به گزارش اقتصاد سرآمد، بندر چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، نقش کلیدی در تجارت خارجی کشور ایفا می‌کند و پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی دارد. علاقه ژاپن به بندر چابهار به سال‌های پیش از اعمال تحریم‌های گسترده بازمی‌گردد. در سال‌۲۰۱۵، هیات‌های تجاری ژاپنی به رهبری سفیر وقت ژاپن در ایران از چابهار بازدید کردند و توکیو علاقه خود را به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندری و صنایع پتروشیمی اعلام کرد.
در سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۶، مذاکراتی برای مشارکت ژاپن در توسعه چابهار، حتی به صورت سه‌جانبه با هند، مطرح شد. ژاپن این بندر را به‌عنوان دروازه‌ای برای دسترسی به بازارهای آسیای‌مرکزی و افغانستان می‌دید و آن را مکمل استراتژی «هند-پاسیفیک آزاد و باز» خود می‌دانست. بااین‌حال، اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران پس از خروج از برجام در ۲۰۱۸، باعث عقب‌نشینی ژاپن شد.
شرکت‌های ژاپنی، به‌دلیل ترس از تحریم‌های ثانویه، از سرمایه‌گذاری مستقیم اجتناب کردند. با وجود این، همکاری‌های محدود در زمینه‌های غیرمستقیم مانند پروژه‌های آبرسانی مشترک با سازمان ملل در منطقه چابهار ادامه یافت. بازدید اخیر هیات ژاپنی می‌تواند نشانه‌ای از تلاش برای احیای این روابط باشد، به‌ویژه در شرایطی که ایران به‌دنبال تنوع‌بخشی به شرکای اقتصادی خود است.
اعتماد ژاپنی‌ها به آینده چابهار
براساس گزارش رسانه‌ها؛ مقام‌های ژاپنی در دیدار با فرماندار چابهار اعلام کردند که پیشرفت پروژه‌های ریلی و بندری، اعتماد آنان را به آینده همکاری و سرمایه‌گذاری در این بندر تقویت کرده است. علیرضا نورا، معاون استاندار و فرماندار ویژه چابهار در این نشست با اشاره به موقعیت راهبردی چابهار در کریدورهای بین‌المللی گفت: کریدور جنوب‌غرب کشور از چابهار عبور می‌کند و این بندر، حلقه اتصال آسیای‌میانه به اقیانوس هند و بازارهای جهانی است. او با قدردانی از همکاری‌های دولت ژاپن، ابراز امیدواری کرد که این مشارکت‌ها در آینده گسترش یابد.
«نورا» با اشاره به مشارکت ژاپن در پروژه آب‌شیرین‌کن رامین افزود: تأمین آب پایدار از اولویت‌های اصلی استان بوده و پروژه‌های بزرگ انتقال آب با سرعت در حال اجراست. انتقال آب از سد به روستاها نیز نیازمند سرمایه‌گذاری مشترک است و می‌تواند زمینه همکاری‌های جدید با شرکت‌های ژاپنی را فراهم کند. فرماندار ویژه چابهار با اشاره به پیشرفت چشمگیر زیرساخت‌های حمل‌ونقل گفت: پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان با پیشرفت ۸۶درصدی تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد و اتصال آن به اسکله شهیدبهشتی، فرصت‌های اقتصادی مهمی برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد خواهد کرد. این مسیر ریلی ظرفیت بالایی برای صادرات و ترانزیت کالا به آسیای‌میانه دارد.
هیدائکی آداچی، وزیر مختار و معاون سفیر ژاپن در ایران نیز با تأکید بر رشد چشمگیر چابهار، گفت: هیچ تردیدی نسبت به ثبات و ظرفیت‌های این بندر نداریم و چابهار را نقطه‌ای کلیدی در کریدور آسیای‌میانه- اقیانوس هند می‌دانیم. وی با اشاره به آمادگی سفارت ژاپن برای همکاری در حوزه‌های آموزش نخبگان، انتقال دانش فنی، بهداشت و درمان و تجهیزات پزشکی افزود: شرایط اقلیمی و ظرفیت‌های گردشگری چابهار، این شهر را به مقصدی جذاب برای گردشگران ژاپنی تبدیل کرده است.
«آداچی» با بیان اینکه ژاپن کشوری دریامحور است و بخش عمده تجارت آن از طریق دریا انجام می‌شود، گفت: مردم ژاپن اهمیت بنادر راهبردی را به‌خوبی درک می‌کنند و چابهار را بندری مهم برای توسعه همکاری‌های اقتصادی می‌دانند. او پیشرفت پروژه‌های ریلی، جاده‌ای و بندری چابهار را «قابل‌توجه و کم‌نظیر» توصیف کرد. وی در پایان اعلام کرد:دولت و شرکت‌های ژاپنی علاقه‌مند به بررسی پروژه‌های مشترک در چابهار هستند. وی این نشست را گامی مهم در مسیر توسعه همکاری‌های دوجانبه دانست.

اهمیت استراتژیک و اقتصادی چابهار
بندر چابهار تنها بندر ایران با دسترسی مستقیم به اقیانوس‌(خلیج‌عمان/اقیانوس هند) است و به‌همین‌ دلیل از منظر ترانزیت بین‌المللی و دسترسی به مسیرهای دریایی جنوب آسیا اهمیت دارد. این ویژگی چابهار را به یک «دروازه» طبیعی برای دسترسی به افغانستان و آسیای‌مرکزی تبدیل کرده است. توسعه چابهار می‌تواند نقش کلیدی در ادامه راهبردهای چندجانبه مانند «کریدور شمال-جنوب بین‌المللی» و مسیرهای منطقه‌ای داشته باشد؛ این نقش از منظر کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و تسریع دسترسی به بازارهای جنوب و شرق‌آسیا قابل‌توجه است. 
اگر چابهار به ‌شکل کارا توسعه یابد، کاهش وابستگی به مسیرهای میانی‌(مثلاً ترانزیت از طریق بنادر امارات) و افزایش سهم درآمدهای بندری و خدمات لجستیکی، ورود ارز و ایجاد اشتغال منطقه‌ای قابل‌تحقق است. همچنین افزایش ظرفیت بارگیری و اسکله‌های عمیق می‌تواند هزینه‌های ترانزیت را برای بازرگانان ایرانی و منطقه‌ای کاهش دهد.

موانع و نقاط ضعف زیرساختی
گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که چندریسک و ضعف ساختاری فراروی جذب سرمایه‌گذاران خارجی در چابهار وجود دارد. براساس این گزارش‌ها، کندی در تکمیل شبکه ترانزیتی داخلی‌(راه‌آهن و جاده): اتصال موثر چابهار به شبکه ریلی و جاده‌ای کشور و مرزهای شمالی و شرقی برای تبدیل‌شدن به هاب ترانزیتی ضروری است. پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان/مرزها پروژه‌ای کلیدی است که پیشرفت آن برای سرمایه‌گذاران خارجی یک شاخص حیاتی به‌حساب می‌آید. عدم‌سرعت در اجرای این پروژه‌ها می‌تواند جذابیت تجاری چابهار را تضعیف کند. 
محدودیت‌های تامین زیرساخت‌های پایه‌(انرژی، آب، مخابرات): سرمایه‌گذاران خارجی انتظار دارند زیرساخت‌های پایدار انرژی و تامین آب برای عملیات بندری و صنایع جانبی وجود داشته باشد؛ هرگونه ضعف در این بخش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و ریسک عملیاتی را افزایش می‌دهد. در این میان استان سیستان و بلوچستان به‌دلیل چالش‌های امنیتی و اقتضائات محلی، برای سرمایه‌گذاران خارجی دارای ریسک‌های مجزایی است. ثبات سیاسی و امنیتی منطقه و تضمین حفاظت از زیرساخت‌ها از شروط ورود سرمایه‌گذاران بزرگ است. 
سرمایه‌گذاران ژاپنی و سایر کشورهای پیشرفته روی ثبات مقررات، شفافیت در قراردادها و تضمین‌های قانونی حساب ویژه‌ای باز می‌کنند. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد مذاکرات اخیر هیات ژاپنی در چابهار نشانه‌ای روشن از افزایش علاقه‌مندی کشورهای آسیایی به نقش‌آفرینی در دروازه اقیانوسی ایران است. بااین‌حال، تبدیل این علاقه‌مندی به سرمایه‌گذاری عملی و تأثیرگذار، منوط به رفع موانع زیرساختی، تضمین‌های حقوقی و امنیتی و طراحی بسته‌های تشویقی واقع‌بینانه است. اگر این ترکیب به‌درستی اجرا شود، چابهار می‌تواند نقش محوری در رونق تجارت خارجی ایران و تکمیل مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای ایفا کند؛ نقشی که نه‌تنها درآمدهای بندری را بالا می‌برد، بلکه موقعیت ژئو‌اکونومیک ایران را در کریدورهای بین‌المللی تقویت خواهد کرد.