گروه ترانزیت - توحید ورستان - به نظر نمی‌رسد بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی در منطقه قفقاز مانع توسعه روابط ایران با آذربایجان و ارمنستان شود. البته، با وجود اختلاف بین تهران و باکو بر سر برخی از مسائل، آن ها در حال حاضر بر روی هم افزایی تمرکز داشته و می‌خواهند از فرصت تغییر وضعیت موجود در همسایگی خود استفاده و از آن برای توسعه اقتصادی و تجاری بهره بگیرند. از همین روی خطوط راه آهن جدید، پایانه‌های بار و احیای کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب در دستور کار قرار دارند. الحاق قره باغ کوهستانی، به نظر می‌رسد که ثبات را در روابط آذربایجان و ایران به ارمغان می‌آورد و همه کشورهای منطقه اکنون متعهد به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و کریدورهای مشترک در چارچوب INSTC هستند. اخیرا نیز مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی ایران، با شاهین مصطفی‌اف، معاون نخست وزیر آذربایجان، دیدار و سرمایه گذاری هایی را مطرح کردند که می‌تواند چشم انداز حمل و نقل قفقاز و توسعه کریدور شمال-جنوب از جمله روسیه و هند را تغییر دهد. در مقابل، ایران با اتصال ارمنستان به بندر چابهار و سپس هند، می تواند در همکاری با کشورهای قفقاز موازنه برقرار کند که در این صورت به نفع منافع ملی ایران خواهد بود.

اهمیت مسیر ریلی ارس
 به گزارش اقتصادسرآمد، نشست‌های اخیر دوجانبه تاثیرات زیادی را به همراه داشته است. به طور مشخص، دو کشور طرح‌هایی را برای ساخت زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی که آذربایجان را از طریق ایران به منطقه نخجوان متصل می‌کند، اعلام کردند. این پروژه شامل ساخت یک پل جاده‌ای است که پیش‌بینی می‌شود به زودی به مرحله بهره‌برداری برسد. مهمتر از همه، این پروژه شامل ساخت یک پل ریلی است که نخجوان را به زیرساخت‌های راه آهن ایران متصل می‌کند. از آن جا که مسیر جدید برای اتصال نخجوان به سرزمین اصلی آذربایجان ساخته خواهد شد، از آن به عنوان مسیر جایگزین برای کریدور زنگزور یاد می‌شود که از سرزمین اصلی آذربایجان، ارمنستان و نخجوان عبور می‌کند و با توجه به اختلافات ژئوپلیتیکی بین ارمنستان و آذربایجان توسعه آن غیرممکن است. علاوه بر این، دو طرف در مورد ساخت پایانه بار در آستارا، نقطه اتصال ایران و آذربایجان در سواحل دریای خزر گفتگو کردند. انتظار می‌رود این ترمینال جابجایی سالانه پنج میلیون تن بار را تسهیل و به محوری برای تردد بین‌مرزی در کریدور شمال-جنوب تبدیل شود. بذرپاش و مصطفی اف در جریان گفتگوی خود تاکید کردند که تمام تلاش خود را برای تکمیل ساخت ترمینال در اسرع وقت انجام خواهند داد. با این وجود، ساخت پایانه آستارا بدون خط ریلی کاربردی در امتداد مرز ایران، جای تامل دارد. ایران و روسیه در ماه می ۲۰۲۳ توافق کردند که ساخت خط ریلی رشت - آستارا، حلقه مفقوده حیاتی برای INSTC، توسط روسیه تامین شود. اما اینکه روسیه نیز از نظر فنی و اجرایی با ارائه مواد، پرسنل و دانش الزم بتواند کمک کند، هنوز ابهاماتی وجود دارد. با این حال، گامی اساسی در رفع شکاف‌های زیرساختی برداشته شده است. این احتمال وجود دارد که توسعه پایانه پیش از احداث خط رشت - آستارا، بتواند توسعه خط ریلی را نیز تسهیل کند. سوال این است که شرکای منطقه‌ای تا چه اندازه برای تحقق این امر سرمایه گذاری کرده‌اند و آیا به حل اختلافات سیاسی و ژئوپلیتیکی خود ادامه خواهند داد یا خیر.

اتصال ارمنستان به چابهار
بندر چابهار در جنوب شرقی ایران در دریای عمان قرار دارد. این بندر تنها بندر ایران است که دسترسی مستقیم به اقیانوس هند دارد و از نظر استراتژیک در نزدیکی تنگه هرمز قرار دارد. اخیرا نیز، ایران و هند در مورد اهمیت گنجاندن ارمنستان در مسیر تجاری پیشنهادی که به طور قابل توجهی هزینه حمل بار در منطقه را کاهش می‌دهد، مذاکره کردند. براساس اظهارات سفیر هند در ایروان، این کشور قصد دارد استفاده ارمنستان از بندر چابهار را تسهیل کند. این تصمیم در راستای تصمیم هند برای توسعه این بندر بوده و اهمیت اتصالات منطقه‌ای را افزایش می‌دهد. سفیر هند گفته است: « دولت هند با توجه به اهمیت ارتباط منطقه‌ای تصمیمی کلیدی برای سرمایه گذاری در توسعه بندر چابهار گرفته است. بندر چابهار نه تنها به عنوان یک مرکز ترانزیت تجاری عمل می‌کند، بلکه به انتقال کمک‌های بشردوستانه نیز کمک می‌کند. بنابراین، ما امکان استفاده از بندر چابهار را برای ارمنستان تسهیل می‌کنیم تا این کشور بر  چالش‌ محصور بودن در خشکی غلبه کند». هند در چارچوب کریدور شمال-جنوب با ایران همکاری نزدیک دارد و اکنون تمایل دارد این همکاری را به ارمنستان نیز گسترش دهد. در مقابل، دهلی نیز از تمایل ارمنستان برای استفاده از بندر چابهار و کاهش وابستگی آن با توجه به عدم دسترسی به دریا استقبال می‌کند. علاوه بر این، هند برای کمک به توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای ارمنستان ابراز آمادگی کرد. تامین مالی پروژه‌های اتصال هند و اروپا برای ارمنستان نیز مفید است، به‌ویژه که دهلی نو در سال‌های اخیر در چندین پروژه زیرساختی بزرگ در خارج از کشور مشارکت داشته است. با این حال، تلاش‌های ارمنستان برای تسریع پروژه‌های زیرساختی که ایران در جنوب و گرجستان در شمال را به هم متصل می‌کند، برای طرح‌های پیشنهادی مانند کریدور خلیج فارس - دریای سیاه حیاتی خواهد بود.

نقش میانجی در چارچوب پلتفرم ۳+۳
این همکاری کریدوری به نوعی مکمل تلاش های دیپلماتیک ایران برای برقراری صلح در قفقاز نیز هست به طوری که در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۳، ایران میزبان رویداد دیپلماتیک مهم با حضور وزرای خارجه ارمنستان، آذربایجان، ترکیه، روسیه و ایران بود. این نشست تقریباً یک ماه پس از آن صورت گرفت که آذربایجان با موفقیت کنترل منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی را به دست آورد. 
این رویداد دومین گردهمایی اجلاس پلتفرم منطقه‌ای ۳+۳ معروف به «زمان صلح، همکاری و پیشرفت در قفقاز جنوبی» بود. نشست افتتاحیه ۳+۳ در دسامبر ۲۰۲۱ در مسکو برگزار شد. این دیدار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود زیرا نخستین دیدار مستقیم آرارات میرزویان وزیر امور خارجه ارمنستان و جیحون بایراموف همتای آذربایجانی وی بود. افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی که نمونه آن حمله آذربایجان به جمهوری خودمختار قره باغ کوهستانی بود، بحث‌ها را در مورد نقش میانجی گری قدرت‌های جهانی دوباره داغ کرد و نشست اخیر در تهران، توانایی ایران برای تضمین توافقات اساسی منجر به صلح بین ارمنستان و آذربایجان را نشان داد. بنابراین، همکاری کریدوری در کنار سیاست میانجیگری در قفقاز، نقش و جایگاه ایران در این منطقه راهبردی را افزایش می‌دهد.