گروه جامعه - مهاجرت پدیده‌ای جهانی و رو به گسترش است. انسان‌ها به دنبال تحقق رویای زندگی بهتر، سرمایه‌های مادی و معنوی خود را در چمدانی جا می‌دهند و ترک وطن می‌کنند. به گزارش اقتصادسرآمد، ایران یکی از کشورهای درگیر با پدیده مهاجرت بخصوص مهاجرت دانشگاهیان و نخبگان است. این روزها در صدر اخبار رسانه‌های کشور، در سخنرانی سیاست‌مداران و وزرای مربوطه به برنامه‌هایی برای نگهداشت نخبگان، طرح‌های بازگشت دانشجویان و سرآمدان یاد و بر آن تاکید می‌شود. 
حضور نخبگان در سیاستگذاری جامعه را دگرگون خواهد کرد
الهه نخبه جوان دیگری بود که در رشته مهندسی عمران از دانشگاه امیرکبیر مدرک دکتری گرفته بود. او حضور جدی نخبگان در سیاستگذاری های کشور را مهم‌ترین راهکارها در نگه داشت آنها در وطن می‌دانست. این نخبه درخصوص دیدگاه خودش درمورد برنامه های حمایتی دولت از نخبگان گفت: حضور نخبگان در سیاستگذاری، جامعه را دگرگون خواهد کرد. خوب است در هر بخش، متخصص حرفه‌ای هر رشته را در راس کار گذاشت؛ کسی که حرفی برای گفتن دارد و رشته‌اش مرتبط است و دانشجویی برتر و موفق بوده است، باید در حکمرانی به کارگیری شود. او تاکید کرد: با این روش‌هاست که از خروج نخبگان جلوگیری می‌شود. خیلی از دوستان نزدیکم که عضو بنیاد ملی نخبگان نیز هستند در استخدام شدن مشکلاتی داشته‌اند و من دیده‌ام که چقدر در جذب نخبگان سلیقگی عمل می‌کنند. حتی به برگزیدگی نخبگان آنقدر که باید توجه نمی‌شود و افرادی که صلاحیت ندارند، گاها از نخبگان هم جلوتر هستند. فردی که برای جذب و استخدام اقدام می‌کند، کلی از سالهای جوانی خود را صرف کرده است و در نهایت جایزه‌های جذب نخبگان را که برنده می‌شود بازهم می‌بیند اثری ندارد و ناامید می‌شود و همین باعث می‌شود خیلی از افراد تصمیم می‌گیرند که از کشور بروند.الهه ادامه داد: اگر سیاستگذاری‌هایی که در مقاطع مختلف دانشگاه انجام می‌شود تغییر کند، کمک کننده است. افرادی که جایزه جذب را از بنیاد ملی نخبگان می‌گیرند یا برندگان جایزه جذب دستگاه‌های اجرایی، خیلی سخت توانسته‌اند به این مقام برسند و قطعا فیلترهای زیادی را پشت سرگذاشته‌اند و کارگروه‌های علمی سختگیرانه، رزومه‌ها را بررسی کرده‌اند و قطعا صلاحیتش را داشته‌اند که برگزیده جوایز بوده‌اند و بی‌انصافی است که در جذب دستگاه‌های دولتی یا محیط‌های دانشگاهی این افراد، نادیده گرفته شوند. 
 برخی اساتید ما را ترغیب به رفتن می‌کنند
سمیه دانشجوی دکتری دانشگاه تهران در رشته مدیریت دانش و برگزیده طرح شهید وزوایی دیگر نخبه ای بود که با ما گفت‌وگو کرد. او در مورد دیدگاه خودش نسبت به طرح‌های حمایت از نخبگان گفت: با توجه به روندی که می‌بینیم و ابهام در آینده شغلی، نمی‌توانم بگویم امید آنچنانی داریم، اما با توجه به شعار دولت سیزدهم که بحث عدالت و مردم محوری است به این دولت خیلی امیدواریم. او افزود: شاید نسبت به قبل امیدمان بیشتر شده باشد، ولی امیدواریم از بروکراسی در جذب دستگاه‌های اجرایی به خصوص در بسترهایی که بیشتر نخبگان دنبال آن هستند، کم شود و افرادی که مستحق هستند به جایگاهی که باید برسند. امیدواریم افرادی که دغدغه‌مند هستند به جای اینکه پذیرش بگیرند و برای پسادکتری مهاجرت کنند، همینجا بمانند و کار کنند. 
سمیه درخصوص این طرح‌ها و توان آنها در نگهداشت نخبگان اظهار کرد: ما نه تنها خودمان دغدغه مهاجرت داریم و در اطرافیان‌مان شاهدش هستیم حتی در اساتیدمان هم شاهد این مساله هستیم و حتی برخی اساتید هم ما را ترغیب به رفتن می‌کنند.
 دغدغه اصلی ما ایران است
ساحل دانشجوی دکتری رشته فیزیک دانشگاه سمنان یکی دیگر از نخبگانی بود که از دغدغه‌هایش صحبت کرد؛ او با اشاره به اینکه تا امروز وعده‌ها و حرف‌های مشابهی در خصوص رسیدگی به نخبگان کشور زده شده است و مهم تحقق این وعده هاست، گفت: بارها گفته‌اند جذب نخبگان نهایی است، اما در عمل می‌بینم اتفاقی نیفتاده است. دغدغه اصلی ما ایران است و شعار ما هم سرآمدی ایران است، ولی اگر حمایتی نبینیم و آنطور که می‌خواهیم جذب نشویم  به رفتن فکر می‌کنیم. همه نخبگان بعد از اینکه مایوس می‌شوند و دلسردی ایجاد می‌شود به مهاجرت فکر می‌کنند.
این نخبه با تاکید بر اینکه نخبگان ایرانی به راحتی می‌توانند از دانشگاه‌های خارجی پذیرش بگیرند، اظهار کرد: نخبگان بعد از پذیرش، دریافتی‌های خیلی خوبی هم می‌توانند از دانشگاه های خارجی داشته باشند. ما دوستانمان را که مهاجرت کرده‌اند می‌بینیم و واقعا شاهد هستیم که چه دریافت‌های خوبی دارند. پس در صورتی که حمایتی نبینیم ما هم به رفتن فکر می‌کنیم. 
نخبه دیگر محمد؛ دانشجوی دکتری رشته شیمی کاربردی از دانشگاه شهید بهشتی بود. او معتقد بود که به حرف‌های دولت سیزدهم می توان امید داشت، ولی به این شرط که در حد شعار باقی نماند.
اینجا خاکِ ماست
این نخبه در ابتدای صحبت های خود گفت: حقیقتا برای من موقعیت خیلی خوبی پیش آمد که به کشور کانادا مهاجرت کنم، ولی دلم می‌سوزد؛ اینجا کشور ماست، اینجا خاک ماست. ما در دانشگاه دولتی درس می‌خوانیم و دولت برای ما هزینه کرده است. ما این مسئله را درک می‌کنیم و برای همین دوست داریم بهره و سود این تحصیلات برای کشور خودمان باشد اما اگر حمایت واقعی نباشد، گزینه آخرنخبه مهاجرت است. خیلی از دوستان ما رفته‌اند و از موقعیت خوب‌شان در خارج تعریف می‌کنند و ما هم وسوسه می‌شویم که مهاجرت کنیم، اما باز هم امیدواریم  وعدهدهای دولت جامه عمل پوشیده شود تا بتوانیم بمانیم و به عنوان دانشجوی دکتری برای بعد از فارغ التحصیلی دغدغه نداشته باشیم. 
او درخصوص علوم پایه و حمایت از این رشته در توسعه کشور و ارتباطش با صنایع گفت: رشته من شیمی پلیمر است و به شدت کاربردی هم هست و در همه صنایع امکان کار داریم، اما به شرطی که بند پ اجازه دهد. بروکراسی اگر بگذارد ما خودمان را نشان می‌دهیم و اگر امکانش فراهم شود، از توانمندی‌های ما استفاده خواهد شد. 
صنعت به دانشگاه اعتماد نمی‌کند
این نخبه رشته شیمی در ادامه یادآوری کرد: صنعت به دانشگاه اعتماد نمی‌کند. در بین دوستان ما نخبگانی هستند که می‌توانند به کشور و حل مشکلات کمک کنند. در رشته ما این امکان وجود دارد که مهندسی معکوس انجام دهیم یعنی محصولی که وارد کشور می‌شود را به عقب برگردانیم و روند تولید آن را تشریح کنیم و ببینیم از کجا به این محصول رسیده‌اند، اما امکانات برای چنین کاری وجود ندارد که به نیازهای کشور دسترسی داشته باشیم و به جای برخی‌ها، ما کار کنیم تا محصولات داخلی رشد کند و واردات برخی محصولات تمام شود و در آن زمینه خودکفا شویم. 
او تاکید کرد: رشته ما شیمی است و دائما با مواد شیمیایی در ارتباط هستیم. ما نفت را صادر می‌کنیم و خارجی‌ها مواد شیمیایی را با وجود تحریم و به قیمتی چندین برابر به ما می‌فروشند و ما در این زمینه خیلی معضل داریم.
ما با همه سختی‌ها در کشور مانده‌ایم
در ساعات آخر همایش با نخبه ای صحبت کردیم که سه مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی خود را در رشته نانو در دانشگاه شریف تحصیل کرده بود. این نخبه نیز تمایلی به گفت و گو نداشت و فقط در چند جمله مشکل مهمی را که به گفته خودش مغفول مانده است، مطرح کرد. او در صحبت هایش به عدم تناسب پیشنهادات مالی و شرایط جذب نخبگان داخل و خارج از کشور اشاره کرد و گفت: برای شما یک مثال می زنم؛ تصور کنید برای جذب در هیات علمی در یک دانشگاه، تازه نه دانشگاهی تراز اول در کشور بلکه دانشگاهی در سطح معقول، یک رقمی پیشنهاد می شود و به دانشجوی نخبه دیگری که از خارج به کشور برگشته رقمی بالاتر و شرایط بهتری پیشنهاد می شود و این درحالی است که ما با همه سختی ها در کشور مانده ایم و آنها مدت ها به واسطه مهاجرت از شرایط سخت اینجا دور مانده اند و حالا که به ایران برگشته اند فقط به خارج اینکه خارج رفته هستند، در شرایط بهتری نسبت به ما در جذب قرار می گیرند و این منصفانه نیست.او با بیان اینکه اگر قرار است چنین تبعیضی بین ما و خارج رفته ها باشد، بهتر است بنیاد نخبگانی جداگانه برای ما و نخبگانی که از خارج به کشور می آیند، تاسیس کنند، اینطور ادامه داد: همه ما بچه‌های همین کشور هستیم و اگر قرار است با شرایط علمی برابر در جایگاهی برابر قرار بگیریم، باید از امکانات مساوی و مشابه برخوردار شویم و تفاوت‌ها تنها به واسطه شرایط علمی و مطالعاتی متفاوت بین ما قابل پذیرش است. همه ما دنبال توسعه و پیشرفت ایران اسلامی هستیم و امیدواریم حرف‌های رئیس جمهور و وزرا و سایر مسئولان به جد دنبال شود و در کنار هم کشور را جلو ببریم.