قرارداد ۲۵ساله و احتمال «وابستگی نامتقارن»
دکتر فاطمه محروق
با فعالتر شدن دستگاه دیپلماسی کشورمان قرارداد ۲۵ساله ایران و چین جدیتر و حیاتیتر جلوه میکند بهویژه این روزها که صحبت از پیوستن ایران به بریکس شده و همچنین تهران به مرکزی برای رفتوآمد کشورهای حوزه اوراسیا تبدیل شده است. در چنین روزهایی اهمیت قراردادهای بلندمدت با قدرتهای بزرگتر بیش از پیش احساس میشود، اما هنوز در این باره مواردی وجود دارد که باید روشنتر شود:
۱.قرارداد ۲۵ساله؛ یک هندوانه دربسته: یکی از انتقادات جدی و البته مهم به قرارداد ۲۵ساله، نامعلوم و غیرشفاف بودن آن برای فضای رسانهای است. بهشکلی که شما در بهترین حالت یک متن دوصفحهای درباره مفاد این قرارداد میتوانید پیدا کنید. اما وقتی قراردادهای بلندمدت چین را بررسی کنیم، میبینیم که این سبک عملکرد چین است و جای نگرانی ندارد. در واقع ما از آنجا که آخرین کشور غرب آسیا هستیم که وارد مشارکت راهبردی با چین شدهایم تصورمان این است که اتفاق جدیدی افتاده ولی در واقع اینچنین نیست. رویکرد چین این است که مسائل را امنیتی در نظر میگیرد و هیچ وقت خبرها را بیرون درز نمیدهد. دربرخی از مفاد این قرارداد هم با ایران هماهنگ کردهاند که ماجرا بیرون درز نکند. چون هر خبری در حوزههای حساس بیرون رود، آمریکا راههای تقابل با آنها را پیدا و دنبال میکند.۲.همهچیز دست ما بود: این درست است که چین ابتدا برای بستن قرارداد ۲۵ساله با ایران ابراز تمایل کرد، اما تصمیم را ما گرفتیم. گرایش آقای روحانی این بود که شاید با آمریکا بهنتیجه برسند و خیلی به چین توجه نمیکردند. وقتی دیدند برجام نتیجهای ندارد تازه به سمت چین رفتند. جدال اصلی در قرارداد ۲۵ ساله همین بود. در برخی از مذاکرات من با هیئتهایی از چینیها که صحبت میکردم میگفتند چین ترجیح میدهد برجام به نتیجه نرسد، تا ایران بیشتر به سمت چین یا روسیه گرایش پیدا کند.
۳.قراردادی بین دو حاکمیت: در قرارداد ۲۵ ساله چینیها اعلام کردند ما با خود حاکمیت ایران قرارداد میبندیم، نه دولتها. بنابراین برای نخستین بار در طول ۴۰ سال پس از انقلاب یک تصمیم راهبردی را شاهد بودیم. چینیها هم وقتی یک سیاست را میچینند کل حاکمیت درگیر اجرای آن میشود. ۴.مفاد قرارداد ۲۵ساله: این قرارداد تقریباً همه حوزههای کاربردی و مهم را پوشش میدهد. در حوزههای ICT صنعت، فناوری اطلاعات، گردشگری، دفاعی، نظامی و امنیتی و... . حوزههای سیاسی و اقتصادی هم هست. بخشی از این طرح از جانب چینیهاست و بخش دیگر به ابتکار ما بستگی دارد.۵.احتمال وابستگی نامتقارن: اما شاید بتوان تنها نکته منفی که البته ارتباطی هم شاید به خود قرارداد نداشته باشد را نوع رابطه ما با چین و وابستگی نامتقارن عنوان کرد. یعنی ما از ترس اینکه در دام آمریکا نیفتیم باوجود اینکه در ظاهر میخواهیم استقلال راهبردیمان را حفظ کنیم، بهچین وابستگیهای اقتصادی پیدا میکنیم. ایجاد وابستگی اقتصادی ابزار چین است. درنتیجه اگرچه ایران نیاز به یارگیری راهبردی دارد و تلاش میکند خودش را از انزوا خارج کند، اما باید برای این مسئله، در اتاقهای فکرش طرح و برنامهای تدوین کند.
*عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی
با فعالتر شدن دستگاه دیپلماسی کشورمان قرارداد ۲۵ساله ایران و چین جدیتر و حیاتیتر جلوه میکند بهویژه این روزها که صحبت از پیوستن ایران به بریکس شده و همچنین تهران به مرکزی برای رفتوآمد کشورهای حوزه اوراسیا تبدیل شده است. در چنین روزهایی اهمیت قراردادهای بلندمدت با قدرتهای بزرگتر بیش از پیش احساس میشود، اما هنوز در این باره مواردی وجود دارد که باید روشنتر شود:
۱.قرارداد ۲۵ساله؛ یک هندوانه دربسته: یکی از انتقادات جدی و البته مهم به قرارداد ۲۵ساله، نامعلوم و غیرشفاف بودن آن برای فضای رسانهای است. بهشکلی که شما در بهترین حالت یک متن دوصفحهای درباره مفاد این قرارداد میتوانید پیدا کنید. اما وقتی قراردادهای بلندمدت چین را بررسی کنیم، میبینیم که این سبک عملکرد چین است و جای نگرانی ندارد. در واقع ما از آنجا که آخرین کشور غرب آسیا هستیم که وارد مشارکت راهبردی با چین شدهایم تصورمان این است که اتفاق جدیدی افتاده ولی در واقع اینچنین نیست. رویکرد چین این است که مسائل را امنیتی در نظر میگیرد و هیچ وقت خبرها را بیرون درز نمیدهد. دربرخی از مفاد این قرارداد هم با ایران هماهنگ کردهاند که ماجرا بیرون درز نکند. چون هر خبری در حوزههای حساس بیرون رود، آمریکا راههای تقابل با آنها را پیدا و دنبال میکند.۲.همهچیز دست ما بود: این درست است که چین ابتدا برای بستن قرارداد ۲۵ساله با ایران ابراز تمایل کرد، اما تصمیم را ما گرفتیم. گرایش آقای روحانی این بود که شاید با آمریکا بهنتیجه برسند و خیلی به چین توجه نمیکردند. وقتی دیدند برجام نتیجهای ندارد تازه به سمت چین رفتند. جدال اصلی در قرارداد ۲۵ ساله همین بود. در برخی از مذاکرات من با هیئتهایی از چینیها که صحبت میکردم میگفتند چین ترجیح میدهد برجام به نتیجه نرسد، تا ایران بیشتر به سمت چین یا روسیه گرایش پیدا کند.
۳.قراردادی بین دو حاکمیت: در قرارداد ۲۵ ساله چینیها اعلام کردند ما با خود حاکمیت ایران قرارداد میبندیم، نه دولتها. بنابراین برای نخستین بار در طول ۴۰ سال پس از انقلاب یک تصمیم راهبردی را شاهد بودیم. چینیها هم وقتی یک سیاست را میچینند کل حاکمیت درگیر اجرای آن میشود. ۴.مفاد قرارداد ۲۵ساله: این قرارداد تقریباً همه حوزههای کاربردی و مهم را پوشش میدهد. در حوزههای ICT صنعت، فناوری اطلاعات، گردشگری، دفاعی، نظامی و امنیتی و... . حوزههای سیاسی و اقتصادی هم هست. بخشی از این طرح از جانب چینیهاست و بخش دیگر به ابتکار ما بستگی دارد.۵.احتمال وابستگی نامتقارن: اما شاید بتوان تنها نکته منفی که البته ارتباطی هم شاید به خود قرارداد نداشته باشد را نوع رابطه ما با چین و وابستگی نامتقارن عنوان کرد. یعنی ما از ترس اینکه در دام آمریکا نیفتیم باوجود اینکه در ظاهر میخواهیم استقلال راهبردیمان را حفظ کنیم، بهچین وابستگیهای اقتصادی پیدا میکنیم. ایجاد وابستگی اقتصادی ابزار چین است. درنتیجه اگرچه ایران نیاز به یارگیری راهبردی دارد و تلاش میکند خودش را از انزوا خارج کند، اما باید برای این مسئله، در اتاقهای فکرش طرح و برنامهای تدوین کند.
*عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
مقام آمریکایی: مذاکرات با ایران از سرگرفته میشود
-
چرا طرح نان یارانهای اجرا نمی شود؟
-
قرارداد ۲۵ساله و احتمال «وابستگی نامتقارن»
-
وظیفه خود میدانم با تمام توان به کمک قوه مجریه بیایم
-
روابط ایران و پاکستان رو به توسعه است
-
سرقت مهمترین و بیتشرین جرم طی ۵ سال گذشته بوده است
-
رییسی در مراسم گرامیداشت هفته قوه قضاییه: تصمیم گرفتیم گرفتار حاشیهها نشویم
-
هیچ تغییری در موضع آمریکا در قبال پرونده هستهای ایران صورت نگرفته است
-
زائران اربعین حسینی باید در سامانه حج و زیارت ثبت نام کنند
-
حسینیکیا: استیضاح فاطمیامین از نصاب افتاد
-
نباید در مقابل مردم کوتاهی کنیم
-
باید مراقب نفوذیهای آمریکا و رژیم صهیونیستی در کشور بود
اخبار روز
-
انتصاب نماینده رئیس جمهور در هماهنگی اجرای سیاستهای کلی توسعه دریامحور
-
ایزوایکو نماد اقتصاد دریا محور است و باید نگاه ویژهای به آن شود
-
نقش این عزیزان در شکلگیری فرهنگ مقاومت و ایستادگی بینظیر
-
توضیحات سازمان تأمیناجتماعی پیرامون ادعای کذب استخدام خارج از چارچوب نیروهای قراردادی
-
دوره های جامع آموزش ادمینی و طراحی سایت همراه با استخدام و معرفی به بازار کار رایگان
-
صدا و سیما باید اخبار را امانتدارانه به مخاطب منتقل کند تا اعتماد مخاطب را جلب کند
-
شانزدهمین همایش ملی و نمایشگاه قیر، آسفالت و ماشینآلات در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار میشود
-
آغاز مراحل فنی طرح تعیین حریم گسل های شهر دماوند
-
انجام ۸۰ هزار خدمت تخصصی در حوزه دهان و دندان در قالب با لبخند با برکت
-
۳۰۰ هزار نفر در صف وام ازدواج هستند؛ مقررات تغییر نکرده است
-
اراده دولت چهاردهم برای اصلاح شرایط سخت اقتصادی
-
آلن بدرود، آقای خاص سینمای فرانسه
-
انتخاب وزیر زن در راستای استفاده از ظرفیتهای قانون اساسی است
-
حمایت انجمن اسلامی وزارت نیرو از دکتر علی آبادی وزیر پیشنهادی نیرو
-
معابر محلات چیذر و حکمت بهسازی شد
-
پیرامون بوستان نیاوران، نفسی تازه گرفت
-
اجرای ۶ هزار متر مکعب دیوار حائل در منطقه یک تهران
-
دروازه فرهنگی محور گردشگری دربند به سازه رسید
-
ارسال ۷ هزار وسیله سرمایشی به سراسر کشور در قالب پویش نسیم برکت
-
غلامرضا نوری قزلجه گزینه نهایی پزشکیان برای وزارت جهاد کشاورزی