گروه ترانزیت دریایی - وحیده اسماعیلی - یکی از محدودیت های  حمل و نقل دریایی  بنادر شمالی دریای خزر، کمبود کشتی و ضعف در تجهیزات لجستیکی و زیرساخت های بندری است. فقدان زیر ساخت های لازم اعم از فنی و تجهیزاتی در بخش توسعه حمل ونقل دریایی در بنادر شمالی کشور موجب شده تجار روسی حمل و نقل در خطوط دیگر دریای خزر را به بنادر ایران ترجیح دهند.
به گزارش اقتصادسرآمد - در این میان جنگ روسیه و اکراین در یکسال گذشته بیش ازهمیشه روس ها را نیازمند مسیر ترانزیتی ایران و بهره گیری از بنادر شمالی دریای خزر و خطوط کشتیرانی کرده است. این درحالیست که زیرساخت‌های فرسوده بنادر شمالی و ناوگان دریایی در خزر برای تجار روسی ناکافی است. از اینرو علیرغم اینکه میزان جابه‌جایی کالاهای صادراتی و وارداتی در خزر طی یکسال گذشته رشد فزاینده یافته است اما به گفته «علی اکبر صفایی» مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، تنها طی ۶ ماه گذشته در بندر انزلی با رشد منفی ۴۵ درصدی در میزان جابجایی کالا مواجه بوده ایم.
در حال حاضر چالش انباشت طولانی مدت کالاهای صادراتی در انبارها و معطلی کشتی‌های ایرانی در تخلیه و بارگیری موجب انباشت کالاهای صادراتی در بنادر شمالی شده است. این درحالیست که در سوی دیگربه گفته فعالان این حوزه، کشتی‌های روسی و دیگر کشورها اخیرا تنها بار خود را در بنادر ایران تخلیه می‌کنند و در بازگشت حاضر به بارگیری کالاهای صادراتی ایران نمی‌شوند و در نتیجه این موضوع  فعالیت‌ کشتی‌های ایرانی در بنادر شمالی را با مشکل مواجه کرده ‌است.
در گفت و گو با برخی از فعالان حوزه حمل ونقل دریایی پرسیدیم؛ این میزان بار مازاد از چه زمانی در بنادر شمالی انباشته شده و چرا در گذشته این اختلال را در بنادر شمالی استان شاهد نبودیم؟ چرا بارهای ایرانی در اولویت کشتی های روسی برای بارگیری به بنادر روسیه نیستند؟
حمایت بدون کارشناسی کشتیرانی دریای خزر از حمل کانتینری
«حسین ستوده منش» کارشناس حمل و نقل دریایی در پاسخ به سوال مرور، مهمترین دلیل این رخداد را تاکید مدیر عامل سابق کشتیرانی دریای خزر بر حمل ونقل کانتینری در نبود زیر ساخت ها و همزمان با بروز جنگ روسیه و اکراین می داند.
ستوده منش با تاکید به اینکه تاکنون در بنادر شمالی دریای خزر زیر ساخت های لازم برای خطوط کانتینری فراهم نشده به رد پای رانت و لابی  در اخذ این تصمیم اشاره و می‌گوید: حمایت و تاکید مدیرعامل پیشین کشتیرانی دریای خزر از حمل و نقل کانتینری موجب شد، کرایه های حمل دریایی از تنی ۱۸ دلار به تنی ۷۰ دلار افزایش پیدا کند. این تصمیم موجب شد از ۲۴ فروند کشتی در کشتیرانی دریای خزر یا کانتینر نداشتند یا با نصف ظرفیت بار حمل کردند. در نهایت حمایت از خطوط کانتینری موجب شد هر تن بار با ۴۰۰ دلار زیان منفی مواجه شود.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر کشتی های خطوط کانتینری دریای خزر بار پالتی حمل می‌کنند، دلیل این امر را نامناسب بودن سازه های زیر ساختی  و نبود جرثقیل مناسب بار کانتینری در بنادر شمالی دریای خزر بیان کرد.
    این فعال حوزه حمل ونقل دریایی  وجود بار مازاد در بنادر شمالی  دریای خزر را معطلی بیش از حد کشتی ها در تخلیه و بارگیری در این بنادر عنوان کرد و می‌گوید: کشتی های تجاری نمی توانند زمان و روزهای زیادی را در بنادر برای بارگیری و تخلیه صرف کنند. در حالیکه خطوط جدید در دریای خزر در حال شکل گیری است و روسیه بروی بازارهای هند و پاکستان سرمایه گذاری کرده و از سوی دیگر ترکیه کریدور خزر- استانبول را در دریای سیاه راه اندازی کرده و دیگر لزومی ندارد  کشتی های روسی ۳ ماه در بنادر گیلان معطل بار گیری و تخلیه باشند.
ستوده منش با تاکید به اینکه نه تنها از سمت بنادر روسیه بار کانتینری موجود نیست بلکه در بنادر ایران نیز چنین باری وجود ندارد می افزاید: ایران از ابتدای امسال تاکنون حتی ۵۰ کانتینر خالی نتوانسته به بنادر روسیه بارگیری یا از آنجا تخلیه کند.وی دلیل استقبال تجار از سایر بنادر و خطوط دریایی را در اختیار قرار گرفتن بازار حمل دریایی توسط بخش خصوصی عنوان کرده و می گوید: راه اندازی و تجهیز بنادر جدیدی همچون سالیانکا در دریای خزر موجب افزایش  قیمت حمل ازسمت روسیه در مدت اخیر بوده. بطوریکه در حال حاضر کرایه ها هفتگی افزایش می‌یابند. همچنین یکی دیگر از دلایل افزایش کرایه حمل در دریای خزر تولید و صادرات محصولاتی است که روسیه اصلا نیازی به آنها ندارد. مانند صادرات ضد یخ به روسیه که این مساله موجب شده ایران بازار این محصول را در روسیه از دست بدهد. ستوده منش با تاکید به این نکته که کشتیرانی جمهوری اسلامی در برابر بخش خصوصی در موضع ضعیف تری قرار گرفته اظهار می‌کند: هم اکنون مقدار تناژ کشتی های خصوصی بسیار بالاتر از کشتیرانی دولتی است. چون مدیریت قوی تر دارند و با وجود حمایت کشتیرانی دریای خزر از حمل و نقل بار کانتنیری، به حمل بار پالتی خود ادامه می‌دهند. ستوده منش معتقد است؛ کشتیرانی جمهوری اسلامی بخاطر جلوگیری از حمل بار پالتی، بدون کارشناسی موجب افزایش کرایه ها در این مسیر شد که در نهایت این موضوع  باعث تلنبار شدن کانتینرها در بنادر روسیه شد. چون اصلا در بنادر روسیه باری وجود ندارد که در کانتینر به ایران حمل شود.