نویسندگان دکتر سید مجید هاشمی طغرالجردی - فرشاد ظریف - متین رستمی - اساسی ترین لایه و زیرسازساخت یک جامعه، فرهنگ می‌باشد و از مهمترین مولفه های هویت بخش آن جامعه، معماری و شهرسازی می‌باشد.
موقعیت مکانی، وسعت و جمعیت شهر تاریخی بندرکنگ 
شهر تاریخی بندرکنگ یکی از شهرهای شهرستان بندرلنگه است که به لحاظ موقعیت مکانی در شرق بندر لنگه واقع شده و مرز بین این دو شهر یک خیابان مشترک می باشد. همچنین فاصله‌ی این شهر از مرکز استان بندرعباس ۱۶۵ کیلومتر است. این بندر تاریخی در ارتفاع متوسط ۵ متر از سطح آب های خلیج فارس و در مسیر جاده بندرعباس - بوشهر قرار گرفته است. موقعیت قرارگیری ویژه نسبت به جزایر مهم جنوبی؛ بندر کنگ در مرکز مجموعه‌ی جزیره‌های قشم، هنگام، تنب بزرگ، کیش و هندورابی قرار دارد. پایگاه دریانوردی و لنجسازی خلیج فارس جایگاه دوم صید ماهی در بنادر جنوبی بعد از بندر چابهار است.
 سیر تاریخی و بنای شهر کنگ 
تاریخ مکتوب اینجا برمیگردد به 1800 سال پیش که در سه دوره، آباد بوده است. عصر سلجوقیه ایران، عهد اتابکان فارس و دوره صفویان، از هر یک از این دوران آثار جدید در بندر کنگ باقی مانده است، اما اوج شهرت و رونق تجاری این بندر مربوط به دوره صفویه می باشد. در دوران صفویه پس از اخراج پرتغالی‌ها از خلیج فارس و جزیره هرمز، شاه عباس بنا به دلایل سیاسی به بازرگانان پرتغالی اجازه اقامت در بندر کنگ را می دهد. در این زمان پرتغالیه و  هلندی‌ها در این بندر تجارت خان،  لنگرگاه و قلعه ساخته و به تجارت مشغول می شوند. از این دوره بندر کنگ رونق فراوان یافته و نام بیش از پیش در متون تاریخی ذکر شده است. 
براساس متون تاریخی و روایت‌های شفاهی بزرگان شهر، بندرکنگ دارای قدمتی بالغ بر 3000 سال است و بارها ویران و مجددا بنا شده است. در طول این دوران حداقل پنج بار هسته‌ی این شهر تغییر مکان داده است. براساس نقشه شماتیک، شهر اول، در محدوده‌ی قلعه‌ی پرتغالی‌های فعلی در جنوب غربی شهر کنونی قرار داشته که هم اکنون در زیر خاک مدفون است. 
کنگ دوم در نزدیکی خورسور در شرق شهر فعلی قرار داشته و بر اساس متون تاریخی شهر در این دوره پررونق و آباد بوده است. بعد از ویرانی کنگ دوم، هسته‌ی این شهر به قسمت شمالی شهر فعلی، که امروزه هوجا نامیده میشود، انتقال می‌یابد و کنگ سوم در این منطقه رونق می‌گیرد.
رفته رفته هسته‌ی تاریخی شهر از منطقه هوجا به مجاورت شهر کنگ در دوره اول بازمی‌گردد و شهر در این نقطه شروع به رشد و گسترش می‌نماید و در نهایت کنگ امروزی ما بین این منطقه‌ی کنگ‌ دوم و چهارم بنا  نهاده می‌شود و از جهات مختلف گسترش می یابد. پنجم یا شهر تاریخی امروز با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال دارای بافتی سالم، پویا، سرزنده و ارزشمند بوده و زندگی در آن جاری است. در مورد تاریخ شهر کنگ نقل‌قول‌های غیرمستند زیادی وجود دارد. آنچه مسلم است این است که شهر کنگ در دوره‌ی سلجوقیان بندر و برج مدور ایجاد شده و در عصر اتابکان فارس، به دنبال تصرف جزیره کیش، تجدید بنا گردیده و رونق یافته است. 
به دنبال آن پس از یک دوره رکود در دوره شاه عباس صفوی رونق بندر کنگ با عاملیت پرتغالی ها و هلندی ها آغاز می‌گردد. در همین دوره است که ساختمان تجارتخانه، قلعه پرتغالی‌ها، تاسیسات بندری و گمرک در این شهر احداث می گردند. سفارش نادر شاه افشار برای ساخت کشتی های جنگی برای نیروهای ایران در خلیج فارس حکایت از رونق کشتی سازی این شهر و در نتیجه بندر آن را دارد. در دوره‌های زندیه و قاجاریه نیز شهر کنگ از رونق خاصی برخوردار بوده است.
ساختار فعلی شهر کنگ 
شهر تاریخی و بندری کنگ دارای ساختار دو تکه ولی در هم تنیده است. با یک نگاه کلی به نقشه شهر و بر اساس تراکم توده و فرم حیاط‌دار بناهای تاریخی به راحتی می توان شهر را به دو بخش اصلی تقسیم نمود. بخش تاریخی که به رنگ نارنجی تیره در عکس هوایی نشان داده شده است و بخش نوسازی و توسعه شهر که به رنگ زرد روشن به نمایش در آمده است. 
هندسه‌ی معابر در کلیت شهر، ارگانیک و تابع میدان اصلی شهر که همان قلب بافت تاریخی است، شکل گرفته است. میدانی که امروزه میدان انقلاب نام دارد.بخشی از بافت تاریخی بندرکنگ با مساحتی بالغ بر ۵۸ هکتار که در تقریبا 12.1 از مساحت کل شهر بندر کنگ را شامل میشود، به شماره ۶۵۳۰ به تاریخ 0۷/0۷/۸۱  در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
براساس طرح تفصیلی شهر کنگ تهیه شده در سال ۱۳۸۷، مساحت کنگ در محدوده‌ی شهر 650.1 هکتار است. بررسی وضعیت شهر از نظر کاربری های مختلف در وضع موجود نشان می‌دهد که مساحت کاربری های شهری در داخل محدوده 295.6 هکتار است. در بین کاربری‌های مختلف، شبکه معابر با در اختیار داشتن ۱۸.18درصد از کل مساحت شهر و ۴۰درصد از مساحت با کاربری شهری بیشترین سهم را دارا است که این امر ناشی از ویژگی های خاص اقلیمی این شهر می باشد. در شهر کنگ اغلب واحدهای مسکونی قدیمی شهر به منظور بهره مندی از نسیم دریا طوری ساخته شده‌اند که از چهار طرف به فضای باز و شبکه‌ی معابر منتهی میشود. پس از آن کاربری مسکونی با ۳۸.5درصد از کاربری های شهری و ۱۷.4درصد از کل مساحت شهر در رده‌ی دوم قرار دارد.
 فعالیت‌های اجتماعی در بافت تاریخی شهر کنگ 
بر خلاف سرمایه‌های کالبدی که با گذشت زمان فرسوده می‌شوند، سرمایه های اجتماعی نظیر اعتماد و رابطه‌ی متقابل با باورهای اجتماعی با گذشت زمان و بر اثر تداوم پایدارتر می‌شوند. اما اگر در این مسیر خللی ایجاد شود، احیای این سرمایه‌ها به مراتب سخت‌تر از سرمایه های کالبدی است. از جمله عواملی که موجب ایجاد اختلال می شود عبارتند از: مهاجرت افراد بومی و یا برعکس ورود مهاجران به بافت؛ که باعث کاهش اعتماد در میان افراد می شود، جابجایی افراد و ترک بافت توسط آنان و اسکان در سایر مناطق شهر، ورود وسایل ارتباطی جدید بدون کنترل و نظارت کافی. 
از جمله فعالیت‌های مردمی که با مشارکت اهالی بافت تاریخی و مستقل از نهادهای دولتی صورت‌گرفته، ایجاد موزه‌ی مردم شناسی در بندر کنگ است. در سال‌های اخیر عده‌ای از اهالی اقدام به جمع‌آوری برخی لوازم و وسایل مرتبط با آیین¬ها، آداب و رسوم مردم منطقه نموده و  با انتخاب خانه های مناسب در لبه خیابان ساحلی (در محدوده بافت تاریخی) این ملک به عنوان محل موزه‌ی مردم شناسی تعیین شد. به گفته بانیان موزه، با توجه به پایبندی مردم کنگ به سنت‌ها و رسوم گذشته و آداب اجداد خود، هدف از ایجاد موزه حفظ این آداب و رسوم و نمایش و معرفی آن به گردشگران است. به طور کلی بیشترین لوازم موجود در موزه، وسایل و ادوات مربوط به دریانوردی است که از قرن‌ها پیش، حرفه و سنت مردم منطقه بوده است. اگرچه امروز دریانوردی و تجارت به صورت سنتی وجود ندارد، اما اهالی و حتی جوانان با بسیاری از سنتهای دریانوردی از جمله ستاره شناسی و نحوه‌ی استفاده‌ی ناخداها از ادوت و وسایل دریانوردی آشنا بوده و در حفظ آن می‌کوشند. از جمله موارد با ارزش موجود در موزه، اسناد مربوط به سفرهای دریایی دریانوردان کنگی در دوره‌ی تسلط انگلیسی‌ها بر این بندر (دوره‌ی قاجار و پهلوی اول) و نقشه‌های قدیمی از راه‌های دریای خلیج‌فارس و بنادر شمالی آن می باشند.