گروه اقتصادبین الملل – وحید ورستان - در ۶ دسامبر ۲۰۲۳، دولت ایتالیا رسماً اعلام کرد که این کشور یادداشت تفاهم سال ۲۰۱۹ در رابطه با مشارکت رسمی خود در طرح کمربند و جاده چین (BRI) را تمدید نخواهد کرد. این اقدام عملاً ایتالیا را از ابتکار دیپلماتیک رئیس جمهور شی جین پینگ خارج کرد. چین از طریق BRI به یک وام‌دهنده بزرگ بین المللی تبدیل شد و بسیاری از پروژه‌های زیربنایی عمدتاً در کشورهای در حال توسعه را تامین مالی کرد، که این امر گاها باعث ایجاد اختلاف برای چین و سایر کشورهای مرتبط با این برنامه شده است. البته، تنش‌های فزاینده ایالات متحده و اتحادیه اروپا با چین نیز در تغییر برنامه‌های اقتصادی بسیاری از کشورهای غربی مانند ایتالیا در قبال چین موثر بود.

در سفر ملونی به چین چه گذشت؟
جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا، در سفر رسمی خود به چین بین ۲۷ تا ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴، قصد داشت فصل جدیدی در روابط دوجانبه باز کند. ملونی و تیمش با درخواست برای همکاری، به ویژه در زمینه‌هایی مانند انرژی‌های نو و سایر فناوری‌های سبز، اظهار داشتند که هدف آن‌ها رفع سوء تفاهم در مورد خروج از طرح کمربند و جاده در سال ۲۰۲۳ و افزایش همکاری با چین بود. مانند رهبران قبلی اروپایی، سفر ملونی به چین توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. ملونی اولین رهبر اروپایی بود که پس از پایان سومین جلسه عمومی کمیته مرکزی حزب کمونیست به چین سفر کرد. به نظر می‌رسد که کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا جهت جدیدی به سیاست‌های خود در قبال چین بدهند. لی کیانگ، نخست‌وزیر چین، مراسم استقبال از ملونی را در تالار بزرگ مردم پکن برگزار کرد و طرفین پس از این مراسم به بحث و گفتگو پرداختند. 
طرفین همچنین قراردادهای همکاری دوجانبه متعددی را در زمینه صنایع، آموزش و حفاظت از محیط زیست امضا کرده‌اند. سفر ملونی نه تنها برای تثبیت و ارتقای همکاری بین چین و ایتالیا، بلکه برای تقویت روابط چین و اروپا و بررسی اختلافات دوجانبه از اهمیت بالایی برخوردار بود. با این وجود، در دوره‌ای که بازیگران اروپایی مانند ایتالیا، آلمان، فرانسه و بریتانیا به طور فعال استراتژی‌های ریسک‌گریزی را علیه پروژه‌های ابتکاری کمربند و جاده چین اجرا می‌کنند، جای تعجب است که آیا دولت ایتالیا در همکاری با چین صداقت کافی از خود نشان خواهد داد یا خیر. وضع تعرفه‌های جدید اروپا به‌ویژه بر خودروهای الکتریکی ساخت چین (EV)، به استراتژی‌هایی مانند استانداردهای دوگانه، حمایت‌گرایی و ریسک‌گریزی اشاره دارد. ملونی در دیدار با شی جین پینگ در پکن اظهار داشت که چین یک عامل کلیدی در مدیریت تنش‌های جهانی است. 
تلاش‌های ایتالیا برای غلبه بر مشکلات اعتماد در روابط اروپا با چین قابل توجه است. گفته می‌شود که این بازدید با هدف شروع مجدد رابطه انجام می‌شود. به دلیل افزایش بی‌اعتمادی در سطح بین‌المللی، رویکرد کشورها به یکدیگر برای نتیجه برد-برد دشوار شده است. ملونی در این زمینه گفت که دو کشور باید برای حفظ ثبات و تضمین صلح همفکری کنند. دو رهبر همچنین در مورد جنگ اوکراین، وضعیت خاورمیانه و افزایش تنش در اقیانوس هند و اقیانوس آرام گفتگو کردند. شی خواستار گشودن فصل جدیدی در روابط شرق و غرب و تداوم ابتکار جاده ابریشم شد. ایتالیا تنها کشور بزرگ غربی بود که ابتکار کمربند و جاده چین را امضا کرده بود، اقدامی که در آن زمان به شدت مورد انتقاد ایالات متحده و دیگر کشورهای بزرگ غربی قرار گرفت. ملونی از زمان روی کار آمدن در سال ۲۰۲۲، سیاست خارجی طرفدار غرب را در مقایسه با پیشینیان خود دنبال کرده و تصمیم دولت قبلی برای پیوستن به ابتکار یک کمربند و یک جاده را «اشتباهی جدی» توصیف کرده است.

ماجرای خروج ایتالیا از ابتکار چینی  BRI
یادداشت تفاهم بین ایتالیا و چین در زمینه همکاری در چارچوب جاده ابریشم و ابتکار جاده ابریشم دریایی امضا شد. ایتالیا امیدوار بود که از سرمایه گذاری‌های بین المللی در حال گسترش چین و بازار داخلی رو به رشد آن بهره‌مند شود. مانند تمام تفاهم نامه‌هایی که چین با سایر کشورها امضا کرد، این توافقنامه به عنوان یک توافق اقتصادی یا تجاری شکل نگرفت، بلکه تمایل کلی برای همکاری تحت چارچوب BRI را بیان کرد. تفاهم نامه تا حد زیادی یک ژست نمادین برای تقویت وجهه جهانی چین بود. در ایتالیا این احساس وجود داشت که این توافق فرصت‌های صادرات ایتالیا و سرمایه‌گذاری چین را در ایتالیا افزایش می‌دهد. در آن زمان چندین قرارداد همراه بین شرکت‌های چینی و ایتالیایی امضا شد که امیدهای دولت ایتالیا به منافع اقتصادی را نمایان کرد. اما در خود ایتالیا نیز این تفاهم‌نامه بدون مناقشه نبود. ماتئو سالوینی، وزیر کشور وقت و یکی از رهبران ارشد دولت ائتلافی در مارس ۲۰۱۹، آشکارا نسبت به این توافق ابراز تردید کرد. او اکنون بخشی از دولت فعلی به رهبری جورجیا ملونی است که تفاهم‌نامه را تمدید نکرد. نخست وزیر ملونی در جریان مبارزات انتخاباتی خود از این توافق انتقاد و اعلام که آن را تمدید نخواهد کرد.

دیدگاه اروپا در مورد طرح کمربند و جاده 
براساس گزارش مرکز آنکسام؛ در ۱۷ تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، پکن میزبان سومین «مجمع کمربند و جاده برای همکاری‌های بین المللی» بود. این مراسم با حضور رهبران عالی رتبه و نمایندگان دولت از سراسر جهان برگزار شد. نخستین مورد از این مجمع در سال ۲۰۱۷ و دومی در سال ۲۰۱۹ برگزار شد. تغییرات تعداد کشورهایی که به طور رسمی در این مجمع شرکت می‌کنند در سال‌های اخیر قابل توجه است. در حال حاضر، بیش از ۲۰۰ قرارداد همکاری در چارچوب «یک کمربند و یک جاده» با بیش از ۱۵۰ کشور در پنج قاره مختلف و ۳۰ سازمان بین‌المللی امضا شده است. با وجود جنگ در اوکراین، کشورهای اروپای غربی تقریباً به اتفاق آرا به دلیل تداوم روابط چین با روسیه در این مجمع شرکت نکردند. رهبران چک، یونان و ایتالیا در دو مجمع اول «کمربند و جاده» شرکت کردند اما در جدیدترین مجمع در پکن حضور نداشتند. ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان، تنها رهبر کشورهای عضو اتحادیه اروپا (EU) بود که در سومین مجمع یک کمربند و جاده شرکت کرد. مجارستان تا به امروز در همه مجامع کمربند و جادهحضور داشته است. به طور کلی، چین در رفع سوء تفاهم‌ها و نگرانی‌ها در مورد طرح کمربند و جاده در اروپای غربی مشکل دارد. غیبت رهبران اروپایی در مجمع در سال ۲۰۲۳، بدبینی فزاینده غرب را نسبت به پکن آشکار کرد. در نتیجه ایتالیا پس از خروج از طرح کمربند و جاده تلاش می‌کند روابط اقتصادی و تجاری خود با چین را سازماندهی مجدد کند. دستیابی به همسویی در سیاست‌های اتحادیه اروپا برای چین در کوتاه مدت و میان مدت محتمل به نظر نمی‌رسد. ادامه تعامل دیپلماتیک رهبران آلمان، فرانسه و ایتالیا با چین نشان دهنده تلاش‌های مداوم برای دستیابی به انسجام در این سیاست‌ها است. اتخاذ موضعی سازگارتر با سیاست‌ها و استراتژی‌های کلی اتحادیه اروپا نیز می‌تواند بر نقش و روابط ایتالیا در داخل اتحادیه اروپا تأثیر بگذارد.