به گزارش اقتصاد سرآمد، از خردادماه سال گذشته تعیین نرخ بلیت هواپیما از حوزه اختیارات وزارت راه و شهرسازی خارج شده است و دیوان عدالت اداری در نامه‌ای به وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اجرای رأی صادره از هیأت عمومی این دیوان درخصوص تعیین قیمت بلیت هواپیما، اختیارات این وزارتخانه را در کنترل قیمت بلیت هواپیما سلب کرد و بعد از سلب این اختیارات از وزارت راه و شهرسازی، شرکت‌های هواپیمایی هرکدام مجاز شدند تا نسبت به تعیین نرخ‌های مسیرهای مختلف خودشان اقدام و سقف قیمتی تعیین‌شده را رعایت کنند. به بیان دیگر، دولت با رای دیوان عدالت اداری برای تکلیف خود در برنامه‌های پنجم و ششم توسعه کشور مبنی بر آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازی اقدام کرده و از تعیین نرخ بلیت هواپیمایی منع شده است.
اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که سازمان توسعه تجارت از برنامه وزارت صمت برای تالار دوم ارز تجاری خبر داد تا جایگزین معاملات ارز اشخاص شود و معامله‌گران و بازرگانان بتوانند در یک بستر شفاف و براساس قیمت توافقی اقدام به داد و ستد ارز خود کنند؛ این تالار در خردادماه آماده بهره‌برداری شد، اما حوادث پیش‌آمده، بهره‌برداری کامل آن را به تعویق انداخت تا در مردادماه فعالیت آن شکل گرفت. همان زمان اعلام شد که راه‌اندازی این تالار براساس قانون برنامه هفتم پیشرفت بوده که براساس آن صادرکنندگان خُرد می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را در مرکز مبادله ارز و طلا عرضه کرده یا پس از اعلام به بانک مرکزی، برای واردات کالاهای مجاز که بانک مرکزی با تأمین ارز آنها موافقت کرده، توسط خود یا دیگر واردکنندگان مورد استفاده قرار دهند.
همچنین براساس سرفصل‌های ۶۳گانه ارز خدماتی که در وبگاه مرکز مبادله ارز و طلای ایران نیز منتشر شده، ارز مورد نیاز شرکت‌های هواپیمایی در زمره ارز خدماتی تعریف شده است که مواردی چون هزینه بیمه بدنه هواپیماهای ایرانی، هزینه شرکت‌های هواپیمایی ایرانی اعم از دولتی و غیردولتی را در برمی‌گیرد. بررسی صحبت‌های مطرح شده از سوی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز حاکی از این است که در حال حاضر نرخ بلیت هواپیما ۴۸دلار به ازای هرساعت صندلی تعیین شده که تاکنون براساس نرخ ارز ۶۸هزار و ۸۰۰تومانی محاسبه می‌شد، اما از اواخر شهریور امسال نرخ تسعیر ارز به تالار دوم‌(حدود ۱۰۵هزار تومان) برده شده و این موضوع علت رشد قیمتی بلیت هواپیماست.

تعیین نرخ بلیت در تعامل با شرکت‌ها
آنطور که گفته می‌شود بلیت هواپیما نیز جزو کالاهایی است که برای نرخ گذاری باید فرایند دریافت مصوبه را طی کند و از ستاد تنظیم بازار مجوزهای لازم را دریافت و به نظر می‌رسد این افزایش ۲۴درصدی هنوز فرایندهای لازم را طی نکرده است. آنچه در برخی منابع آمده؛ براساس تصمیمات جدید، شورای رقابت و ستاد تنظیم بازار مسئول بررسی و تأیید نرخ بلیت هواپیما در تعامل با شرکت‌های هواپیمایی است. در واقع قیمت‌ها پس از طی مراحل قانونی در این مراجع، به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ و جهت درج در سایت‌ها و کانال‌های رسمی فروش برای رؤیت عموم اعلام می‌شود.
به نظر می‌رسد قوانین فعلی به نوعی از یک طرف دست شرکت‌های هواپیمایی را برای قیمت‌گذاری باز گذاشته‌اند و به آن‌ها اختیار داده که براساس هزینه‌های موجود اقدام به تغییر نرخ کنند و از طرف دیگر عملا بخش دولتی از نرخ‌گذاری خارج شده است. در این میان برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به افزایش نرخ ارز مبادله‌ای به ۱۰۵هزار تومان، تغییر نرخ سوخت و سهم مالیات بر ارزش‌افزوده و عوارض، لازمه شرکت‌ها برای ادامه فعالیت بوده و باید هرچه زودتر اعمال شود.

چرا بلیت هواپیما گران شد؟
قانون برنامه توسعه و ابلاغیه دیوان عدالت اداری، اختیار و مجوز افزایش نرخ بلیت را در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار داده‌اند. در واقع تغییر نرخ به معنای افزایش مصوب صورت نگرفته و این افزایش ناشی از تأثیر نرخ تسعیر ارز در هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی است. نرخ‌های ارزی که پیش‌تر از طریق مرکز مبادله با نرخ حدود ۷۰هزار تومان تأمین می‌شد، از اواخر شهریورماه و اوایل مهرماه به تالار دوم توافقی منتقل شده و اکنون با نرخ حدود ۱۰۵هزار تومان عرضه می‌شود.
با توجه به اینکه حدود ۶۰درصد هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی ارزی است، افزایش ۵۰درصدی نرخ ارز تأثیر مستقیم خود را بر هزینه‌های این شرکت‌ها گذاشته و موجب شده میانگین نرخ بلیت در مسیرهای داخلی حدود ۲۴درصد افزایش یابد. از طرف دیگر، نرخ سوخت نیز ۲۴برابر شده و با احتساب مالیات بر ارزش‌افزوده، هر لیتر آن حدود ۱۴هزار و ۶۰۰تومان محاسبه می‌شود.
در حال حاضر حدود ۱۲درصد از هزینه‌های پرواز مربوط به مالیات و عوارضی است که به دستگاه‌های دولتی تعلق دارد و این دستگاه‌ها نیز نرخ‌های خود را متناسب با نرخ تسعیر ارز افزایش داده‌اند؛ از این رو شرکت‌های هواپیمایی نیز ناگزیر از اعمال این تغییرات هستند. در شرایط کنونی، افزایش نرخ ارز بر تمامی کالاها تأثیر گذاشته است و آنچه در قیمت بلیت هواپیما مشاهده می‌شود صرفاً نتیجه همین افزایش نرخ ارز است؛ بنابراین چنانچه نرخ ارز کاهش یابد، قیمت بلیت نیز به‌طور طبیعی به سطح قبلی بازخواهد گشت.

مکاتبات بی‌نتیجه برای تعدیل نرخ ارز
مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی از پیگیری‌های بی‌نتیجه انجام‌شده برای تعدیل نرخ ارز تخصیصی به شرکت‌های هواپیمایی خبر داده و می‌گوید: مکاتبات متعددی با وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام داده‌ایم تا نرخ ارز شرکت‌ها همچنان بر مبنای نرخ مرکز مبادله و حدود ۷۰هزار تومان محاسبه شود که متأسفانه تاکنون هیچ‌گونه توجهی به این موضوع نشده است. او یادآور شد: در واقع به لحاظ دلاری هیچ تغییری در نرخ محاسبه‌ای بلیت‌ها رخ نداده و همچنان نرخ مصوب ۴۸دلار برای هر ساعت صندلی ملاک است. پرواز تهران-مشهد که حدود یک‌ساعت و ۲۰دقیقه به طول می‌انجامد، معادل حدود ۶۰دلار محاسبه می‌شود. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین افزایش نرخ بلیت در ریال صرفاً ناشی از تغییر نرخ ارز است و تا زمانی که تخصیص ارز با نرخ بالاتر ادامه داشته باشد، شرکت‌های هواپیمایی ناگزیر از اعمال همان نرخ در بلیت‌های خود خواهند بود.