ذخایر گازی درجای کشور 10هزار میلیارد فوت‌مکعب افزایش یافت
​​​​​​​گروه انرژی- «ذخایر بزرگ گازی و نفتی در میدان «پازن» در جنوب استان فارس آغاز شده است. این میدان با افزایش ذخیره ۱۰هزار میلیارد فوت‌مکعب گاز، می‌تواند نقش مهمی در جبران ناترازی انرژی کشور در سال‌های آینده ایفا کند». این جملات بخش‌هایی از صحبت‌های محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت دولت چهاردهم در روز سه‌شنبه‌(15مهرماه سال‌جاری) است. آنطور که این عضو هیات دولت در گفت‌وگو با «شانا» مطرح کرده؛ براساس اقدام‌های انجام‌شده در حوزه اکتشاف میدان پازن در ناحیه جنوبی استان فارس و در امتداد شمال استان بوشهر، ذخایر جدید کشف شده است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، میدان پازن در فاصله حدود ۲۱کیلومتری شهر جم‌(استان بوشهر) واقع شده است. براساس اطلاعات منتشرشده از سوی منابع رسمی وزارت نفت؛ پس از توقف حدود ۸سال فعالیت‌های اکتشافی در این میدان، عملیات اکتشاف روی چاه دوم دوباره از سر گرفته شده است تا جایی که حفاری چاه دوم اکتشافی چندی پیش به پایان رسید و براساس آزمایش‌های انجام‌شده روی این چاه، به کشف جدید ذخایر گازی منجر شد. حالا آنطور که پاک‌نژاد، وزیر نفت اعلام کرده؛ ذخایر گازی درجای کشور ۱۰هزار میلیارد فوت‌مکعب افزایش پیدا کرده است.
در حالی‌که ایران با بحران انرژی خود روبه‌روست، کشف ذخایر عظیم گازی در میدان پازن در جنوب استان فارس می‌تواند نویدبخش تحولی در معادلات تأمین گاز کشور باشد. این کشف که توسط وزیر نفت اعلام شده، می‌تواند به‌عنوان یک نقطه‌عطف در مقابله با ناترازی گازی عمل کند؛ مشکلی ساختاری که سال‌هاست اقتصاد و زندگی روزمره میلیون‌ها ایرانی را تحت تأثیر قرار داده است. 

ویژگی‌های ذخایر جدید کشف‌شده در پازن
میدان پازن، نخستین بار در سال‌۱۳۹۴‌(۲۰۱۵ میلادی) کشف شده بود. براساس گزارش‌های منتشرشده؛ پس از 8سال توقف در فعالیت‌های اکتشافی، اکنون با حفاری چاه دوم، دولایه مخزنی جدید را آشکار کرده است. براساس برآوردهای اولیه شرکت ملی نفت ایران در مخزن گازی این میدان حدود ۱۰هزار میلیارد فوت‌مکعب (۱۰تریلیون فوت‌مکعب یا ۲۸۳میلیارد مترمکعب) گاز درجا، که با ضریب بازیافت ۷۰درصدی، حدود ۷تریلیون فوت‌مکعب (۱۹۸میلیارد مترمکعب) گاز قابل‌استحصال را به ذخایر کشور اضافه می‌کند، وجود دارد. براساس محاسبات انجام‌شده؛ این حجم معادل حداقل یک فاز کامل میدان پارس‌جنوبی است و می‌تواند نیاز گازی چهار استان کشور‌(مانند فارس، بوشهر، هرمزگان و کرمان) را برای بیش از ۱۸ تا ۱۹سال تأمین کند.
در حوزه مخزن نفتی در این میدان نیز حدود ۲۰۰میلیون بشکه نفت‌خام قابل‌استحصال-که عمدتاً در لایه‌های زیرین مخزن گازی است-وجود دارد. ارزش اقتصادی این ذخایر، با فرض قیمت فعلی گاز طبیعی‌(حدود 5-3دلار به ازای هرمیلیون) و نفت‌خام‌(حدود 8۰-70دلار به ازای هربشکه)، بیش از ۲۵۰میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. بخش گازی آن به‌تنهایی می‌تواند حدود 3۰۰-2۰۰میلیارد دلار ارزش صادراتی داشته باشد، در حالی‌که نفتی آن حدود 20-15میلیارد دلار را پوشش می‌دهد. این ارقام، با توجه به افزایش حفاری چاه سوم، احتمالاً بالاتر خواهد رفت و می‌تواند به تقویت درآمدهای ارزی کشور کمک شایانی کند.

زمان آغاز عملیات اجرایی میدان پازن
وزیر نفت در گفت‌وگوی خود با «شانا» تصریح کرد: برای اینکه بتوانیم تصور و تجسم درستی از حجم بزرگ ذخایر کشف‌شده در میدان گازی و نفتی پازن به‌دست آوریم، باید بگویم این میدان ۱۰تریلیون فوت‌مکعب ذخایر گاز جدید دارد که اگر ضریب بازیافت ۷۰درصد را در میدان‌های گازی کشور لحاظ کنیم، به عدد برداشت ۷هزار میلیارد فوت‌مکعب می‌رسیم که معادل ۷هزار روز تولید یک فاز پارس‌جنوبی است که حدود ۱۷تا ۱۸سال تولید یک فاز پارس‌جنوبی گاز دارد؛ از این رو عدد قابل‌ملاحظه‌ای است.
پاک‌نژاد با اشاره به اینکه قرارداد توسعه میدان گازی و نفتی پازن واگذار شده است و به‌زودی شاهد آغاز عملیات اجرایی آن خواهیم بود، تصریح کرد: برآورد می‌شود حدود ۴۰ماه آینده، امکان برداشت از این میدان فراهم شود. وی با بیان اینکه نکته قابل‌توجه درباره این میدان آن است که برای نخستین‌‌بار، در ادامه عملیات اکتشافی، همکارانم در مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در عملیات حفاری وارد افقی جدید شده‌اند که دست‌کم ۲۰۰میلیون بشکه نفت‌خام در خود جای داده است، افزود: بدیهی است با مطالعات تکمیلی که در ادامه عملیات اکتشاف انجام می‌شود، احتمال دستیابی به حجم‌های بالاتری از ذخایر نیز وجود دارد.

جنبه‌های استراتژیک اکتشاف در پازن
میدان پازن از نظر جغرافیایی و فنی، یک دارایی استراتژیک کلیدی است. این میدان در ناحیه جنوبی فارس، نزدیک به مرزهای صادراتی به خلیج‌فارس، قرار دارد و دسترسی به خطوط لوله موجود و زیرساخت‌های پالایشی را تسهیل می‌کند. اهمیت آن فراتر از حجم ذخایر است و در حوزه‌های تأمین داخلی، تنوع‌بخشی به سبد انرژی و حتی هدف‌گذاری صادراتی دارای اهمیت بالایی برای کشور خواهد بود.
ایران مدت‌هاست که با چالش ناترازی گاز مواجه است؛ مصرف داخلی در زمستان‌ها به بیش از ۵۰۰میلیون مترمکعب در روز می‌رسد، در حالی‌که تولید فعلی حدود ۱.۰۵میلیارد مترمکعب است. این کشف می‌تواند تولید روزانه را تا ۱5۰-۱0۰میلیون مترمکعب افزایش و وابستگی به واردات گاز از ترکمنستان را کاهش دهد. همچنین کشف همزمان نفت و گاز، تنوع منابع هیدروکربوری را افزایش می‌دهد و به پایداری صنعت پتروشیمی و نیروگاه‌ها کمک می‌کند. همچنین این اکتشاف نشان‌دهنده موفقیت سیاست‌های تمرکز بر اکتشافات داخلی پس از رفع موانع تحریمی است.
با تکمیل فازهای توسعه، پازن می‌تواند ایران را به‌عنوان صادرکننده عمده گاز به اروپا و آسیا تقویت کند، به‌ویژه در شرایطی که تحریم‌ها بر میدان‌های دریایی مانند پارس‌جنوبی فشار وارد می‌کنند. این میدان خشکی، ریسک‌های فنی کمتری نسبت به میادین دریایی دارد و توسعه آن سریع‌تر‌(در ۴۰ماه آینده) امکان‌پذیر است که تولید اولیه را تا اواخر ۲۰۲۸ یا اوایل ۲۰۲۹ به جریان می‌اندازد.

عبور از ناترازی با پتانسیل گازی پازن
ایران با ناترازی انرژی روبه‌روست؛ پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال‌۲۰۳۰، کسری گاز به 3۰۰-2۰۰میلیون مترمکعب در روز برسد؛ عمدتاً به دلیل رشد مصرف خانگی و صنعتی. کشف پازن، با افزودن ۰.۸درصد به کل ذخایر گازی کشور‌(که اکنون بیش از ۳۴تریلیون مترمکعب است)، می‌تواند این شکاف را تا حد زیادی پر کند. براساس برخی محاسبات صورت‌گرفته، اکتشافات جدید صورت‌گرفته در کوتاه‌مدت با تولید اولیه در ۴۰ماه، می‌تواند فشار زمستانی را کاهش داده و از خاموشی‌های صنعتی جلوگیری کند.
در مقطع زمانی بلندمدت نیز معادل ۷هزار روز تولید یک فاز پارس‌جنوبی، این میدان می‌تواند 3۰-2۰درصد از ناترازی آینده را جبران کند، به شرط سرمایه‌گذاری 10-5میلیارد دلاری در توسعه‌(شامل حفاری، خطوط لوله و پالایشگاه). بااین‌حال، چالش‌هایی مانند تحریم‌ها، نیاز به فناوری پیشرفته و مدیریت مصرف داخلی همچنان وجود دارد. کارشناسان بر لزوم صرفه‌جویی و سرمایه‌گذاری خارجی تأکید دارند تا این پتانسیل به حداکثر برسد. سخنگوی دولت نیز در پی این خبر، بر ادامه صرفه‌جویی در مصرف گاز تأکید کرد تا این ذخایر به بستری برای رشد اقتصادی تبدیل شود.
کشف میدان پازن نه‌تنها یک دستاورد فنی است، بلکه نمادی از ظرفیت‌های نهفته ایران در حوزه انرژی به‌شمار می‌رود. این اکتشاف، با ارزش اقتصادی هنگفت و موقعیت استراتژیک، می‌تواند ایران را از ناترازی انرژی عبور دهد و به هاب انرژی منطقه تبدیل کند. با برنامه‌ریزی دقیق، پازن می‌تواند فصل جدیدی در خودکفایی انرژی کشور رقم بزند.