پوست‌اندازی تولید و صادرات شیلات کشور محقق می‌شود؟
​​​​​​​گروه شیلات- یونس اسماعیلی نژاد - مسئولان سازمان شیلات کشور از رشد چشمگیر 30درصدی صادرات آبزیان در سال جاری و همچنین از تدوین برنامه‌های جدید برای توسعه بازارهای بین‌المللی جدید خبر می‌دهند. در یکی از آخرین اظهارنظرها؛ حمزه رستم‌پور، رئیس سازمان شیلات ایران می‌گوید که در راستای سیاست‌های توسعه دریامحور در برنامه هفتم، تولید یک‌میلیون و ۸۰۰هزار تن آبزیان هدف‌گذاری شده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، بررسی آمارهای منتشرشده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که صادرات شیلات کشور در سال گذشته (۱۴۰۳) نسبت به سال‌های قبل مسیر رو به رشد خوبی را طی کرده است. براساس گزارش رسمی منتشرشده از سوی گمرک، صادرات محصولات شیلاتی ایران در طول سال گذشته هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی نسبت به مدت مشابه در سال پیش از آن افزایش قابل‌توجهی داشته است.
صنعت شیلات ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه، منابع آبی فراوان و تنوع زیستی بالا، ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای توسعه اقتصادی دارد. این بخش علاوه‌بر تأمین پروتئین مورد نیاز داخلی، می‌تواند منبع مهمی برای درآمدهای ارزی کشور باشد. سرمایه‌گذاری در این صنعت، راهکاری کلیدی برای افزایش درآمدهای ارزی و کاهش وابستگی به نفت است و نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا می‌کند. ایران با داشتن حدود ۵۸۰۰کیلومتر ساحل و ۴۰درصد مرزهای آبی، ظرفیت‌های بی‌نظیری برای توسعه آبزی‌پروری و شیلات دارد؛ اما تولید و مصرف ماهی در کشور نسبت به این ظرفیت‌ها بسیار پایین است.
کارشناسان معتقدند با توجه به ظرفیت‌های طبیعی و نیروی انسانی متخصص، صنعت شیلات یکی از بخش‌های مهم اقتصاد کشور است که می‌تواند در تأمین پروتئین، اشتغالزایی و افزایش صادرات نقش اساسی داشته باشد. برای بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها نیازمند اصلاحات ساختاری، بهبود مدیریت، تسهیل سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌های بین‌المللی هستیم. توجه ویژه به این صنعت می‌تواند ایران را به بازیگر مهم منطقه‌ای در حوزه شیلات تبدیل کند و توسعه پایدار اقتصاد دریاپایه را به‌دنبال داشته باشد.

هدف‌گذاری تولید شیلات طبق برنامه هفتم
حمزه رستم‌پور، معاون وزیر جهادکشاورزی و رئیس سازمان شیلات کشور در گفت‌وگویی با «تسنیم» در تشریح برنامه‌های سازمان شیلات در حوزه تولید آبزیان و جذب سرمایه‌گذاری، تصریح کرد: طبق دستور رئیس‌جمهور، در استان‌های ساحلی قرار بر این شده است که ستاد راهبری شیلات تشکیل شود. وی حفظ پایداری را مهم‌ترین سیاست سازمان شیلات ایران در حوزه دریا دانست و گفت: بازسازی ذخایر، نوسازی شناورها و توسعه آبزی‌پروری از برنامه‌های اصلی این سازمان است.
رستم‌پور سیاست‌های سازمان شیلات در تولید آبزیان را مورد اشاره قرار داد و خاطرنشان کرد: در برنامه هفتم، تولید یک‌میلیون و 800هزار تن آبزیان پیش‌بینی شده است، اما طبق نظر رئیس‌جمهور، قرار است این میزان فراتر از این باشد. معاون وزیر جهادکشاورزی در پاسخ به سوالی درباره برنامه‌های شیلات برای سال‌جاری، اعلام کرد: در استان‌های جنوبی، پرورش میگو و پرورش ماهی در دریا در دستور کار است و توسعه آبزی‌پروری ماهیان دریایی به‌طور جدی دنبال می‌شود و پرورش ماهی در دریا با استفاده از قفس‌ها نیز قطعاً ادامه خواهد یافت. رئیس سازمان شیلات ایران صادرات آبزیان را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: در سال 1403، بیش از 300هزار تن محصولات شیلاتی به ارزش 700میلیون دلار صادر شد و با برنامه‌های در نظر گرفته‌شده، انتظار می‌رود صادرات در سال‌های آینده افزایش چشمگیری
 داشته باشد.
رشد 30درصدی بودجه شیلات کافی نیست
بسیاری از کارشناسان و مسئولان سازمان شیلات معتقدند برای دستیابی به اهداف پیش‌بینی‌شده در برنامه هفتم توسعه کشور، این سازمان برای اجرای برنامه‌ها با کمبود بودجه مواجه است. این موضوع البته تنها از سوی مسئولان سازمان شیلات مطرح نمی‌شود، بلکه حالا مدتی است که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز نسبت به کم بودن بودجه سازمان شیلات کشور ابراز نگرانی کرده‌اند. در همین ارتباط غلامحسین زارعی، دبیر اول کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به رشد ۳۰درصدی بودجه شیلات در لایحه بودجه۱۴۰۴ گفت: این افزایش به تنهایی کافی نیست، چراکه بودجه کلی بخش کشاورزی به معنای گسترده آن کاهش یافته است. این نماینده مجلس همچنین از کاهش اعتبارات کلی حوزه‌های کشاورزی و شیلات در بودجه سال1404 نسبت به سایر حوزه‌های اقتصادی انتقاد کرد.
عضو مجمع نمایندگان استان بوشهر در مجلس شورای اسلامی افزود: این کاهش در تمام زیربخش‌های کشاورزی از جمله شیلات مشهود است و تأثیرات منفی آن در استان‌های ساحلی، به‌ویژه بوشهر، بسیار محسوس خواهد بود. وی با تأکید بر محدودیت شدید اعتبارات شیلات در استان‌های ساحلی، گفت: دوردیف بودجه محدود در این حوزه وجود دارد که حتی در صورت تخصیص کامل، پاسخگوی نیازهای زیرساختی استان نخواهد بود. نماینده دشتی و تنگستان با اشاره به راهبرد اقتصاد دریامحور مورد تأکید مقام معظم رهبری، گفت: برای تحقق این هدف، باید زمینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه شیلات و صنایع وابسته به دریا را گسترش داد. امیدواریم با همکاری بخش خصوصی و دولتی، بتوانیم گام‌های مؤثری در این مسیر برداریم. زارعی ادامه داد: کاهش بودجه کشاورزی و محدودیت اعتبارات شیلات، چالش‌های جدی برای استان‌های ساحلی از جمله بوشهر ایجاد کرده که نیازمند توجه ویژه است. جذب سرمایه‌گذاران خصوصی نیز می‌تواند راهکار مؤثری برای کاهش فشار بر بودجه دولتی باشد.

مسیر رشد صادرات شیلاتی ایران
رشد میزان صادرات شیلات در سال گذشته خبر خوبی است که به اعتقاد کارشناسان و فعالان این حوزه می‌توان آن را به فال‌نیک گرفت و در صورت ادامه‌داربودن این روند می‌توان برای آینده پیش‌رو امیدواری‌های بیشتری داشت. گمرک ایران اعلام کرد، صادرات محصولات شیلاتی در سال۱۴۰۳ با رشدی چشمگیر به ۱۹۶هزار تن به ارزش ۳۷۲میلیون دلار رسید. این میزان نسبت به سال۱۴۰۲ از نظر وزن ۲۹درصد و از نظر ارزش ۱۷درصد افزایش یافته است. عمده‌ترین محصولات شیلات صادرشده در این مدت شامل انواع میگو، ماهی‌تن و انواع ماهی کپور بوده است که ۶۴درصد از وزن و ۶۵درصد از ارزش کل صادرات در بین گروه محصولات شیلات را به خود اختصاص دادند. براساس این گزارش، اصلی‌ترین خریداران محصولات شیلات صادراتی ایران شامل کشور‌های چین، عراق و امارات‌متحده‌عربی
 بوده‌اند.
برای درک بهتر رشد صادرات شیلات در سال۱۴۰۳، نگاهی به آمار سال‌های قبل مفید است. براساس داده‌های گمرک ایران، در سال۱۴۰۱، صادرات شیلات به ۱۶۱هزار تن با ارزش ۳۲۲میلیون دلار رسید که میگو با ۳۱,۵۰۰تن و ارزش ۱۱۴میلیون دلار، بیشترین سهم را داشت. در سال۱۴۰۰ نیز صادرات شیلات ۹۷هزار تن با ارزش ۱۶۴میلیون دلار گزارش شده بود. مقایسه این ارقام نشان می‌دهد که صادرات شیلات ایران طی سه‌سال گذشته روند صعودی چشمگیری داشته است، به‌ویژه در سال۱۴۰۳ که هم از نظر وزن و هم ارزش، رکورد جدیدی ثبت شده است.
این رشد می‌تواند به عوامل متعددی از جمله افزایش تولید آبزی‌پروری، بهبود زیرساخت‌های صید و انجماد و گسترش بازارهای صادراتی نسبت داده شود، به‌ویژه خودکفایی ۹۸درصدی در تولید خوراک میگو و ۸۰درصدی در تجهیزات پرورش ماهی در قفس، به‌عنوان دستاوردهای سال‌های اخیر، نقش مهمی در تقویت این صنعت داشته‌اند.
به گزارش وبسایت گمرک جمهوری اسلامی ایران، در این میان، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری محصولات شیلاتی ایران برجسته است. این کشور به دلیل تقاضای بالای بازار خود برای محصولات دریایی، به‌ویژه میگو و ماهی‌تن، مقصد اصلی صادرات شیلات ایران بوده است. عراق و امارات نیز به دلیل نزدیکی جغرافیایی و روابط تجاری قوی با ایران، از مشتریان کلیدی محسوب می‌شوند.