گروه زیست دریایی - کیمیا عبدالله زاده - این روزها نوسانات تراز آب دریای خزر در صدر اخبار مرتبط با این پهنه آبی قرار دارد در حالی که چالش های دیگری هم برای بزرگترین دریاچه جهان وجود دارد که نه تنها اهمیت آن از نوسان تراز کمتر نیست که گاها بیشتر هم خواهد بود، یکی از مهمترین آن آلودگی سواحل دریای خزر است که از جانب کشورهای اطراف متوجه آن می شود. آلودگی دریای خزر چند سالی است که مطرح شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد استان‌های مازندران و گیلان به ترتیب مقام اول و دوم را دارند، چون این استان‌ها بیشترین جمعیت و گردشگر را دارد و از طرف دیگر ورودی پساب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی هم مزید بر علت است.

باید جلوی آلودگی‌ها را بگیریم و آب‌های ساحلی خزر را پاکیزه کنیم
پژوهشگر در زمینه مطالعات دریایی درباره اینکه دریای خزر چه زمانی عقب نشینی و چه زمانی پیشروی می کند نباید توجه خودمان را زیاد به این موضوع معطوف کنیم اگر چه این موضوع خیلی مهم است و باید آن‌را مدیریت کنیم هر چند تاکنون هم مدیریت موفقی نداشتیم، در این راستا نگاه ما باید روی کنوانسیون تهران باشد، کنوانسیونی که سال ۲۰۰۶ حالت اجرایی پیدا کرده و الزامات اجرایی برای آن باید توسط پنج کشور حاشیه خزر تعریف شود تا بتوانیم جلوی آلودگی ها را بگیریم و آبهای ساحلی خزر را پاکیزه کنیم اگر این کار را نکنیم قبل از اینکه آب دریای خزر خشک شود تمام ظرفیت های حیاتی خود را در خزر از دست خواهیم داد، زیستمندان ما نابود خواهند شد به طوری که الان جمعیت فوک ها به یک دهم رسیده است جمعیت ماهیان استروژن بین یک دهم تا یک بیستم رسیده و ذخایر ماهیان کلیکا روز به روز در حال کاهش است، این به معنای این است که ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دریای خزر تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.
خوشروان در پاسخ به اینکه با این وجود کدام منطقه از سواحل دریای خزر آلوده تر است گفت: به عنوان فردی که سال‌هاست در این زمینه و در دریای خزر فعالیت می‌کنم باید بگویم که مقام نخست را استان مازندران دارد، آب‌های ساحلی مازندران در حد فصل بین بابلسر تا منطقه رامسر به عنوان پرجمعیت ترین منطقه هم محسوب می‌شود و بیشترین گردشگران هم در این منطقه هستند، می‌شود گفت که آلوده‌ترین آب‌های ساحلی را به خود اختصاص می‌دهد، بعد از آن به سواحل استان گیلان می‌رسیم که نرخ آلودگی آن بیشتر در سواحل مرکزی از بین رودسر تا نزدیک بندر انزلی و رضوان شهر ادامه پیدا می‌کند، سالم‌ترین آب‌های ساحلی از رضوان شهر تا نزدیک لیسار در شمال غرب گیلان و منطقه شرق سواحل جنوبی دریای خزر از بندر ترکمن تا گمیشان است، با این حساب اکنون ۲ زون نسبتا مناسب، یک زون بسیار خطرناک و یک زون با درجه خطر آفرینی بالا در مازندران و گیلان مرکزی وجود دارد.
وی تاکید کرد: آنچه که باید انجام شود اولین نکته مدیریت دفع پسماندها و پساب های شهری است که باید حتما شبکه های فاضلاب و تصفیه داشته باشیم تا پساب ها تصفیه و بعد وارد رودخانه ها شوند تا آلودگی از رودخانه ها به دریای خزر منتقل نشود، دوم اینکه شناگاه ها برای کاهش ریسک مخاطرات گردشگران ساحلی باید در مناطقی تعبیه شوند که ریسک آلودگی در آنها کمتر باشد نه در جاهایی که مستقیم در معرض آلودگی قرار بگیرند و بیماری های مختلف را به گردشگران منتقل کنند، سوم اینکه با تشریک مساعی با چهار کشور حاشیه دریای خزر مانند روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان گام های مهم و موثری را برای اجرایی کردن الزامات قوانینی که در کنوانسیون رامسر برای حفاظت از تالاب ها و کنوانسیون تهران برای حفاظت از محیط زیست دریای خزر دیده شده را اجرایی کنیم تا بتوانیم جلوی مشکلات پیش رو را بگیریم.
وی درباره تاثیر آلودگی ها بر زیستمندان خزر و در نهایت انسان گفت: هر عاملی که موجب افزایش یا کاهش آلودگی دریای خزر شود مستقیم بر روی خواص غیرزیستی دریا و عناصر زیستی که شامل جانداران است تاثیر مستقیم می گذارد، برای همین است که صید و منابع زیستی کاهش یافته و رو به افول است.
خوشروان اظهار داشت: در واقع بحث تجمع مواد مضر در بدن جانداران را داریم، وقتی آلودگی در زنجیره غذایی قرار بگیرد ابتدا توسط زئوپلانگتون ها استفاده می شود بعد از ماهیان کیلکا آنرا می خورند، کیلکاها هم توسط ماهیان استروژن خورده می شوند و بعد از آن استروژن هم مورد تغذیه انسان قرار می گیرند، با این حساب انسان در آخر این زنجیره غذایی قرار گرفته است حالا اگر غلظت آلایندگی در پله جلبک ها یک بود وقتی به انسان می رسد به ۱۰ می رسد یعنی ۱۰ برابر می شود و خطراتی که ایجاد می کند می تواند تا ۱۰ برابر موجب کاهش نرخ سلامتی
 شود.
وی با اشاره به اینکه علاوه بر آلودگی های میکروبی ، آلودگی حرارتی هم آبهای خزر را تهدید می کند، گفت: نیروگاه نکا را هم در حاشیه خزر داریم که باعث آلودگی حرارتی آبهای ساحلی خزر می شود چون فعالیت آن دمای آب را افزایش می دهد که بلوم جلبکی را به همراه دارد و در نهایت باعث از بین رفتن بسیاری از موجودات می شود.