به گزارش اقتصادسرآمد، همزمان با کاهش شدید بارش‌ها در سراسر کشور و قرار گرفتن منابع آبی تهران در محدوده بحرانی، مسئولان وزارت نیرو از اتخاذ تصمیم‌های ویژه برای مدیریت بحران آب شرب در تهران خبر می‌دهند. کاهش شدید بارش‌ها در کشور، پاییزی خشک را برای امسال رقم زده است؛ همین امر سبب شده منابع آب سطحی کشور که تامین‌کننده بخشی از آب مورد نیاز است، با کمبود شدید روبه‌رو شوند. چند روز پیش بود که عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور از برگزاری نشست ویژه مدیریت بحران آب شرب تهران با حضور وزیر نیرو و استاندار تهران خبر داد؛ نشستی که در آن آخرین وضعیت سدهای پنجگانه و نحوه آبرسانی، میزان کاهش مصرف به‌دست‌آمده در سطح استان برای گذار از پاییز فراخشک کنونی ناکافی ارزیابی شده است.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز در یکی از آخرین اظهارنظرهای خود در جمع خبرنگاران اعلام کرده است که همه کارهایی که لازم بوده برای تامین آب تهران انجام داده‌ایم و طرح ناتمامی نداریم مگر طرح انتقال آب از سد لار که قرار است نشتی سد لار را برگردانیم و طرح انتقال فرار آب سد لار به تهران در دستور کار قرار دارد. این در حالی است که آخرین گزارش‌های رسمی منتشرشده درباره میزان ذخایر موجود در سد لار و سایر سدهای تامین‌کننده آب مورد نیاز تهران، در شرایط خوبی قرار ندارند.
نگاهی به داده‌های شرکت آب منطقه‌ای تهران نشان می‌دهد که مجموعه ذخایر پنج سد اصلی تأمین‌کننده آب پایتخت شامل لار، لتیان، طالقان، ماملو و امیرکبیر، تا تاریخ ۱۰آبان‌ماه تنها ۲۰۵میلیون مترمکعب آب در مخازن خود دارند. این رقم در مدت مشابه پارسال ۴۲۶میلیون مترمکعب بود؛ یعنی حجم آب موجود در سدهای تهران ظرف یک‌سال نصف شده است. مسئله زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم طبق اعلام هواشناسی کشور، تا اوایل آذرماه هیچ سامانه بارشی مؤثری در راه تهران نیست. در چنین شرایطی، حتی با فرض آغاز بارندگی‌ها از میانه آذر، حداقل دوماه زمان لازم است تا اثر آن در مخازن سدها محسوس شود.

وضعیت بحرانی در سد لار
سد لار در سال ۱۳۶۱ در استان مازندران و در فاصله ۷۵کیلومتری از تهران و ۱۰۰کیلومتری شهر آمل احداث شده است. ذخایر آبی این سد که یکی از ۵سد اصلی تأمین آب شرب استان تهران است، وضعیت نامطلوبی دارد. از طرفی بارش‌های سالانه کفاف پرشدن مخزن ۹۶۰میلیون مترمکعبی این سد را نمی‌دهد و از سوی دیگر، فرار آب از کف و دیواره مخزن این سد در طول سال ادامه دارد. در حال حاضر در ششمین سال خشک پیاپی در استان تهران به‌سر می‌بریم و امسال میزان کاهش ذخایر این سد بزرگ، بیش از سال‌های دیگر بوده است. در حال حاضر فقط ۱۴میلیون مترمکعب آب در مخزن ۹۶۰میلیون مترمکعبی سد لار ذخیره شده است؛ به عبارتی کمتر از ۱.۵درصد از ظرفیت مخزن این سد، آب پشت آن ذخیره شده و حدود ۹۹درصد این مخزن بزرگ خالی است.
اگرچه سد لار اکنون در آستانه خشکی کامل است و آبی حتی برای فرار از آن وجود ندارد، اما این سد رکورددار فرار آب در جهان شناخته می‌شود و علاوه‌بر مسئله خشکسالی و کم‌بارشی متأثر از آن، اندک آب ذخیره‌شده در سد لار نیز با مشکل فرار آب، مخصوصا در بین ماه‌های فروردین تا مرداد مواجه است. عملیات اجرایی این سد در سال‌۱۳۵۳ به وسیله شرکتی ایتالیایی آغاز و در اردیبهشت‌۱۳۵۹ آبگیری شد. با آبگیری از سد، فرار آب از مخزن آن مشهود شده و با انجام مطالعات و بررسی‌های متعدد مشخص شد که آب از مجاری طبیعی موجود در دریاچه سد نشت کرده و به صورت چشمه‌هایی حدود ۱۰کیلومتری پایین‌دست سد با دبی تا ۱۴مترمکعب در ثانیه ظاهر می‌شود.
در واقع سد لار با فرار شدید آب مواجه شده و آبی که باید پشت این سد ذخیره می‌شد به‌صورت چشمه‌هایی کیلومترها بعد از سد، فرار کرده و به رودخانه هراز جاری شده و به دریای خزر می‌ریزد. برآورد بلندمدت‌(۳۰ساله) نشان می‌دهد که حداقل فرار آب از مخزن سد لار ۳مترمکعب در ثانیه و حداکثر آن حدود ۱۳ تا ۱۴مترمکعب در ثانیه است. متوسط فرار آب این سد در طول سال حدود ۷مترمکعب در ثانیه برآورد می‌شود. از این‌رو، به‌طور متوسط در یک ۲۴ساعت، حدود ۶۰۵هزار مترمکعب آب از مخزن سد لار به پایین‌دست نشت می‌کند. این رقم در طول یک‌سال رقمی بین ۲۲۰ میلیون مترمکعب تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب شیرین را شامل می شود که رقم بسیار بزرگی است. هیچ سدی در دنیا تاکنون این میزان فرار آب نداشته و در این خصوص سد لار رکورد فرار آب را در بین سدهای دنیا از آن خود کرده است.
میزان ذخیره فعلی آب در سد لار ۱۴میلیون مترمکعب است، این درحالی است که در سال گذشته در زمان مشابه، ۲۹میلیون مترمکعب در این سد آب ذخیره شده بود و در میانگین بلندمدت در زمان مشابه به‌طور متوسط میزان ذخیره آبی سد لار در میانه پاییز، با وجود مشکل فرار آب، حدود ۱۰۰‌میلیون‌مترمکعب بوده است.

چشم‌انداز ذخیره آب در سدهای تهران
سد لتیان که یکی از منابع اصلی تأمین آب شرق تهران است، امسال در بدترین وضعیت قرار دارد. میزان ذخیره فعلی آن تنها ۸میلیون مترمکعب اعلام شده، در حالی‌که همین زمان در سال گذشته ۳۱میلیون مترمکعب بود. این کاهش ۷۵درصدی به معنای نزدیک شدن لتیان به مرز بحرانی بهره‌برداری است.
در میان پنج سد تهران، امیرکبیر‌(کرج) به‌طور سنتی یکی از مطمئن‌ترین منابع تأمین آب تهران و البرز بوده است، اما امسال وضعیت متفاوت است. ذخیره فعلی این سد ۱۴میلیون مترمکعب گزارش شده، در حالی‌که در مدت مشابه سال گذشته میزان آن ۸۵میلیون مترمکعب بود. این افت بی‌سابقه نشان‌دهنده کاهش بارندگی در دامنه جنوبی البرز و فرسودگی لایه‌های ذخیره برفی در سال‌های اخیر است.
سد طالقان که به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع آبی پایتخت شناخته می‌شود، اکنون ۱۵۱میلیون مترمکعب آب دارد؛ رقمی که نسبت به پارسال ۱۰۰میلیون مترمکعب کاهش یافته است. اگرچه این سد بیشترین ذخیره را در میان پنج سد دارد، اما کاهش شدید ورودی‌ها باعث شده وزارت نیرو برای نخستین‌بار درباره‌ افت تراز آبگیر پایین‌دست آن هشدار دهد.