قرار است روز دوشنبه جلسه‌ای با وراث قانونی متوفیان حادثه بندر شهیدرجایی برگزار شود
​​​​​​​گروه راهبردی- سعید قلیچی - حالا بیش از دوهفته از وقوع فاجعه انفجار در بندر شهیدرجایی بندرعباس می‌گذرد. آخرین آمار جان‌باختگان این حادثه دردناک اما همانی است که چهارروز قبل منتشر شد. 14اردیبهشت بود که مدیرکل پزشکی‌قانونی هرمزگان از شناسایی 2نفر دیگر از مفقودان حادثه بندر شهیدرجایی خبر داد. با احتساب خبر منتشرشده از سوی مدیرکل پزشکی‌قانونی هرمزگان، با شناسایی این تعداد، شمار پیکرها به ۴۸تن رسید که پیکر این جان‌باختگان به خانواده‌های آن‌ها تحویل داده می‌شود و پیکر ۹تن از مفقودان این حادثه تاکنون شناسایی نشده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، حوادث بزرگ و فجایع مرگبار، در بسیاری از موارد فراتر از ابعاد انسانی و خسارات اقتصادی فراتر می‌روند و اغلب با پیامدهای اجتماعی پیچیده‌ای همراه می‌شوند. یکی از دلایلی که می‌تواند این فجایع و حوادث را به بحرانی برای اجتماع تبدیل کند، مربوط به شیوه اطلاع‌رسانی و پوشش خبری آن است. بررسی واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی طی روزهای گذشته به‌خوبی نشان می‌دهد که در پی انفجار مرگبار بندر شهیدرجایی در بندرعباس، روایت رسمی از علت رخ‌دادن این واقعه هنوز برای بخش قابل‌توجهی از مردم، به‌ویژه ساکنان آن منطقه پذیرفته نشده است.
در این میان برخی کارشناسان حوزه ارتباطات و جامعه‌شناسان معتقدند که شیوه مدیریت اطلاعات در مواجهه با چنین حوادث و فجایعی که همراه با خسارات جانی و مالی بسیار است، ممکن است در عمل تبدیل به یک سوگ جمعی برای بخشی از مردم شده که در نتیجه آن بی‌اعتمادی به روایت‌های اصلی بیشتر می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت که هدف اصلی در هنگام وقوع چنین بحران‌هایی از سوی بخشی از دستگاه‌های رسمی، آرام کردن و مطلع کردن جامعه نیست، بلکه آن‌ها به‌دنبال مصحلت‌اندیشی‌های سیاسی و اجتماعی مورد ظر خودشان هستند.

مراجعه ۴۰۰ مصدوم انفجار به پزشکی قانونی
تاکنون بیش از ۴۰۰ مصدوم این حادثه برای تعیین خسارت و میزان صدمات وارده به پزشکی قانونی بندرعباس مراجعه و توسط پزشکان آن مرکز معاینه شده‌اند. عباس مسجدی، رییس سازمان پزشکی قانونی کشور در سفر به بندرعباس از بخش‌های مختلف پزشکی قانونی استان هرمزگان و نحوه پاسخگویی و رسیدگی به پرونده قربانیان و مصدومان حادثه انفجار بندر شهید رجایی مطلع شد. براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی، در پی وقوع حادثه تأسف بار بندر شهید رجایی، ۴۸ قربانی این حادثه با روش های مختلف علمی از جمله آزمایشات ژنتیک شناسایی و تعیین هویت شدند. همچنین تاکنون بیش از ۴۰۰ مصدوم این حادثه برای تعیین خسارت و میزان صدمات وارده به پزشکی قانونی بندرعباس مراجعه و توسط پزشکان آن مرکز معاینه شده‌اند.

جلسه‌ای با وراث قانونی جان‌باختگان حادثه بندر
دادگستری هرمزگان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد، روز دوشنبه ۲۲اردیبهشت جلسه‌ای با وراث قانونی متوفیان حادثه بندر شهیدرجایی، برگزار می‌شود. این جلسه برای ثبت شکایت، اخذ اظهارات، تسریع در روند رسیدگی قضایی و اجرای امور حقوقی مربوط به پرونده جان‌باختگان و مفقودان حادثه بندر شهیدرجایی است. در این اطلاعیه از وراث قانونی متوفیان و خانواده مفقودان حادثه بندر شهیدرجایی دعوت شده است دوشنبه ۲۲اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت۱۶ به آدرس بندرعباس، میدان ابوذر، مجتمع قضایی دادگاه‌‌های کیفری و انقلاب -سالن اجتماعات- حضور یابند. به‌همراه داشتن مدارک هویتی خود، اصل و تصویر مدارک هویتی متوفی یا مفقودی و تمام وراث، اسناد جواز دفن (در صورت دسترسی) و مدارک انحصار وراثت (در صورتی که اقدام کرده باشند) ضروری است. در این اطلاعیه آمده است: برای تصمیم‌گیری درخصوص بعضی امور و تنظیم اسناد، حضور همزمان همه وراث قانونی هریک از جان‌باختگان لازم است. به دستور استاندار هرمزگان، خانواده‌هایی که از سایر شهر‌ها به بندرعباس مراجعه می‌کنند و نیاز به اسکان دارند، می‌توانند با در دست داشتن مدارک هویتی به مهمانسرای هتل وزرا و ناز۲ به آدرس (بلوار امام خمینی، بعد از مجتمع تجاری سیتی‌سنتر - پشت هتل قدس) مراجعه کنند.

چالش اجساد بدون شناسنامه در انفجار بندر
در همین حال احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین وضعیت بندرشهید رجایی می‌گوید: هنوز هم آتش به‌طور کامل خاموش نشده و فقط خطر آن کاهش یافته است. کارهایی هم در حال انجام است. وی خاطرنشان کرد: تعدادی از اجساد هنوز مانده‌اند و شناسایی نشده‌اند. برخی از اجساد کاملاً پودر شده و هیچ آثاری از آن‌ها نیست. این نماینده مجلس با بیان این‌که گروه تحقیق و تفحص برای بررسی موضوع در آنجا شکل گرفته است تا پیگیری‌های لازم انجام شود، عنوان کرد: همچنین کمیسیون‌های تخصصی مجلس، از جمله کمیسیون امنیت و کمیسیون عمران و خود ما هم که نماینده آنجا هستیم، در حال بررسی موضوع هستیم. وی تاکید کرد: تقاضای ما این است که با مقصران در هر سطحی برخورد شود، نگردیم یک مقصر پایین دست پیدا کنیم؛ باید با مقصران در هر سطحی که هستند برخورد شود. وی درخصوص کارگران بی‌شناسنامه که وضعیت آنان در انفجار بندر شهید رجایی مشخص نیست، اظهار داشت: بله، خبرهایی به من منتقل کردند و گفتند یک تعدادی از کارگران استان سیستان و بلوچستان که بلوچ هستند، بعضاً بندگان خدا شناسنامه ندارند و در روستاهای دورافتاده زندگی می‌کنند و مطمئنم شاید خانواده‌هایشان هنوز از از این حادثه و سرنوشت آنها خبر ندارند. مرادی یادآور شد: این کارگران معمولاً دو تا سه ماه کار می‌کردند و پولی به حساب خانواده‌هایشان می‌فرستادند. حالا این بیچاره‌ها باید منتظر بمانند تا دو یا سه ماه بگذرد و متوجه شوند که چرا پولی نیامده است و آن زمان است که شصت‌شان خبردار شود چه اتفاقی افتاده است.

ضرورت اصلاح ساختارهای معیوب بندر
در پی حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی بندرعباس، جلسه‌ای با حضور صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی ایران؛ فاطمه جراره، نماینده مردم هرمزگان در مجلس شورای اسلامی و جمعی از فعالان اقتصادی در اتاق بازرگانی استان برگزار شد. فاطمه جراره در این نشست، با انتقاد از عملکرد مدیران بندر افزود: بندر شهیدرجایی یکی از بزرگ‌ترین بنادر کشور است، اما متأسفانه به آن فقط به چشم منبع درآمدی نگاه شده، نه به‌عنوان یک شریان حیاتی. اگر تدبیر و مدیریت درستی وجود داشت، امروز دچار این بحران نبودیم. نماینده مردم هرمزگان در مجلس تصریح کرد: مردم خواستار برخورد جدی با مقصران هستند. نباید اجازه دهیم این فجایع تکرار شوند. وی تاکید کرد: قصورکنندگان باید پاسخگوی عملکرد خود باشند و مورد ماخذه قرار گیرند. اصلاح ساختارهای معیوب بندر، ضرورت دارد.وی با اشاره به تشکیل کمیته‌های پیگیری، گفت:نتایج این کمیته‌ها باید شفاف اعلام شود. حفظ سرمایه اجتماعی تنها در گرو صداقت و پاسخگویی است. این نماینده مجلس با انتقاد از ساختارهای دولتی موجود اظهار داشت: نگاه من نه دولتی است، نه سیاسی. باید ساختارها اصلاح شوند تا ایران مقتدر بماند و از آسیب‌ها در امان باشد.جراره تصریح کرد: در این شرایط نمی‌توان به جذب سرمایه‌گذار امیدوار بود مگر آنکه قوانین اصلاح و امنیت اقتصادی تقویت شود.

مقررات غیرکارشناسی عامل رسوب کالا در بندر
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با بیان اینکه رسوب کالا در بنادر مصداق متوقف‌شدن سرمایه‌های ملی است، گفت: برخی مقررات که به‌صورت کارشناسی اعمال نمی‌شوند، باعث رسوب کالا در بنادر شده است. صمد حسن‌زاده در سفر به بندرعباس، ضمن عرض تسلیت جان‌باختن جمعی از هموطنان در حادثه دلخراش انفجار در بندر شهیدرجایی، به مردم ایران و استان هرمزگان، اظهار کرد: این حادثه، خسارت‌های بسیار بزرگ روحی، روانی و اقتصادی برای کشور به بار آورده است. وی از مسائل در حوزه‌هایی همچون سخت‌گیری‌های تخصیص ارز و نگاه‌های غیرکارشناسی، به‌عنوان یکی از عوامل سبب‌ساز پردامنه‌شدن خسارات حوادثی نظیر آتش‌سوزی گسترده در بندر شهیدرجایی نام برد و بیان کرد: برخی مقررات که البته به‌صورت کارشناسی اعمال نمی‌شوند، باعث رسوب کالا در بنادر شده است. رئیس اتاق بازرگانی ایران رسوب کالا در بنادر را مصداق متوقف‌شدن سرمایه‌های ملی دانست و اظهار کرد: همین که ترخیص مواداولیه و ماشین‌آلات با معطلی انجام می‌شود، برای اقتصاد کشور خسارت بزرگی است؛ در هیچ نقطه دنیا قابل‌قبول نیست که کالا چندین ماه در یک بندر و گمرک رسوب کند.

آزمون بازسازی اعتماد عمومی پس از فاجعه
قضاوت نهایی درباره ماهیت حادثه بندر شهیدرجایی را به روشن‌شدن عوامل بروز این فاجعه باید موکول کرد. در این میان بسیاری از کارشناسان معتقدند که ابعاد وسیع این فاجعه، نحوه پیگیری و بررسی آن و همچنین فرآیند معرفی و برخورد با مسببان و مقصران این فاجعه باید به نحو ملموسی در برابر دیدگان همگان قرار داده شود. از این رو این فاجعه در کنار زیان‌های مادی و انسانی غیرقابل جبران، در صورت برخورد مدبرانه و اصولی مسِئولان می‌تواند به فرصت مناسبی برای بازنگری راهبردی در رویکردهای مبارزه با فساد تبدیل شود. اولین گام در این مسیر محرم دانستن مردم، روشنگری ابعاد این فاجعه با سازوکاری ملی، شناسایی و مجازات عاملان و مسببان و نیز جبران خسارت و بازسازی در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. 
این اقدامات می‌تواند علاوه‌بر جلوگیری از تبعات بعدی، شروعی امیدبخش برای مبارزه اصولی با فساد و بازنگری در رویکردهای امنیتی باشد. حزب توسعه ملی ایران اسلامی ضمن تسلیت مجدد به هموطنان آسیب‌دیده، مصرانه از مسئولان کشور می‌خواهد با بررسی آسیب‌شناسانه و بازنگری بنیادین در عوامل ساختاری مؤثر در این حادثه دردناک، آن را به فرصتی برای اعتمادسازی و تقویت همبستگی ملی و کاستن از نقطه‌ضعف‌ها و آسیب‌های احتمالی بعدی تبدیل کنند.