اقتصادی ایران از مسیر توازن بین همه کشورهای جهان و با پرهیز از افتادن در تله شرق‌گرایی، غرب‌گرایی و منطقه‌گرایی می‌گذرد.به گزارش اقتصاد سرآمد، محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران می‌گوید: حل معضلات توسعه اقتصادی ایران از مسیر توازن بین همه کشورهای جهان و با پرهیز از افتادن در تله شرق‌گرایی، غرب‌گرایی و منطقه‌گرایی می‌گذرد.
بنابر  گزارش  اتاق ایران ،آیا سیاست شرق‌گرایی در دیپلماسی اقتصادی ایران می‌تواند ما را به توسعه برساند؟ برنامه همکاری 25 ساله ایران و چین در چه مسیری قرار دارد و چرا به نظر می‌رسد چین، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را به ایران ترجیح داده است؟ جایگاه ایران در سیاست‌های توسعه‌ای بلندمدت چین و کشورهای همسایه کجاست؟ و آیا ما می‌توانیم با وجود تداوم تحریم‌ها و با تأکید بر شرق‌گرایی و منطقه‌گرایی به توسعه برسیم؟ این‌ها سوالاتی هستند که محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در یک گفت‌وگوی 30 دقیقه‌ای به آن‌ها پاسخ داده است.
ایران نیاز دارد با همه قدرت‌های بزرگ
 جهان کار کند
قاسمی در گفت‌وگو با «اتاق ایران آنلاین» با اشاره به توافقنامه همکاری چین و کشورهای حوزه خلیج فارس گفت: به طور تاریخی کشورهای حوزه خلیج فارس با جریان‌های تاریخی قدرت و ثروت در دنیا خود را هماهنگ کرده و می‌کنند. منطق رفتاری آن‌ها روشن است؛ این کشورها خریدار امنیت و فروشنده انرژی هستند و علاقه‌مندی خاصی به این دارند که هاب لجستیک باشند. در این مسیر آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که چین قطب جدید قدرت و ثروت در دنیا خواهد بود. بر همین مبنا رفتار خودشان را با چین تنظیم کرده‌اند. چین هم علاقه‌مندی خود را برای ایفای نقش خود در شکل‌دهی خاورمیانه آینده، به روشنی بیان کرده است.
او با تشریح سند سیاست‌گذاری مهم چین در سال 2015 توضیح داد: این سند بر اساس فرمول 1+2+3 تدوین شده است. یک به این معنا که حوزه پیشران همکاری، انرژی است و 2 به این معناست که سرمایه‌گذاری و تجارت دو بال همکاری خواهند بود و 3 نیز به این معناست که سه اولویت انرژی‌های تجدید پذیر، فناوری‌های پیشرفته و انرژی هسته‌ای اولویت‌های همکاری با کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس هستند. بنابراین چین و کشورهای حوزه خلیج فارس از 2015 می‌دانستند که به چه سمت‌وسو و چشم‌اندازی حرکت می‌کنند.قاسمی با اشاره به اینکه معادلات قدرت در صحنه جهانی در حال تغییر است و نتایج آن را در میان‌مدت در اقتصاد خواهیم دید، گفت: درست است که ایران به عنوان کشوری که با هژمونی حاکم دچار چالش بوده، از این تغییر منتفع خواهد شد؛ اما هیچ کشوری نمی‌تواند به امید به سرانجام رسیدن تغییرات در نظم بین‌الملل منتظر باشد و بعد از پدیدار شدن نظم جدید از آن بهره‌برداری کند. ازاین‌رو، ایران به دلیل انباشت مسائلی که در اقتصاد داخلی با آن‌ها روبرو است، نیاز دارد با همه قدرت‌های بزرگ کار کند.
چین و روسیه نمی‌توانند جایگزین غرب باشند
او افزود: برای ایران شرق و غرب ابداً جایگزین هم نیست. چرا که عمدتاً بازارهای صادراتی ما در شرق است؛ اما ضوابط مربوط به زیرساخت‌های تجارت و نظام بانکی، بیمه‌ای و حمل‌ونقل را غرب تعیین می‌کند. دست‌کم در کوتاه‌مدت این پیش‌بینی وجود ندارد که قدرت‌های نوظهوری مانند شانگهای و بریکس و یا کشورهایی مثل چین و روسیه توان و یا تمایلی داشته باشند که بتوانند به نظام مالی جدیدی دست پیدا کنند. لذا برای ما همکاری با غرب گریزناپذیر است.
موانع همکاری بلندمدت ایران و چین
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه چین بالغ بر 100 موافقت‌نامه راهبردی همکاری با کشورها دارد که یکی از این موافقت‌نامه‌ها با ایران و سه مورد از آن‌ها با کشورهای عربی (مصر، عربستان و امارات) و شبیه به موافقت‌نامه راهبردی 25 ساله ما با چین است، ادامه داد: چین با توجه به هزینه-فایده ای که در اجرای موافقت‌نامه‌های همکاری دارد، مواضع خود را تنظیم می‌کند. طبیعی است که چین اولویت را در این میان به کشورهایی می‌دهد که کم درد سرتر بوده و منافع بیشتری برایش داشته باشند.قاسمی تأکید کرد: نباید فراموش کنیم که تحریم‌ها یکی از موانع همکاری ما و چین خواهد بود. اتاق ایران در سال 1400 گزارشی برای مقامات ارسال و به صورت روشن پیشنهادهایی برای عملیاتی کردن موافقت‌نامه 25 ساله چین و ایران مطرح کرد. در آنجا موانع تحقق این همکاری تشریح شد و لیست بلندبالایی از این موانع بیان شد. از جمله اینکه تحقق این موافقت‌نامه نیازمند درگیر شدن نظام بروکراسی ایران و نظام بروکراسی چین در تدوین برنامه‌های عملیاتی برای این موافقت‌نامه است.
او ادامه داد: واقعیت این است که نه نظام بروکراسی ایران و نه نظام بروکراسی چین هیچ‌کدام درگیر تدوین این برنامه‌های عملیاتی نشده‌اند. درحالی که به عنوان مثال، بانک توسعه چین برای موافقت‌نامه همکاری بین چین و پاکستان برنامه عملیاتی نوشت. دولت پاکستان هم آن را پذیرفت و این مبنای عمل شد و الان ثمرات آن همکاری را می‌بینیم.