جایگاه اجتماعی زنان در شکل گیری  نظام خانه های بندر گنگ

دکتر حسین سلطان زاده، ناعمه دبیری نژاد - احساس آسایش خاطر و مطلوبیت مکان به ویژه برای جنس مؤنث از دغدغه و اهداف معماران از دیرباز بود؛ زنان با استفاده از سرشت خاص خود ویژگی و نیازهای متفاوت، منجر به خلق فضا و ارتباط فضایی شدند که در راستای مطلوبیت و برطرف کردن نیازهایشان است. 

جایگاه زن در بندر کُنگ
تقسیم کار بر اساس جنسیت در همه جوامع وجود دارد. به طور معمول وظیفه مرد بیرون از خانه و زن در خانه تعریف می‌شد. در بندر گنگ اموری از قبیل نظافت و شست و شو، پختن غذا، تربیت و بزرگ کردن فرزندان و مدیریت مسائل مربوط به خانه به عهده مم (مادر خانواده) و سایر زنان از جمله بی‌بی (مادربزرگ)، دخت (دختر) و گاوو (عروس) بوده است. زندگی چندخانواری موجب می‌شد که زنان کارهای مختلف را با هم انجام دهند.
زنان در جهان مردان حضور دارند اما نامرئی و هیچ حقوقی در خیابان ندارد. زنان متعلق به فضای خصوصی هستند، وجود عموم در این فضا کم، یا وجود ندارد. حضور زن در جامعه و میزان چگونگی ارتباط درون خانه با بیرون، در هر دوره تاریخی بر روی ساخت خانه تأثیر داشته است. شهر گنگ به دلیل داد و ستد تجاری، فرهنگ و هویت متمایزی داشته، هند و آفریقا از نواحی تأثیرگذار بر فرهنگ مردم است. سفر مردان ممکن بود بیش از ۸ ماه طول بکشد. زنان در نبود همسرانشان از خانه بیرون نمی آمدند و اساسی ترین ارکان خانه را به دوش کشیده و مهم ترین دغدغه آن ها سالم رسیدن مردان و فرزندانشان از دریا بود.
در باور زنان ستاره سهیل دختری است که به سبب خیانت خواهرش خود را در تنور می اندازد و تبدیل به ستاره میشود؛ جایگاه آن درون چاه و راهنمای مردان و نشان دهنده فصول مختلف سال و سردی و گرمی هواست. رسومات مختلفی در آداب سفر وجود داشت؛ در صورت شرکت زنی تنها در سفر بایستی یک مرغ را با خود می آورد تا جنس ماده تنها نبوده و جفت باشد. شاید این باورها به منظور بازداشتن انسان از امور ناپسند باشد. هنگامی که هوا و یا دریا مساعد بود برای آن واژه ی خواهر (دادا) را به کار می بردندکه آرامش زن گنگ را یادآور می شود.
استفاده از لنج های اوزالی (بادبانی) در سفرهای دریایی بادها را مورد اهمیت قرار می‌داد و زنان گیاه اور (گیاهی خاردار) را چرخانده و سرگیاه را به سمتی قرار می‌دادند که می‌خواستند باد از آنجا بوزد و بعد سنگی روی آن قرار می‌دادند که جهت باد جابه جا نشود. زنان حنا و فضولات حیوان را سر در سمت کوش (شرق) متناسب با جهت وزش باد می‌زدند و بر این عقیده بودند که خشمگین شدن صاحب خانه و دشنام دادن موجب خشم باد کوش میشود، هر چه باد خشمگین تر باشد، کشتی ها زودتر به خانه می رسند.
یکی از مراسمات زنان به نام چهاردهی در شب چهاردهم ماه قمری برگزار میشد. در شربتی (کاسه چینی) مقداری حنا و گلاب و بزعه را مخلوط و انگشتر خود را درون آن می انداختند؛ اشعاری خوانده و کودکان انگشتری را از ظرف بیرون میکشند؛ انگشتر متعلق به هر کس باشد خواسته‌اش محقق میشود. مولدهای متعددی در این زمینه در مراسمات مختلف خوانده می شود. 
برای مثال: بدو کوش ملیباری              زتن خافتن به بیکاری
ای باد ملیباردی (منطقه‌ای از هند) که از شرق می‌وزی شروع به وزیدن که که زنان بیکار خفته‌اند زراعی. 
از جمله کارهایی که زنان در اوقات فراغت انجام میدادند جمع شدن به دور یکدیگر و قلیان کشیدن و قهوه نوشیدن بود. زنان این منطقه از دیر باز با قلیان‌های لنگه‌ای (یا تنباکو محلی و ظرف سفالی) مأنوس بودند و حتی بیش از مردان استفاده می کردند.
زنان بعد از ازدواج در خیابان و جلوی مردها از روبند (برقع) استفاده می کردند و صورت خود را از دید مردان محفوظ نگه میداشتند. حتی اگر غریبه‌ای در خیابان میدیدند روی خود را به دیوار می کردند تا او رد شود. و چشمانشان هم دیده نشود. پوشاک زنان متشکل از کلاهک، روسری(لیسی)، پیراهن، زیر پیراهنی، شلوار، پاپوش (صندل یا ثبات) پادر از جنس توری زینت‌دار، برقع (روبند) بود که اغلب توسط خودشان دوخته وتزئین می شد.
زنان قبل از بازگشت مردان کلاهی برای آنان مییافتند که نماد عشق بود و به آنان تقدیم میکردند، خود را با گیاهان معطر خوشبو کرده و جشن میگرفتند. این خود به نوعی وابستگی و علاقه به همسرشان را نشان میدهد. در این شهر مردها گاهی بیش از یک زن داشتند، اما زنان در کنار یکدیگر و در یک خانه به خوبی زندگی می کردند. 
جایگاه اجتماعی زنان در شکل گیری  نظام خانه های بندر گنگ
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه