به گزارش اقتصاد سرآمد، اداره بنادر عربستان سعودی‌(ماوانی) ۳تفاهم‌نامه را با اداره توسعه صادرات عربستان سعودی و ۳شرکت بزرگ کشتیرانی MSC، مرسک و CMA CGM امضا کرده است. هدف از این تفاهم‌نامه‌ها، تقویت نقش ماوانی به‌عنوان یک حلقه کلیدی میان صنایع ملی و بازار‌های جهانی و ایجاد یک چارچوب تجاری استراتژیک برای همکاری میان طرف‌های امضاکننده عنوان شده است.
براساس داده‌های رسمی منتشرشده از سوی اداره بنادر عربستان، بنادر این کشور در سال گذشته میلادی صدها میلیون تن کالا جابه‌جا کرده‌اند و صادرات کانتینری نیز رشد دورقمی را تجربه کرده است. این آمارها موجب شده بنادر سعودی در رتبه‌بندی‌های جهانی، چندپله ارتقا پیدا کنند؛ موضوعی که از نگاه رسانه‌های اقتصادی بین‌المللی، نشانه تغییر نقش عربستان در زنجیره تأمین جهانی است.
تحلیلگران معتقدند؛ افزایش صادرات غیرنفتی، به‌ویژه در حوزه محصولات صنعتی، پتروشیمی و کالاهای واسطه‌ای، باعث شده بنادر مهمی مانند جده اسلامی و ملک عبدالعزیز به نقاط کانونی تجارت دریایی منطقه بدل شوند. براساس برخی گزارش‌ها؛ در سال ۲۰۲۵، بنادر عربستان سعودی شاهد جهش قابل‌توجهی در حجم صادرات کانتینری بوده‌اند که این رشد را می‌توان به‌طور مستقیم به استراتژی‌های چشم‌انداز‌۲۰۳۰ و همکاری‌های تازه با بزرگ‌ترین شرکت‌های کشتیرانی جهان نسبت داد. این تحولات نه‌تنها صادرات غیرنفتی را تقویت کرده، بلکه موقعیت عربستان را به‌عنوان هاب لجستیکی جهانی میان آسیا، اروپا و آفریقا تثبیت می‌کند.

بنادر عربستان آماده توسعه صادرات غیرنفتی
رسانه‌های اقتصادی مانند Economy Middle East، Arab News و Logistics Middle East این رشد را به‌عنوان نشانه‌ای از موفقیت تنوع‌بخشی اقتصادی عربستان توصیف کرده‌اند. صادرات غیرنفتی اکنون نقش کلیدی در جبران کاهش وابستگی به نفت ایفا می‌کند، به‌ویژه با کاهش سهم نفت در صادرات از ۷۲.۸درصد در ۲۰۲۴ به ۶۷.۱درصد در ۲۰۲۵ شاهد برنامه‌ریزی بیشتر جهت توسعه صادرات غیرنفتی در بنادر عربستان سعودی هستیم.
از منظر جهانی، این همکاری‌ها عربستان را در رقابت با هاب‌هایی مانند دبی قرار می‌دهد و با افزایش ترانس‌شیپمنت، درآمدهای لجستیکی را افزایش می‌دهد. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که بازار لجستیک عربستان تا ۲۰۳۳ به ۲.۶۱میلیارد دلار با نرخ رشد سالانه ۴.۳درصد برسد. به نظر می‌رسد جهش صادرات از بنادر سعودی در ۲۰۲۵ نه‌تنها یک دستاورد آماری، بلکه نتیجه استراتژیک همکاری با غول‌های کشتیرانی مانند MSC، Maersk و CMA CGM است. این شراکت‌ها، همراه با سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی، عربستان را به سمت تبدیل‌شدن به یکی از ۱۰هاب لجستیکی برتر جهان تا ۲۰۳۰ سوق می‌دهد و اقتصاد غیرنفتی را تقویت می‌کند. با ادامه این روند، انتظار می‌رود صادرات غیرنفتی در سال‌های آتی رکوردهای جدیدی ثبت کند.
این تفاهم‌نامه‌ها همچنین فرصت‌های گسترده‌تری را برای توسعه و رشد صادرکنندگان فراهم کرده، اعتماد بازارهای جهانی به کیفیت محصولات عربستان سعودی را افزایش می‌دهند و تحویل این محصولات را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بالاترین استانداردهای کارایی و قابلیت اطمینان تضمین می‌کنند. هدف اصلی این تفاهم‌نامه‌ها، تقویت جایگاهش به‌عنوان پیوندی راهبردی میان صنایع ملی و بازارهای جهانی از طریق ایجاد یک چارچوب تجاری استراتژیک برای همکاری میان طرف‌های امضاکننده است. این چارچوب شامل ارائه راه‌حل‌های لجستیکی نوآورانه، یکپارچه و کارآمد و همچنین تسهیل صادرات محصولات عربستان سعودی به بازارهای بین‌المللی می‌شود.
از دیگر محورهای این همکاری، افزایش تعامل در ابتکاراتی است که به گسترش صادرات کمک می‌کند؛ از جمله راه‌اندازی کارگاه‌ها، کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌ها با هدف افزایش آگاهی، حمایت از توانمندی‌های صادرکنندگان، ارزیابی میزان رضایت از خدمات لجستیکی و ترویج صادرات ملی در سطح جهانی. این تفاهم‌نامه‌ها در پی افزایش دسترسی محصولات صادرکنندگان عربستان سعودی به بازارهای جدید از طریق ارائه راه‌حل‌های لجستیکی نوآورانه و مؤثر هستند. این امر از طریق بنادر جده، ملک عبدالعزیز در دمام و بندر تجاری جبیل و همچنین با بهره‌گیری از اتوماسیون عملیات بندری دنبال می‌شود.

درآمد لجستیکی جایگزین درآمدهای نفتی
خطوط کشتیرانی مطرح جهان که طرف قرارداد بنادر عربستان سعودی هستند، همچنین در زمینه تبادل اطلاعات و مدیریت سفر لجستیکی در شیوه‌های مختلف حمل‌ونقل همکاری خواهند داشت و گزینه‌ها و راهکارهایی را درخصوص رویه‌های صادراتی و بهترین شیوه‌های ورود به بازارهای جهانی در اختیار صادرکنندگان سعودی قرار می‌دهند. به باور کارشناسان؛ این تفاهم‌نامه‌ها زمینه‌ساز همکاری مشترک برای ارائه راه‌حل‌های نوآورانه با هدف بهبود کارایی صادرات، تسریع زنجیره‌های تأمین صادرات عربستان سعودی و نیز ارتقای تبادل بهترین شیوه‌های ملی و بین‌المللی در حوزه عملیات لجستیکی و مدیریت صادرات خواهد بود.
رسانه‌های بین‌المللی، این تحولات را در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان ارزیابی می‌کنند؛ برنامه‌ای که به‌دنبال کاهش وابستگی اقتصاد این کشور به نفت است. در این چارچوب، لجستیک و حمل‌ونقل دریایی به‌عنوان یکی از پیشران‌های اصلی رشد اقتصادی تعریف شده است. سرمایه‌گذاری سنگین در بنادر، دیجیتالی‌سازی فرایندهای گمرکی، توسعه مناطق لجستیکی و جذب بازیگران جهانی، نشان می‌دهد عربستان قصد دارد از یک صادرکننده انرژی، به صادرکننده خدمات لجستیکی تبدیل شود.
جهش صادرات از بنادر سعودی نیز تنها یک موفقیت داخلی نیست، بلکه پیام روشنی برای منطقه دارد. افزایش نقش عربستان در حمل‌ونقل دریایی، رقابت میان بنادر خاورمیانه را تشدید کرده و می‌تواند مسیرهای سنتی ترانزیت کالا را دستخوش تغییر کند. از نگاه تحلیلگران، همکاری ریاض با شرکت‌های بزرگ کشتیرانی، جایگاه این کشور را در معادلات تجارت جهانی تقویت کرده و آن را به یکی از بازیگران نوظهور لجستیک در مسیرهای بین‌قاره‌ای بدل می‌کند.

چشم‌انداز آینده لجستیک در عربستان
آنچه امروز در بنادر عربستان رخ می‌دهد، صرفاً افزایش آمار صادرات نیست، بلکه نشانه یک تغییر راهبردی در سیاست اقتصادی و تجاری ریاض است. همکاری نزدیک با غول‌های کشتیرانی جهان، توسعه زیرساخت‌های بندری و تمرکز بر صادرات غیرنفتی، عربستان را در مسیر تبدیل‌شدن به گره‌ای مهم در شبکه تجارت جهانی قرار داده است؛ مسیری که پیامدهای آن، فراتر از مرزهای این کشور، بر اقتصاد منطقه نیز اثرگذار خواهد بود.
عربستان سعودی در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰ محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، با کاهش سختگیری‌های مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی قصد دارد فراتر از صنعت نفت، به جذب شرکت‌های چندملیتی اقدام کند. دولت سعودی بر لجستیک تأکید دارد و می‌خواهد عربستان به یک قطب تجاری تبدیل شود که آسیا، اروپا و آفریقا را به یکدیگر مرتبط می‌کند. برخی تحلیلگران باور دارند که عربستان سعودی اکنون سریع‌ترین بازار در حال رشد این شرکت در منطقه است. انتظار می‌رود این تأسیساتِ واقع در ریاض به حمایت از تجارت داخلی و منطقه‌ای بپردازد و فضایی برای فعالیت‌های تولیدی و مربوط به توزیع فراهم کند.
عربستان سعودی، همچنین تلاش‌های خود را در بخش‌های با رشد سریع مانند هوش مصنوعی افزایش داده است و سعودی‌ها این بخش را یکی از حوزه‌های رشد جدید خود می‌دانند. الفالح نیز اعلام کرده است که عربستان یکی از سرمایه‌گذاران کلیدی در توسعه کاربردهای هوش مصنوعی و مدل‌های زبانی بزرگی خواهد بود. این کشور حوزه خلیج‌فارس همچنین به ساخت مراکز داده بسیار بزرگ با قیمت رقابتی اقدام خواهد کرد. حدود نیمی از اقتصاد عربستان از نفت جدا شده است در حالی‌که این کشور تلاش‌های خود را در بخش‌های با رشد سریع چون هوش مصنوعی افزایش داده است و بر گردشگری تمرکز دارد.