با وجود آنکه دولت رسماً سامانه اخذ مالیات از خانه‌های خالی را به سازمان امور مالیاتی تحویل داده، نمایندگان مجلس می گویند که این سامانه در دو ماه اخیر بین سازمان امور مالیاتی و وزارت راه و شهرسازی پاسکاری می شود.اخذ مالیات از خانه‌های خالی به عنوان یکی از ابزارهای ایجاد تعادل و آرامش در بازار مسکن، کماکان در کش و قوس قرار دارد.
به گزارش اقتصادسرآمد، بر اساس قانون می‌بایست از سال ۱۳۹۵ واحدهای مسکونی خالی از سکنه مشمول مالیات شوند. این نوع مالیات با مالیات اجاره تفاوت دارد. مالیات بر اجاره سالهاست که برای واحدهای بزرگتر از ۱۵۰ متر اعمال می شود، اما مالیات خانه های خالی قرار است همه متراژ ها را تحت پوشش قرار دهد.
طبق اعلام محمود علیزاده، معاون سازمان امور مالیاتی، اگر هر واحد مسکونی بیش از یک سال خالی از سکنه و بلا استفاده بماند، به عنوان خانه خالی مشمول مالیات ماده ۵۴ قانون میشود. بر این اساس در سال اول، واحدهای خالی مشمول مالیات نیست اما در سال دوم به میزان ۵۰ درصد ارزش سالیانه اجاره ملک مشمول مالیات می‌شود. مالکان خانه های خالی باید در سال سوم معادل ۱۰۰ درصد ارزش اجاری و در سال چهارم ۱.۵ برابر مبلغ اجاره سالیانه مالیات بپردازند. زمان محاسبه نیز از سال ۱۳۹۵ یعنی زمان تصویب قانون است.
پیش نیاز دریافت مالیات از خانه های خالی، سامانه املاک و اسکان است که اواخر بهمن ماه سال ۱۳۹۸ بود که وزارت راه و شهرسازی در یک مراسم، این سامانه را رونمایی کرد. پس از آن در اواخر اردیبهشت ماه کمیسیون اقتصادی دولت طی مصوبه‌ای، بهره‌برداری از این سامانه را به سازمان امور مالیاتی داد. البته ۲۶ خرداد ماه هادی خانی معاون سازمان امور مالیاتی گفت که اطلاعات سامانه املاک در اختیار این سازمان قرار نگرفته است.  محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی نیز در هفته های اخیر چند بار اعلام کرده که اولین برگ های مالیاتی در تابستان امسال تحویل مالکان واحدهای خالی از سکنه خواهد شد؛ هر چند سازمان امور مالیاتی هنوز زمان دقیقی برای این موضوع اعلام نکرده است.
حالا نمایندگان مجلس مدعی هستند که این سامانه میان وزارت راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی پاسکاری می‌شود. محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران از تعلل دولت در این زمینه گلایه کرده و گفته است: در نشست هفته آینده این کمیسیون، موضوع راه اندازی سامانه املاک و اسکان با حضور اسلامی و دژپسند وزرای راه و شهرسازی و اقتصاد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
محمود علیزاده معاون حقوقی و فنی سازمان امور مالیاتی اعلام کرد: به موجب قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات خانه‌های خالی معادل ۲۰ درصد مالیات بر اجاره است و به خانه‌های با متراژ ۱۵۰ متر به بالا تعلق می‌گیرد. این قانون از سال ۹۵ باید اجرا می‌شد بنابراین هر واحد مسکونی که از سال ۹۵ خالی از سکنه بوده، در سال اول مشمول مالیات نیست و از سال دوم به بعد به آن مالیات تعلق می‌گیرد و تا زمانی که خالی بماند مالیات از این واحد مسکونی اخذ خواهد شد.
گویا قرار است به زودی مالیات ستانی از خانه های خالی آغاز شود و در این مدت عده ای سودجو دست به کار شده اند تا صاحبان خانه های خالی را از دام سامانه ملی املاک و اسکان برهانند و به نوعی موجب فرار مالیاتی آن ها شوند.
در همین رابطه علی شریعتی عضو‌ هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران طی توئیتی با هشتک "سلطان کد" نوشت:"فردی تماس گرفت، اعلان نمود ملک‌ خالی اگر دارید قرارداد اجاره با کد رهگیری و کدملی معتبر مستاجر، تخصص ایشان است! فی توافقی!"
آنچه مسلم است، اینکه دریافت مالیات از خانه‌های خالی پس از گذشت چندین سال بحث و چالش بین دستگاه‌های مربوطه، حالا برای عملیاتی شدن، نیازمند نظارت دقیق و شفاف از سوی نهاد‌های مرتبط با بازار مسکن است تا جلوی هرگونه حرکت نمایشی از سوی صاحبان املاک گرفته و با هرگونه رانت جدید برخورد جدی شود. همچنین با توجه به شرایط فعلی بازار مسکن و کاهش عرضه در مقابل تقاضا، بایستی در برخی موارد این قانون بازنگری شود، زیرا به نظر می‌رسد اولا رقم ۲۰ درصد برای اخذ مالیات چندان اثرگذار نباشد و ثانیا خانه با متراژ کمتر از ۱۵۰ متر را هم شامل شود، زیرا روند معاملات در بازار نشان از تقاضا برای خرید یا اجاره خانه‌های کوچک است و اخذ مالیات از خانه‌های خالی با هر متراژی ضرورت دارد.