اقوام دریانورد درکرانه‌های شمالی خلیج‌فارس


دکتر محمد حسن‌نیا- کرانه‌های شمالی خلیج‌فارس دارای بنادر متعددی است که در بستر زمان اقوام متعددی در آن مکان‌ها سکنی گزیدند. بیشتر این اقوام دریانورد می‌باشند. در بنادر غرب استان هرمزگان و به ویژه بنادر شهرستان بندرلنگه، اقوام فارس و عرب در کنار همدیگر زندگی می‌کنند و اشتغال بیشتر آن‌ها در زمینه دریا و دریانوردی 
می باشد. این اقوام در دوره متعدد در کنار همدیگر به خوبی زیسته‌اند. دریا برای همه آن‌ها منبع ارتزاق بوده است. 
شیخ محمد خان بستکی نیز از نظر استقرار امنیت و جلوگیری از اعراب بدوی خوارج با اخذ تعهد و پرداخت مال دیوانی، پیشنهاد آن‌ها را پذیرفت، به این شروط که:
۱ - طایفه قواسم دست از تعرض و تاخت در دریا بردارند.
۲-  از تجاوزات سایر اعراب خوارج و دسته‌ای که از ساحل عمانات بساحل بنادر ایران حمله می‌کنند جلوگیری نمایند.
۳-  هر یک از اعراب با این حدود مهاجرت کنند، رعیت ایران باشند و تبعیت دولت شاهنشاهی را قبول نمایند.
۴-  به جزیره قشم تجاوز نکنند و با مشایخ بنی معین روابط حسنه برقرار سازند. 
۵-  مشایخ جواسم لنگه تابع حکومت بستک و جهانگیره باشند، قواسم با این ترتیب شروط‌ها را پذیرفتند و قرار شد به جلفا رفته با اخذ مشورت از پدر و برادرش و جماعت قواسم در مراجعت شیخ محمدخان به‌طرف بستانه و مغویه رفته، شیخ راشد و شیخ سلیمان مرزوقی آل عجمان که گویا به همراه مشایخ قواسم مهاجرت کرده‌اند به استقبال شیخ محمدخان شتافته و ضمن اظهار اطاعت و فرمانبرداری بنادر بستانه و مغو و حسینیه و جزیره فرور را برای سکونت خود تقاضا کردند، شیخ محمدخان نیز با اخذ تعهدات دیوانی بنادر مزبور که اکنون به دهستان «مرزوقی» معروف است به آن‌ها واگذار نمود و به طرف بیخه صداق و پومستان یا «فومستان» گاوبندی رهسپار شد، 
۱-  بندر چارک و توابع و جزیره کیش در اینجا به مشایخ «آل علی»
۲-  بندر طاحونه و نخل میر و چند ده دیگر به مشایخ «بشیری»
۳-  مرباغ و کلات و چند ده دیگر که اکنون به منطقه «حمادی» معروف است به مشایخ مدنی، شیخ راشد بن مصطفی و شیخ محمد شیخ احمد مدنی
۴-  خلفانی و گلشن و بندر چیرویه و جزیره «هندرابی» به مشایخ عبیدلی (شیخ عبدالرسول بن سلطان عبیدلی)
۵-  بندر نخیلو و مقام (دهستان بدوی) و جزیره «شیخ شعیب» به شیخ علاق و شیخ عبدالرحمن شیخ علاق نخیلويی
۶-  پومستان و توابع گاوبندی به رئیس محمد صالح و رؤسای فومستان
7- «دهستان حرمی» به مشایخ بنی تمیم و مشایخ مالکی و آل حرم واگذار کردند و حدود و منطقه هر یک از این طایفه تعیین کرده که از حدود خود تجاوز نکنند، و معترض همدیگر نشوند، شیخ محمدخان پس از ترتیب کارهای آن‌جا به بندر «کنگ» برگشته مشایخ قواسم و بنی معین از رأس الخیمه و قشم نیز به کنگ آمده و شیخ محمدخان پس از آن‌که بین آن‌ها اصلاح داد با اخذ تعهدات انتظامی و تمسک دیوانی، لنگه و لشتان را به شیخ صقر و شیخ راشد آل قاسم واگذار کرد، اما قلعه لشتان و کنگ تا مدتی در دست تفنگچیان و مستحفظین بستکی گذاشت، که بعداً نیز بخود مشایخ واگذار گردید. با نگاهی به سکونت کنونی قبایل عرب در ناحیه جنوب ایران به خوبی مشخص می‌گردد که سکونت کنونی قبایل در روستاها و بنادرتقریبا مشابه با دوره زندیه و در زمان ضابطی خوانین بنی عباسی از طرف دولت مرکزی بر ناحیه جهانگیریه است که مناطق متعددی از جنوب ایران را شامل می‌شد. البته برخی از بنادر و روستاها در دوران کشف حجاب کاملا خالی از سکنه شده و مانند بندر کلات مترو که گشته‌اند.
همانگونه که در فوق عنوان گردید، بیشتر این سکونت قبایل در دوره زندیه انجام گردید. در دوره زندیه شیراز پایتخت بوده و به کرانه‌ها و پسکرانه‌های خلیج‌فارس نزدیک بود. نزدیکی پایتخت به خلیج‌فارس مزایای خوبی برای اهالی جنوب ایران داشته و دولت مرکزی برای امنیت مناطق خلیج فارس نیروی بیشتری می‌فرستاد و اقتصاد دریامحور خلیج فارس نیز در این دوره شکوفاتر گردید شکوفایی اقتصادی مناطق خلیج فارس توجه قبایل متعدد به بنادر کوچک و بزرگ سواحل شمالی خلیج فارس را بیشتر نمود.
اقوام دریانورد درکرانه‌های شمالی خلیج‌فارس
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه