به گزارش «اقتصاد سرآمد»، رویداد و فستیوال مردمی، فرهنگی و اجتماعی «خواجه عطا» که قرار است به رسم سال‌های اخیر در بندرعباس با حضور جامعه محلی، ساکنان این شهر و گردشگران طی روزهای اخیر برگزار شود، در حقیقت رویداد فرهنگی با رویکردی روایی و هویت مبناست که مخاطبان را به دیداری دوباره با ریشه‌ها، آیین‌ها و شادمانی‌هایی دعوت می‌کند؛ آیین‌ها و رسومی که اگرچه همواره در حافظه جمعی مردم ساحل‌نشین خلیج‌فارس حضور داشته‌اند، اما گاه در هیاهوی زندگی روزمره از آن‌ها فاصله گرفته شده است.
طبق برنامه‌ریزی صورت‌گرفته از سوی برگزارکنندگان این فستیوال مردمی قرار است تا آیین افتتاحیه این جشنواره با برگزاری نشست علمی، رونمایی کتاب، نمایش چندفیلم مستند و سخنرانی‌هایی درباره بازشناسی شخصیت تاریخی «خواجه کمال‌الدین عطا» همراه خواهد بود؛ برنامه‌هایی که به مناسبت روز پیشنهادی ثبت «خواجه عطا» در تقویم قلب‌های مردم ساحل‌نشین دریای پارس طراحی شده‌اند. در این بخش‌ها، تاریخ و فرهنگ «خواجه عطا» نه‌تنها روایت می‌شود، بلکه در قالب تصویر، پژوهش و گفت‌وگو، امکان لمس و تجربه دوباره آن برای مخاطبان فراهم می‌آید. همچنین اعلام شده است که چهارمین دوره فستیوال مردمی «خواجه عطا» از روز ۶ دی‌ماه آغاز می‌شود و تا پایان فصل زمستان ادامه خواهد داشت.
برگزارکنندگان فستیوال «خواجه عطا»، این رویداد را فرصتی برای همنشینی پژوهشگران، هنرمندان و علاقه‌مندان فرهنگ بومی می‌دانند؛ فضایی که در آن روایت‌های محلی، میراث معنوی و تجربه‌های زیسته، در کنار یکدیگر به اشتراک گذاشته می‌شوند. به گفته آنان، حضور مخاطبان نقش مهمی در معنا یافتن این آغاز دارد و فستیوال بدون مشارکت جمعی، به روایت کامل خود نمی‌رسد. فستیوال «خواجه عطا» در گام نخست دوره چهارم فعالیت خود، با تکیه بر همین میراث روایی و تاریخی، می‌کوشد زمینه‌ای برای بازخوانی انتقادی، پژوهشی و گفت‌وگومحور درباره این شخصیت و جایگاه او در تاریخ محلی خلیج‌فارس فراهم آورد.
فستیوال خواجه عطا، نمادی از فرهنگ هرمزگان
فستیوال مردمی خواجه عطا، سال گذشته هرچند با برخی حواشی و انتقادات مواجه بود، اما به باور کارشناسان و فعالان فرهنگی توانسته است به‌عنوان یک رویداد فرهنگی موفق در سطح ملی و بین‌المللی شناخته شود. این جشنواره علاوه بر ترویج فرهنگ و هنر بومی هرمزگان، به‌عنوان یک فرصت مهم برای معرفی میراث‌فرهنگی و تاریخی منطقه به سایر نقاط کشور و جهان محسوب می‌شود. این فستیوال با وجود تمامی چالش‌ها و انتقادات، در مسیر خود همچنان موفق بوده و توانسته است با رعایت اصول فرهنگی و اجتماعی، به الگویی برای سایر جشنواره‌های فرهنگی تبدیل شود. در دوره‌های آینده، برگزاری دقیق‌تر و نظارت بیشتر بر جنبه‌های مختلف جشنواره می‌تواند به تقویت جایگاه آن در جامعه و جلوگیری از ایجاد حواشی کمک کند.
در این فستیوال، برنامه‌های متنوع و جذابی اجرا می‌شود که همواره توجه زیادی را به خود جلب کرده است. از جمله مهم‌ترین بخش‌های جشنواره‌ای که سال گذشته برگزار شد، می‌توان به بازسازی مراسم ازدواج سنتی مردم هرمزگان که به‌طور خاص شامل لباس‌های محلی، مراسم رقص‌های گروهی و موسیقی زنده، اشاره کرد. همچنین اجرای آیین‌های بومی نظیر «رزیف» که نوعی رقص گروهی خاص منطقه است، نیز بخش جذابی از این جشنواره بود که امسال نیز برگزار خواهد شد.
فستیوال «خواجه عطا»، رویدادی فرهنگی و گردشگری در بندرعباس، با اجرای آیین‌های بومی و سنتی ساحل‌نشینان، ضمن جذب ده‌ها هزار نفر از علاقه‌مندان، به بستری برای احیای فرهنگ هرمزگان تبدیل شده است. این جشنواره مردمی نه‌فقط یک مراسم، بلکه نمایشی از هویت و افتخار مردم بندرعباس و مردم ایران به‌شمار می‌رود؛ نمایشی که از عمق تاریخ برخاسته و تا قلب امروز امتداد یافته است. مردمان این خطه، با آواها، رقص‌ها و آیین‌هایشان نشان دادند فرهنگ، چون گوهری ناب، همچنان در دل‌هایشان می‌درخشد.به اعتقاد فعالان فرهنگی، جشنواره فرهنگی، ورزشی و گردشگری «خواجه عطا» در بندرعباس را باید فراتر از یک رویداد سرگرم‌کننده و به‌عنوان فرصتی ارزشمند برای زنده نگه‌داشتن و احیای آیین‌های اصیل منطقه در نظر گرفت. این جشنواره با تمرکز بر سبک زندگی ساحلی و دریایی مردم جنوب ایران، نه‌تنها به نمایش شکوه فرهنگ و آداب سنتی پرداخت، بلکه گامی مؤثر در حفظ میراث غنی این خطه و پاسداشت تنوع آیینی کشور برداشت. برگزاری چنین رویدادهایی، ارتباطی عمیق میان گذشته و حال ایجاد می‌کنند و اصالت فرهنگی مردمان جنوب را به نسل‌های آینده منتقل می‌سازند.
 
اهمیت محله «خواجه عطا» چیست؟
محله «خواجه‌ عطا» یکی از محلات قدیمی شهر بندرعباس است و اهمیت فرهنگی و تاریخی بسیاری دارد. ورزش‌های دریایی که در جوار این محله برگزار می‌شود برای مردم شهر بندرعباس و گردشگرانی که به شهر بندرعباس سفر می‌کنند، ناشناخته مانده ‌است. همین موضوع و ناشناخته ماندن جاذبه‌های گردشگری شهر بندرعباس سبب شده‌ است تا بسیاری از گردشگرانی که به هرمزگان سفر می‌کنند، بندرعباس را به‌عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب نکنند و برای تفریح به سراغ جزایر هرمزگان بروند. یکی از اهداف جشنواره فرهنگی-ورزشی خواجه عطا، معرفی جاذبه‌های ورزشی شهر بندرعباس است.
«خواجه عطا» نامی است که در تاریخ و فرهنگ بندرعباس و حتی فراتر از آن، در جنوب ایران، به‌عنوان یک شخصیت اسطوره‌ای و تاریخی شناخته می‌شود. اگرچه اطلاعات دقیق و مستند تاریخی در مورد این شخصیت در دسترس نیست، اما روایات و داستان‌های مختلفی درباره او نقل شده است که او را به‌عنوان یک مرد صالح، عارف یا حتی یک شاهزاده مرتبط می‌کند. ساحل «خواجه عطا» در بندرعباس نیز به همین دلیل نام‌گذاری شده است. این ساحل یکی از محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سواحل این شهر است که در طول سال پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و اهالی بندرعباس است.
اهمیت فرهنگی و اجتماعی این منطقه در این است که ساحل «خواجه عطا» نه‌تنها به‌دلیل زیبایی‌های طبیعی، بلکه به دلیل اهمیت فرهنگی و اجتماعی نیز مورد توجه است. بسیاری از گردشگران برای تفریح، شنا و لذت بردن از طبیعت به این ساحل می‌آیند. همچنین در تمام سال‌های گذشته این ساحل محلی مناسب برای انجام ورزش‌های آبی مانند شنا، قایق‌سواری و موج‌سواری است. داستان‌های زیادی درباره «خواجه عطا» نقل شده است که اغلب جنبه‌های اسطوره‌ای و عرفانی دارند.
در کل، «خواجه عطا» و ساحل به نام او، بخشی از هویت فرهنگی بندرعباس هستند و برای مردم این شهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. محله «خواجه عطا» با ویژگی‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی خود می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگری منطقه تبدیل شود. تحقق این هدف مستلزم هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف و اجرای دقیق برنامه‌های توسعه‌ای است.
 
خواجه عطا که بود؟
اهمیت حکمرانی دریامحور هرموز را می‌توان در کنکاش‌های دقیق در بین روایت‌های تاریخ عصر ایلخانان مغول تا دوران صفوی، به‌ویژه در اسناد فارسی، عربی، پرتغالی و ترکی جست‌وجو کرد؛ تنگه هرمز و سواحل و جزایر پیرامونی آن، سرزمینی که روایت‌شده در افکار عمومی محسوب می‌شود که مردمان سلحشور مهاجر و بومی آن در کنار حاکمانش، برای پایداری و استمرار «برند جهانی هرموز» می‌جنگیدند، به‌ویژه در روزگاری آلبوکرک، دریاسالار پرتغالی با به‌روزترین سلاح‌های خود و با کشتی‌هایی که سینه اقیانوس‌ها را می‌شکافت، به هرموز رسید، بر تمامی سواحل اقیانوس هند و دریای عمان اما به محض ورود به نخستین جزیره واقع در دهانه تنگه هرموز، به کوهی مستحکم برخورد کرد به نام خواجه کمال‌الدین عطا(عطار)؛ مردی سیاستمدار، با تدبیر، تاجرپیشه و جنگجو. نامی که هم‌اکنون با گذشت بیش از ۵۱۰سال از آسمانی‌شدن «خواجه‌عطا» و همچنین سپری‌شدن ۴۰۲سال از حماسه فتح هرموز، اخراج استعمارگران پرتغالی و انقراض پادشاهی ملوک هرموز، امروزه فقط از نام و آوازه صدراعظم قهرمان ایرانی، تنها درخشش نام او بر پیشانی یک محله ساحلی در بندرعباس باقی مانده است.
«خواجه عطا» که در برخی منابع مکتوب و روایت‌های تاریخی با نام «خواجه کمال‌الدین عطا» از او یاد شده، از چهره‌های تأثیرگذار در ساختار حکمرانی «ملوک هرمز» به‌شمار می‌رود. بر اساس گزارش‌های تاریخی پراکنده، او در دوره‌ای به‌عنوان «نایب‌السلطنه و صدراعظم» این حکومت محلی ایفای نقش کرده است؛ مقامی که بیانگر جایگاه بالای او در مدیریت سیاسی، اداری و اقتصادی یکی از مهم‌ترین دولت‌های دریایی خلیج‌فارس بوده است. بااین‌حال، به‌دلیل محدود بودن منابع مکتوب همزمان و کمبود پژوهش‌های دانشگاهی مستقل، جزئیات دقیق دوره فعالیت و گستره اختیارات او نیازمند بررسی‌های عمیق‌تر تاریخی است.در شماری از روایت‌های تاریخی و تحلیل‌های فرهنگی منطقه، از «خواجه عطا» به‌عنوان یکی از نخستین چهره‌های بومی در هرموزگان نیم‌هزاره قبل یاد می‌شود که نسبت به پیامدهای نفوذ قدرت‌های اروپایی، به‌ویژه پرتغالی‌ها، در سواحل خلیج‌فارس آگاهی داشته و در حد توان ساختار حکمرانی هرموز، در برابر این روند واکنش و اقدام نظامی نشان داده است. استمرار حضور نام او در آیین‌های مردمی، حافظه تاریخی و مناسک فرهنگی منطقه، نشان‌دهنده تأثیر پایدار این شخصیت در ذهنیت جمعی مردم جنوب ایران است.