رشت- گروه استان ها-  زیرباران با گروهی از جوامع محلی و مسئولان برای جمع آوری سنبل‌آبی به دل تالاب می زنیم، می گویند؛ سطح آب در تالاب انزلی به حدی پایین آمده که دستگاه‌های مکانیزه جمع‌آوری این گیاه، به گل نشسته‌اند و فقط در روزهای بارانی قادر به حرکت در آب هستند و قایق‌ها هم به نقاط کم عمق دسترسی ندارند و اکنون سنبل آبی در این عرصه‌ها جولان می‌دهد.
به گزارش اقتصادسرآمد، سنبل آبی یکی از ۱۰ گونه گیاهان مهاجم دنیا و به مراتب خطرناک تر از آزولاست که با ورود به اکوسیستم های آبی ظرف ۲ هفته ۲ برابر افزایش می یابد و یک بوته آن سه هزار دانه تولید می کند که هرکدام پنج تا ۲۷ سال زنده می ماند، این گیاه که نخستین بار به عنوان گیاه زینتی وارد شد به دلیل گسترش سریع و پوشش کامل سطح آب مشکلات عدیده زیست‌محیطی ایجاد کرد و اینک ۱۲ سالی می شود که بلای جان تالاب‌های استانهای شمالی بویژه گیلان شده است.
تالاب عینک نخستین پهنه آبی گیلان بود که طعمه این شیطان زیبا شد و اندکی بعد پشت سدها، آب‌ بندان‌ ها، شبکه‌ های آبرسانی شالیزارها و تمامی اکوسیستم آبی گیلان از این بلا بی نصیب نماند.
محیط زیست گیلان هشت سال به صورت دستی و با بهره گیری از جوامع محلی، سمن ها، زندانیان، مسئولان و علاقمندان محیط زیست با این گیاه مبارزه کرد و در نهایت دستگاه مکانیزه ای از کشور کانادا با هزینه ۹۰ هزار دلار وارد کرد تا مقابله با این گونه مهاجم را ادامه دهد.
اما این دستگاه مکانیزه به تنهایی برای مقابله با این گونه مهاجم کافی نبود به همین منظور در سال ۹۸ اجرای طرحی با عنوان بایوجمی در تالاب انزلی مطرح شد.
طرح «احیای تالاب انزلی به روش زیست‌پالایی تسریع‌یافته و افزایش حجم آبگیری تالاب انزلی» که به‌عنوان بایوجمی شناخته می‌شد ۹ هزار میلیارد ریال اعتبار داشت پس از بررسی و آزمایش در استخرهای محصور در سال ۹۸ در ۵۰ هکتار از بهترین نقطه تالاب انزلی اجرایی شد اما استفاده از نانوتیتانیوم در فرآیند احیاء مخالفت شدید کارشناسان محیط‌ زیستی را بدنبال داشت.
متخصصان داخلی برای جلوگیری از آلودگی بیشتر تالاب و جمع آوری این گونه مهاجم ۲دستگاه دیگر را با مهندسی معکوس طراحی کرده و ساختند اما کاهش سطح آب در تالاب انزلی این دستگاه ها را نیز ناکارآمد کرد.
نخستین دستگاه مکانیزه جمع آوری گیاه مهاجم سنبل آبی در آذرماه سال ۱۳۹۹ با مهندسی معکوس توسط یک مخترع اهل بندرانزلی ساخته و به آب انداخته شد. این صنعتگر اهل بندرانزلی که دارای کارخانه ای شالیکوبی است دستگاهی با صرف هزینه ۱۵۰ میلیارد ریال ساخت. دستگاهی که او ساخت قابلیت حرکت در آبهای کم عمق را دارد و توسط نیروی رانشی شناور در پشت دستگاه حرکت می کند.
بهمن پورمقدم در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: باتوجه به کاهش آب در تالاب انزلی و گسترش گیاه مهاجم سنبل آبی این دستگاه مکانیزه به علت حرکت در اعماق کم می توانست جایگزین مناسبی برای دستگاه کانادایی باشد اما در تست اولیه به دلیل عدم شناخت کافی از گیاه با مشکلاتی مواجه شد.
وی اضافه کرد: این دستگاه برای حرکت تا عمق ۳۰ سانتیمتر طراحی شده بود تا بتواند گیاه را با نقاله جمع آوری کند و پس از برداشت آن را خرد، حجم آنرا کم و در گونی بسته بندی کند اما کاهش سطح آب انتقال ۱۰۰ کیلوگرم گیاه جمع آوری شده در عمق ۲۰ سانتیمتری را بسیار دشوار می کند چون هیچ قایقی نمی تواند درعمق کم وارد تالاب شده و بار را جابجا کند.
پورمقدم معتقد است هزینه جابجایی گیاه از تالاب به محل مناسب چند برابر جمع آوری آن هزینه دارد و در حال حاضر با کاهش سطح آب این امر امکانپذیر نیست.
پورمقدم: هزینه جابجایی گیاه از تالاب به محل مناسب چند برابر جمع آوری آن هزینه دارد و در حال حاضر با کاهش سطح آب این امر امکانپذیر نیست./ ایرنا
دومین دستگاه که دروگر سنبل آبی نام گرفت در سال ۹۹ با امضاء قرارداد سازمان محیط زیست و صنایع دریایی شهید تمجیدی در کمتر از ۶ ماه به ناوگان محیط زیست اضافه شد و با بیش از ۵۰ درصد صرفه جویی ارزی نزدیک ۱۶ میلیارد ریال هزینه داشت.
طبق اعلام صنایع دفاعی شهید تمجیدی فرآیند ساخت بدنه شامل سازه فولادی، روسازه، الحاقات سازه‌ای و تامین، ساخت، نصب و راه‌اندازی سازه سامانه های مکانیکی، کنترلی، تحرک و رانش برق و الکترونیک با نظارت موسسه رده بندی ایرانیان به عنوان ناظر کارفرما با صرف ۱۲ هزار و ۵۶۰ نفر ساعت کار انجام شده است.
بر روی این شناور ۱۵ عنوان آزمایش و بالغ بر ۵۰ معیار کنترلی انجام شد و از ویژگی های آن در مقایسه با شناورهای مشابه خارجی در آن از سامانه های رانشی، دروگر، انتقالی و سامانه کنترلی استفاده شده بود اما این دستگاه که از نمونه کانادایی آن قدرت بیشتری دارد برای آب‌های راکد و مردابی طراحی و ساخته شده بود و در جریانات شدید آبی زمانی که به حالت افقی و در مسیر جریان شدید آب قرار گرفت از کنترل خارج شد و نتوانست عملکرد خوبی از خود نشان دهد.
مخترع اهل انزلی با انتقاد از عدم همراهی محیط زیست استان در خرید دستگاه مکانیزه دروگر سنبل آبی از طراحی دستگاه جدیدی برای جمع آوری سنبل آبی خبر داد و اضافه کرد: دستگاه دیگری نیز مراحل پایانی ساخت را طی می کند که در قسمت جلو لودر و در قسمت عقب بیل مکانیکی است، این دستگاه در همه حال می تواند در خدمت محیط زیست باشد.
پورمقدم اضافه کرد: امروز این دستگاه در شرایط آب و هوایی و در نقاطی که سطح آب به پایین تر از حد ممکن رسیده می تواند با گیاه سنبل آبی مبارزه کرده و آبراهه هایی که بر اثر سیلابها با تنه درختان مسدود شده اند را بازگشایی کند.
وی اضافه کرد: این دستگاه در خشکی نیز قادر به حرکت است و قدرت آن‌را دارد در آب به عمق پنج سانتیمتر شناور بماند و در باتلاق حرکت کند. تاکنون برای ساخت این دستگاه جدید ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه شده است.
به گفته پورمقدم گفت: با تعبیه پاکت بزرگی بر روی این دستگاه گیاه جمع آوری شده را می توان به سوی مکان های فنس کشی شده هدایت کرد.
مخترع اهل انزلی ادامه داد: مدعی آن نیستم که دستگاهی که ساخته‌ام بهترین نمونه است اما به جرات می توانم ادعا کنم از نمونه کانادایی آن بهتر است.
پورمقدم اضافه کرد: اگرچه کار بر روی این دستگاه هشت سال طول کشید اما به این نتیجه رسیدم تمام دستگاههای ساخته شده اشتباه بود غیر از دستگاهی که هم اکنون برروی آن کار می کنم. برداشت و خروج هزاران تن گیاه کار اشتباه و ناموفقی است با این روش ۳۰۰ متر پاکسازی شده اما ۵۰۰ متر گیاه پیشروی می کند.
مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان و مشاور ساخت نخستین دستگاه دروگر سنبل آبی، تمامی دستگاههای دروگر را به طور عمومی مفید دانست و افزود: این دستگاهها شاید مفید باشند اما کامل نیستند. دستگاهها در اعماق می توانند گیاه را به هر میزان جمع آوری کنند و در همه شرایط آب وهوایی کارآ باشند اما اصل موضوع آن است که هرکدام از این دستگاهها در یک زمینه می تواند کاربردی باشد.
کاوه رشوند ادامه داد: دستگاه کانادایی برای جمع آوری ذرات معلق روی آب و آوردهای سیلابی و مکانهای پرآب کاربرد دارد و با پایین آمدن آب تالاب عملا کارایی خود را از دست می دهد.
وی گفت: دستگاه ساخته شده توسط صنایع تمجیدی نیز برای جمع آوری پلاستیک از سطح آب مناسب است و برای جمع آوری گیاهی این چنین به هم تنیده مناسب نیست و نیروی بزرگی به دستگاه وارد می شود.
رشوند اظهار کرد: دستگاه ساخته شده توسط مخترع اهل انزلی نیز برای جمع آوری آزولا ساخته شده بود که با ارتقاء و رفع ایرادات برای حرکت در زمین های گل آلود دوباره طراحی شده است.
وی تاکید کرد: اگر بخواهیم این گیاه را جمع آوری کنیم هرکدام از این دستگاهها باید در جایگاه خود مورد استفاده قرار گیرد بطور مثال در نیزار فقط دستگاه دروگر پورمقدم، در آب های عمیق تر دستگاه کانادایی و در کانال های تنگ و باریک دستگاه تمجیدی می تواند مفید باشد.ایرنا