سیری در تحولات کشتی و کالا  (بحثی در سیاستگذاری)


دکتر بهروز امرایی  - باید بخاطر داشت که به دلیل عبور تقریباً کلیه تجارت و حمل و نقل بین‌المللی کالا از بنادر ایران، پیشرفت اقتصادی کشور نیز به سرعت به بنادر وابسته گردیده است. از طرفی بدون وجود یک حمل و نقل دریایی کارا و توانمند جریان حمل و نقل مواد خام، محصولات کشاورزی و محصولات تولیدی کارخانجات مختل گشته و عواقب آن بصورت ایجاد موانع و بحران در رسیدن به رشد و شکوفائی اقتصادی و سربلندی ملی ظاهر می‌گردد. 
 این کشورهای در حال توسعه که برای حمل و جابجایی محصولات خود به بازارهای بین‌المللی یا به داخل درصدد دادن سفارش برای ساخت فله‌برهایی با آبخور بیشتر هستند علاوه بر تعیین اندازه بهینه و مناسب کشتی‌هائی که باید ساخته شوند، هزینه‌های لازم برای عمیق‌تر کردن بنادر و لنگرگاه‌هایشان، بهبود و بهینه‌سازی امکانات و تأسیسات بندری را نیز باید مدنظر و بذل توجه قرار دهند.
سنگ آهن
همان انگیزه و علت مربوط به افزایش اندازه کشتی‌ها، برای فله‌برهای سنگ آهن و تانکرها هم صدق می‌کند. صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل و نقل به خوبی سرمایه‌گذاری در بهبود وضعیت بنادر، اسکله‌ها، ترمینال‌ها و تسهیلات جابجانی سنگ آهن را برای هماهنگی با حمل کننده‌های سنگ آهن با ظرفیت 75000dwt که قادر به حمل نفت خام یا سنگ آهن تا ظرفیت 300000 dwt می‌باشد را توجیه می‌کند. ترمینال‌هایی که در آب‌هایی واقع شده‌اند که برای کشتی‌های بزرگ فله‌بر سنگ معدن بسیار کم عمق بوده یا فضای کافی برای جابجائی ۲۰۰۰۰۰ یا ۳۰۰۰۰۰ تن بار را ندارند. به نظر نمی‌رسد از صرفه‌جوئی در هزینه کشتی‌های بزرگ فله‌بر سنگ معدن بهره‌مند شوند. به منظور اجتناب از این امر و کسب سود از صرفه‌جوئی در حمل و نقل یک راه مفید برای کشورهای در حال توسعه multiporting یا چند بندری می‌باشد. به این معنی که کشتی‌ها در طول هر سفر خود در ترمینال‌های دو یا چند بندر توقف نموده و کالا تخلیه یا بارگیری نموده تا بتوانند از کاهش هزینه حمل و نقل مربوط به استفاده کننده‌ها و مشتریان بزرگ سنگ معدن بطور کامل استفاده کنند. این نوع حمل بار با کشتی هم برای صادرکنندگان و هم برای واردکنندگان سنگ معدن مطلوب می‌باشد.
یک کشتی فله بر بزرگ سنگ معدن ابتدا مقداری از بار خود را در یک ترمینال دارای عمق زیاد تخلیه می‌کند تا بدین طریق کشتی بتواند وارد ترمینال پذیرنده در آب کم عمق شود. برعکس عملیات فوق می‌تواند جهت بارگیری سنگ معدن از بندر آخر یا ترمینال و بندر بعدی که دارای آبخور زیاد و مناسب می‌باشد ادامه یابد.
اگر بطور مثال کارخانه‌های فولادسازی مختلف دارای محوطه‌های محدود جهت انبار نمودن مواد و تولیدات باشند که در محل‌های مختلف بندر یا نزدیک بندر پراکنده‌اند اما ترمینال پذیرنده آن بندر در مجاورت آب عمیقی نباشد که بتواند حمل کننده‌های بزرگ سنگ معدن را بپذیرد، با این وجود هنوز می‌توانند از امکان صرفه‌جوئی در هزینه حمل و نقلی کشتی‌های فله‌بر سنگ معدن 150000 dwt بهره‌مند شوند. یعنی در هر ترمینال ۵۰۰۰ تن بار به کشتی بازگیری یا تخلیه می‌گردد.
کشتیهای بزرگ سنگ معدن انعطاف‌پذیری تجاری محدودتری دارند و بین ترمینال‌های بارگیری جدید دارای عمق زیاد بطور مثال در برزیل، شرق کانادا، استراليا، غرب آفریقا و ترمینال‌های پذیرنده جدید معدودی در ژاپن و اروپا فعالیت می‌کنند.سنگ معدن کالای متراکمی است که برای روش‌های جابجایی سریع مواد بسیار مناسب می‌باشد. بطور مثال یک کشتی مخصوص سنگ معدن به ظرفیت 100000 dwt نیاز به ۲ تا ۵ روز برای انجام عملیات تخلیه و بارگیری دارد و یک کشتی مخصوص حمل سنگ معدن به ظرفیت 240000 dwt در یک ترمینال بارگیری جدید یا پذیرنده که بتواند روزانه ۸۰۰۰۰ تن کالا را بارگیری کند به شش روز وقت نیاز دارد.
برخلاف فله‌برها تانکرها دارای پمپ‌های تخلیه کالا هستند و می‌توانند بدون توجه به ظرفیت بارگیری‌شان کالای خود را ظرف چند ساعت تخلیه کنند. مدت زمانی که کشتی صرف پهلوگیری نموده و یا آماده عملیات تخلیه و بارگیری می‌گردد، در مدت زمانی که کشتی به بندر وارد و از آن خارج می‌شود منظور نمی‌گردد.
چشم انداز بازار سنگ آهن
سنگ آهن همچنان ماده اولیه اصلی روش کوره بلند برای تولید چدن در جهان است که در سال ۲۰۰۷ سهم تولید جهانی فولاد با استفاده از این روش به 4/65 درصد بالغ شد. علاوه بر روش کوره بلند در طی سال‌های گذشته روش‌های جدیدی نیز به کار گرفته شده است که با ترمه و کنسانتره در کوره‌های قوسی (خصوصاً در هند) تغذیه می‌شوند. در زمینه فولاد در دهه‌های اخیر چندین روش دیگر تولید چدن به وجود آمده است. اگرچه کاربرد این روش‌ها در آینده گسترده‌تر خواهد شد ولی هنوز کاربرد کوره بلند بیشترین سهم را خواهد داشت. دلیل آن این است که فرآیند کوره بلند هم در حال تحول و بازنگری بوده و به دلیل اصلاحاتی در طراحی و ابداع در تجهیزات مهندسی آن دارای توان رقابتی بالایی است. برهمین اساس مصرف جهانی سنگ آهن از ۹۸۶ میلیون تن در سال ۱۹۹۴ به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تندر سال ۲۰۰۷ رسیده است. تولید سنگ آهن در سال ۲۰۰۸ به ۲,۱۸ میلیارد تن رسید در سال ۲۰۰۸ مصرف جهانی فولاد 4/1 درصد کاهش یافت و به مرز ۱۱۹۷ میلیون تن رسید.
سیری در تحولات کشتی و کالا  (بحثی در سیاستگذاری)
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه