمینال دروازه دریای سرخ» عربستان سعودی (RSGT) امضای قراردادی ۳۰ساله، امتیاز بهره‌برداری و توسعه بندر تاجوره در جیبوتی را از سازمان بنادر و مناطق آزاد این کشور‌ (DPFZA) دریافت کرد. این توافق که بر پایه یادداشت تفاهمی امضا شده میان دوطرف در ماه مارس شکل گرفته، نقطه‌عطفی در همکاری‌های دریایی و لجستیکی میان جیبوتی و عربستان سعودی به‌شمار می‌رود. 

طبق اخبار منتشر شده؛ ظرفیت اولیه پیش‌بینی‌شده برای این بندر، ۵میلیون تن در سال است که شامل کانتینرها، بار عمومی و صادرات معدنی می‌شود. همچنین سرمایه‌گذاری‌های RSGT شامل توسعه زیرساخت‌ها، اتصالات چندوجهی (مانند راه‌آهن استاندارد-gauge به ارزش ۱.۵۸ میلیارد دلار توسط شرکت راه‌آهن اتیوپی برای اتصال مناطق آفر و تیگرای به تاجوره) و بهبود جاده تاجوره-بالو-مکله است. این پروژه نه‌تنها کارایی بندر را افزایش می‌دهد، بلکه جیبوتی را به‌عنوان هاب لجستیکی پیشرو در شاخ آفریقا تثبیت می‌کند.

جیبوتی؛ نقطه اتصال استراتژیک دریای سرخ و شرق آفریقا
بندر تاجوره در سال‌۲۰۱۷ به‌عنوان بخشی از برنامه دولت جیبوتی برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در شمال این کشور راه‌اندازی شد. این بندر نقش مهمی در تسهیل صادرات کالاهای اتیوپی ایفا می‌کند. از جمله مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد؛ پتاس استخراج‌شده از منطقه داناکیل است و همچنین اقلام صادراتی عمومی نظیر دام و کنجد نیز در بندر تاجوره پردازش می‌شوند. با توجه به موقعیت جغرافیایی ممتاز جیبوتی در دهانه دریای سرخ، این کشور همواره تلاش کرده است خود را به‌عنوان دروازه تجاری شرق آفریقا معرفی کند. این بندر، که در حال حاضر ظرفیت محدودی دارد، به‌عنوان دروازه‌ای کلیدی برای اتیوپی–کشوری بدون دسترسی به دریا– عمل می‌کند و بیش از ۹۵درصد واردات این کشور از طریق بنادر جیبوتی عبور می‌کند.

هدف: تبدیل تاجوره به قطب لجستیکی منطقه
براساس مفاد قرارداد تازه، شرکت‌RSGT متعهد شده است بندر تاجوره را به یک ترمینال چندمنظوره پیشرو در منطقه تبدیل کند. طبق برآوردها، این بندر در چند سال آینده به ظرفیت بارگیری پنج میلیون تن در سال خواهد رسید؛ ظرفیتی که می‌تواند جایگاه تاجوره را به‌عنوان مسیر اصلی واردات و صادرات کالاهای عمومی اتیوپی و کشورهای همجوار تثبیت کند. در بیانیه رسمی سازمان DPFZA آمده است: «همکاری میان RSGT و DPFZA در توسعه بندر تاجوره، موقعیت استراتژیک جیبوتی را به‌عنوان یک مرکز لجستیکی و دریایی پیشرو در شاخ آفریقا و دریای سرخ بیش از پیش تقویت خواهد کرد.»

هم‌افزایی با پروژه‌های زیربنایی اتیوپی
انعقاد این قرارداد در زمانی صورت گرفته که دولت اتیوپی نیز برنامه‌هایی گسترده برای توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل خود در دست دارد. شرکت راه‌آهن اتیوپی به‌تازگی از طرحی ۵۸/۱میلیارد دلاری برای احداث یک خط‌آهن استاندارد خبر داده است که شمال این کشور را به بنادر تاجوره، عصب و مصوع در سواحل دریای سرخ متصل خواهد کرد. این پروژه، به‌ویژه برای مناطق عفار و تیگرای که در سال‌های اخیر شاهد رونق در بخش معدن پتاس بوده‌اند، اهمیتی حیاتی دارد. طرح توسعه ریلی جدید، در امتداد خط آهن اتیوپی ـ جیبوتی که در سال ۲۰۱۷ تکمیل شد، تعریف شده است. گسترش این مسیر به سمت شمال و اتصال آن به بندر تاجوره می‌تواند رشد اقتصادی منطقه را شتاب بخشد و نقش جیبوتی را در زنجیره تأمین و تجارت شرق آفریقا تقویت کند.

رقابت پنهان در سواحل دریای سرخ
تحلیلگران منطقه‌ای معتقدند امتیاز جدید RSGT تنها بخشی از رقابت فزاینده اقتصادی و ژئوپلیتیکی در سواحل دریای سرخ است. در سال‌های اخیر، کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس از جمله عربستان سعودی و قطر با سرمایه‌گذاری در بنادر جیبوتی و سودان تلاش کرده‌اند نفوذ اقتصادی و لجستیکی خود را در مسیرهای حیاتی تجارت جهانی گسترش دهند. قرارداد بندر تاجوره را می‌توان حلقه‌ای تازه در زنجیره راهبردی عربستان برای توسعه حضور خود در مسیر بین‌المللی «دریای سرخ-آفریقا» دانست؛ مسیری که نه‌تنها اهمیت تجاری دارد، بلکه نقشی تعیین‌کننده در امنیت غذایی و انرژی این کشور نیز ایفا می‌کند.

اهمیت استراتژیک منطقه شاخ آفریقا
شاخ آفریقا، به‌عنوان یکی از استراتژیک‌ترین مناطق جهان به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در مجاورت دریای سرخ و تنگه باب‌المندب، از دیرباز محل تقاطع منافع قدرت‌های جهانی بوده است. این منطقه که شامل کشورهایی مانند جیبوتی، اریتره سومالی و اتیوپی می‌شود، بیش از ۱۲-۱۵درصد تجارت جهانی را از طریق مسیرهای دریایی خود عبور می‌دهد. در سال‌های اخیر، عربستان سعودی تحت چتر برنامه چشم‌انداز‌۲۰۳۰، تلاش‌های گسترده‌ای برای گسترش نفوذ اقتصادی و ژئوپلیتیک خود در این منطقه آغاز کرده است. این استراتژی نه‌تنها بر امنیت غذایی و تنوع اقتصادی تمرکز دارد، بلکه با هدف کنترل مسیرهای تجاری دریای سرخ و مقابله با رقبایی مانند امارات‌متحده عربی و چین پیگیری می‌شود.

نفوذ بندری عربستان در شاخ آفریقا
عربستان سعودی که ۸۰درصد غذای خود را وارد می‌کند، شاخ آفریقا را به‌عنوان منبعی بالقوه برای امنیت غذایی و مسیرهای تجاری ایمن می‌بیند. این کشور ۶۵درصد از زمین‌های قابل‌کشت‌نشده جهان را در آفریقا هدف قرار داده و از طریق سرمایه‌گذاری در کشاورزی‌(مانند پروژه سعودی استار در اتیوپی با اجاره ۱۰هزار هکتار برای تولید برنج) و بنادر، نفوذ خود را گسترش می‌دهد.
علاوه‌بر تاجوره، عربستان در مارس‌۲۰۲۵ اعلام کرد که میلیاردها دلار در بندر عصب اریتره سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این بندر که در گذشته توسط امارات برای عملیات نظامی در یمن استفاده می‌شد، به‌عنوان هابی کلیدی برای تجارت اتیوپی و کنترل تنگه باب‌المندب مدرن‌سازی خواهد شد. این سرمایه‌گذاری که بخشی از ائتلاف دفاعی عربستان علیه ایران است، شامل توسعه ظرفیت عملیاتی و ایجاد هاب لجستیکی است. عربستان همچنین در سال۲۰۲۴ قراردادی برای هاب لجستیکی در جیبوتی امضا و در سال۲۰۲۱، با همکاری امارات، ۴۰۰میلیون دلار برای کشاورزی سودان سرمایه‌گذاری کرد.
این اقدامات در چارچوب ائتلاف اسلامی ضدتروریسم و شورای کشورهای ساحلی دریای سرخ و خلیج عدن‌(شامل مصر، سودان، اریتره و سومالی) قرار دارد. عربستان از طریق کمک‌های بشردوستانه‌(مانند ۵میلیون دلار برای گرسنگی در سومالی در۲۰۲۴) و میانجی‌گری‌(مانند توافق صلح اتیوپی-اریتره در ۲۰۱۸) از قدرت نرم برای تعمیق نفوذ استفاده می‌کند. بااین‌حال، رقابت با امارات -که در بنادر بربرا‌(سومالی‌لند) و دوراله سرمایه‌گذاری کرده- و چین‌(که بنادر جیبوتی را کنترل می‌کند) این منطقه را به عرصه‌ای برای جنگ‌های نیابتی تبدیل کرده است.