تاریخ انتشار:1404/8/24
نفس‌های آخر سوخت‌های فسیلی در جهان

«سرآمد» گزارش می‌دهد؛

نفس‌های آخر سوخت‌های فسیلی در جهان

اقتصادسرآمد- سعید قلیچی- در دهه‌های اخیر، جهان به‌ سمت استفاده از انرژی‌های پاک و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی حرکت کرده است، بسیاری تصور می‌کنند این روند به معنای پایان دوران نفت و گاز است، اما واقعیت چنین نیست، اگرچه سهم سوخت‌های فسیلی در تولید انرژی جهانی به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند، اما نقش آن‌ها در تأمین مواد اولیه صنایع مختلف همچنان حیاتی است. در حقیقت، نفت و گاز دیگر تنها منابعی برای تولید انرژی نیستند، بلکه به‌عنوان مواد پایه در صنایع پتروشیمی، دارویی، کشاورزی و تولید انواع محصولات شیمیایی و صنعتی، جایگاهی کلیدی دارند، در این میان کشورهایی که دارای ذخایر عظیم هیدروکربنی هستند، از جمله ایران، می‌توانند با تغییر رویکرد از خام‌فروشی به سمت تولید فرآورده‌های با ارزش‌افزوده بالا، همچنان جایگاه اقتصادی و صنعتی خود را حفظ و حتی تقویت کنند.

به گزارش «اقتصاد سرآمد»، آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرد که انرژی‌های تجدیدپذیر در دهه آینده سریع‌تر از هر منبع انرژی دیگری رشد خواهند کرد و این رشد، گذار از سوخت‌های فسیلی را حتی با واکنش‌های منفی زیست‌محیطی در آمریکا و برخی نقاط اروپا، اجتناب‌ناپذیر می‌کند. طبق گزارش سالانه آژانس بین‌المللی انرژی، پیش‌بینی می‌شود، در پنج‌سال آینده پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر بیشتری نسبت به ۴۰سال گذشته ایجاد شود و این افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند تقریبا تمام نیازهای رو به رشد جهان به برق -که پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده ۴۰درصد افزایش یابد- را تامین کند. افزایش تقاضای برق ناشی از تقاضای فزاینده برای خودروهای برقی، گرمایش، سرمایش و تامین برق مراکز داده هوش مصنوعی است.
آنطور که «یورونیوز» گزارش داده؛ طبق پژوهشی تازه که روز پنجشنبه هفته گذشته منتشر شد، انتشارهای ناشی از سوخت‌های فسیلی در سال‌۲۰۲۵ قرار است به رکوردی بی‌سابقه برسد. این گزارش هشدار می‌دهد بودجه کربنیِ باقیمانده برای نگه‌داشتن گرمایش جهانی زیر ۱٫۵درجه سانتی‌گراد اکنون «عملا به پایان رسیده است». گزارش سالانه بودجه جهانی کربن می‌گوید: هرچند کربن‌زداییِ نظام‌های انرژی در بسیاری کشورها در جریان است، این روند برای جبران رشد تقاضای جهانی انرژی کافی نیست. به گفته تیمی بین‌المللی شامل بیش از ۱۳۰دانشمند، انتشارهای ناشی از سوخت‌های فسیلی در ۲۰۲۵ نسبت به سال گذشته ۱٫۱درصد بیشتر خواهد بود، زیرا انتشارهای زغال‌سنگ، نفت و گاز همگی در آستانه افزایش‌اند.

چشم‌انداز احیای انرژی هسته‌ای 
آنطور که «گاردین» گزارش داده، در گزارش سازمان بین‌المللی انرژی به احیای انرژی هسته‌ای نیز اشاره شده است که توسط شرکت‌های بزرگ فناوری برای تامین پایدار برق کم‌کربن برای مراکز داده‌شان هدایت می‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرد که سرمایه‌گذاری جهانی در مراکز داده تا سال‌۲۰۲۵ به ۵۸۰میلیارد دلار خواهد رسید که از ۵۴۰میلیارد دلار هزینه‌شده برای تامین جهانی نفت فراتر می‌رود. به نظر می‌رسد افزایش برق کم‌کربن با وجود فشارهای دولت آمریکا برای عقب‌نشینی از سرمایه‌گذاری‌های سبز به نفع حفاری نفت و گاز، گذار از عصر سوخت‌های فسیلی را قطعی خواهد کرد. یافته‌های آژانس بین‌المللی انرژی احتمالا رهبرانی را تقویت خواهد کرد که قصد دارند از داده‌های اجلاس اقلیمی کاپ۳۰‌(Cop۳۰) برای پیشرفت در دستیابی به هدف جهانی سه‌برابر کردن انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال‌۲۰۳۰ استفاده و بر گذار از سوخت‌های فسیلی مورد توافق اجلاس کاپ۲۸‌(Cop۲۸) تاکید کنند.  

رشد سریع انرژی‌های تجدیدپذیر
آژانس بین‌المللی انرژی تحت فشار جمهوری‌خواهان آمریکا قرار گرفته است تا در گزارش خود تصویری مثبت‌تر از آینده صنعت سوخت‌های فسیلی ارائه دهد و در پاسخ به آن، سناریویی از گزارش‌های قبلی که «دیدگاهی محتاطانه» در مورد سرعت گذار انرژی ارائه می‌دهد را دوباره معرفی کرد. آژانس بین‌المللی انرژی دریافت در تمام سناریوهایی که مدل‌سازی کرده است، انرژی‌های تجدیدپذیر سریع‌تر از هر منبع انرژی اصلی دیگری رشد خواهند کرد و این افزایش حاصل استفاده بیشتر از انرژی خورشیدی ارزان در مناطقی از جمله خاورمیانه و آسیا خواهد بود که از آفتاب فراوان برخوردارند. نتایج گزارش آژانس بین‌المللی انرژی آنچه بسیاری از جوامع آسیب‌پذیر سال‌ها در برابر آب‌وهوا می‌دانند را تایید می‌کند؛ دوران سوخت‌های فسیلی در حال پایان است، اما دولت‌ها هنوز در مورد ساخت سیستم‌های انرژی پاک که باید جایگزین آن شوند، تعلل می‌کنند.

پایان بودجه‌های کربنی در جهان
امسال دهمین سالگرد توافق پاریس است و با وجود پیشرفت‌ها در بسیاری حوزه‌ها، انتشارهای ناشی از سوخت‌های فسیلی همچنان رو به افزایش است.  این گزارش، میزان باقیمانده کربنی را محاسبه می‌کند که می‌توان منتشر کرد تا گرمایش جهانی زیر هدف ۱٫۵درجه سانتی‌گرادِ تعیین‌شده در این توافق بماند. «با ادامه افزایش انتشار CO۲، نگه‌داشتن گرمایش جهانی زیر ۱٫۵درجه سانتی‌گراد دیگر واقع‌بینانه نیست»، پروفسور پیر فریدلینگشتاین از مؤسسه سامانه‌های جهانیِ دانشگاه اکستر که سرپرستی این مطالعه را برعهده داشت، گفت: «بودجه کربنیِ باقیمانده برای ۱٫۵درجه سانتی‌گراد، معادل ۱۷۰میلیاردتن دی‌اکسید کربن، با نرخ فعلی انتشار پیش از ۲۰۳۰ تمام خواهد شد. برآورد می‌کنیم تغییرات اقلیمی اکنون مخازن ترکیبیِ زمینی و اقیانوسیِ کربن را کاهش می‌دهد؛ نشانه‌ای روشن از سیاره زمین که باید انتشارها را به‌طور چشمگیری کاهش دهیم.» به نظر می‌رسد توافق پاریس تا حدی بر انتشارهای جهانی اثر گذاشته است. گزارش نشان می‌دهد مجموع انتشار CO۲ در دهه گذشته آهسته‌تر رشد کرده است؛ به‌طور میانگین سالانه ۰٫۳درصد، در مقایسه با دهه پیش از آن که میانگین افزایش سالانه ۱.۹درصد بود.

تاثیر منابع گوناگون و مخازن کربن
«یورونیوز» در گزارش خود آورده است؛ منابع گوناگون و مخازن کربنِ مختلف در محاسبه انتشارهای سالانه جهانی نقش دارند. مجموع انتشارها با پایش انتشارهای ناشی از فعالیت‌های انسانی و مقایسه آن با میزان CO۲ جذب‌شده توسط مخازن زمینی و اقیانوسی محاسبه می‌شود. در مجموع، انتظار می‌رود مجموع انتشار‌CO۲ جهانی اندکی کمتر از سال گذشته باشد. در حوزه سوخت‌های فسیلی، افزایش را همه انواع سوخت رقم زده‌اند. انتشارهای ناشی از زغال‌سنگ ۰٫۸درصد، نفت یک‌درصد و گاز طبیعی ۱.۳درصد بالا رفته است. در حالی‌که انتشارهای کشتیرانی ثابت مانده، انتشارهای هوانوردی بین‌المللی در سال‌۲۰۲۵ به طرز چشمگیری ۶٫۸درصد افزایش خواهد یافت. رقم برآوردیِ تغییرات کاربری زمین که مواردی چون جنگل‌زدایی را در بر می‌گیرد، امسال کاهش یافته و به ۴.۱میلیارد تن رسیده است.
«کاهش انتشارهای ناشی از کاربری زمین نشان می‌دهد سیاست‌های محیط‌زیستی چه موفقیتی می‌توانند داشته باشند. نرخ جنگل‌زدایی در آمازون کاهش یافته و در این فصل به پایین‌ترین سطح از سال‌۲۰۱۴ رسیده است». پروفسور جولیا پونگراتس از دپارتمان جغرافیای دانشگاه لودویگ-ماکسیمیلیان مونیخ می‌گوید: انتشارهای ناشی از جنگل‌زدایی دائمی همچنان بالاست؛ حدود ۴ میلیاردتن‌CO۲ در سال. حدود نیمی از این مقدار با جنگل‌کاری، ایجاد جنگل‌های جدید و رویش دوباره جبران شده است. بااین‌حال، ترکیب اثرات تغییرات اقلیمی و جنگل‌زدایی اکنون جنگل‌های استوایی جنوب‌شرق آسیا و بخش‌های بزرگِ آمریکای‌جنوبی را از مخازن‌CO۲ به منابع آن تبدیل کرده است. آن‌ها به‌ جای جبران مشکل، اکنون به آن دامن می‌زنند. گزارش امسال یافته است که ۸درصد از افزایش کلیِ غلظت‌CO۲ جو از سال‌۱۹۶۰ تاکنون ناشی از آن است که تغییرات اقلیمی این مخازن حیاتیِ زمینی و اقیانوسیِ کربن را تضعیف کرده است.

برچسب ها : سوخت‌های فسیلی اقتصادسرآمد انرژی‌های تجدیدپذیر

اخبار روز
ضمیمه