مهشاد امینی، دکتر حمیدرضا عامری سیاهویی، صابر زند - بافت تاریخی شهرها قسمت مهمی از هویت فردی و اجتماعی ساکنان آنها را نشان می‌دهد و جایگاهی برای زنده ماندن و تداوم تاریخ و فرهنگ ملت‌هاست که اهمیت ندادن و از بین بردن آن خسارت زیادی در همه‌ی بخش‌ها برای هر کشور به وجود می‌آورد. بررسی الگوی معماری غرب استان هرمزگان نشان داده است که در بافت قدیم شهر؛ ساختمان‌ها به صورت «حیاط مرکزی و نیمه درون‌گرا» جهت استفاده حداکثر از سایه و کوران هوا شکل گرفته‌اند. ارتفاع اتاق‌ها زیاد و پنجره‌ها بلند و ایوان‌ها وسیع و بلند می‌باشند. فرق عمده ساختمان‌های حیاط مرکزی این منطقه با ابنیه همانند در ناحیه فلات مرکزی در ایران این است که با این که ساختمان‌ها درون‌گرا هستند، ولی تماس آن‌ها با فضای بیرون کاملاً بسته نیست. پنجره‌های بلند و ایوان‌های عریض رو به فضای بیرون بنا شده‌اند. برای استفاده از تهویه دو سویه هوا در درون اتاق و کم شدن از شدت گرما با باز کردن پنجره‌های مقابل حیاط از یک سو و پنجره‌های مقابل به خیابان از سمت دیگر این تهویه صورت می‌گیرد، ساباط (ایوان) فضای خیلی مهمی در ساختمان به شمار می‌آید، که معمولاً در گرداگرد حیاط مرکزی و یا در یک یا دو سوی بیرون بنا، شکل میگیرند. اتاق‌ها نیز از بقیه مناطق ایران بلندتر است. ارتفاع آن گاه تا ۴متر و یا بیش تر نیز می‌رسد و پنجره‌ها در دو ارتفاع تعبیه شده‌اند شامل درها و پنجره‌هایی زیر سقف، باد مطلوب که از جنوب می‌وزد از درها وارد اتاق‌ها می‌شود و فضا را خنک می‌کند و هوای گرم داخل خانه که چگالی پایینی دارد به سمت بالا حرکت می‌کند و از پنجره‌ی زیر سقف خارج می‌شود و به این صورت تهویه هوا انجام می‌شود.مشاهده این ویژگی‌ها در چهره بافت قدیمی این شهرها مؤید این مطلب است که این بناها با توجه ویژه به خصوصیات اقلیمی منطقه ساخته شده‌اند عوامل مختلفی چون نزدیکی به دریا، عرض جغرافیایی، کم بودن ارتفاع از دریا، در زیاد بودن رطوبت، وجود بادهای مدیترانه‌ای و موسمی ... و هر یک بر معماری منطقه تأثیر گذارده‌اند. این در حالی است که چهره توسعه‌های جدید شهرهای منطقه (بندر لنگه، بندر خمیر بستک)، فاقد هویت یافت‌های قدیمی بوده و آشفتگی و بی هویتی معماری توسعه های جدید شهرهای ایران در این منطقه نیز بروز یافته است. به عبارت دیگر سهم شرایط اقلیمی در معماری کنونی بسیار کمرنگ بوده است با توجه به مطالب ذکر شده باید گفت که برای دستیابی به الگوی مناسب باید ترکیبی از الگوهای سنتی و جدید ایجاد کرد تا با حل کردن ضعف طرفین به الگوی مناسب دست یافت. به عبارتی باید محله‌ای با محتوای ارزشی و هویتی (مانند الگوی سنتی) در قالبی نو و هماهنگ با نیازها و موقعیت موجود و توجه کامل به بستر آن خلق کرد. این کار زمانی انجام می‌شود که بتوان خلا موجود بین الگوهای جدید محله و شکل سنتی آن، يعنی تفاوت در نوع شکل‌گیری را از بین برد. بدین صورت که در کنار حفظ ویژگی‌های مثبت اصلی محلات امروزی، با تغییر مناسب در فرآیند شکل‌گیری محلات از راه‌های مختلف مانند؛ مشارکت دادن ساکنین در شکل دادن محله، استفاده از الگوها و قالب‌های فرهنگی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی موجود و اضافه کردن کم‌کم کمبودها و الزامات جدید، یادآوری ارزش‌های هویتی و کم کردن ضعف الگوهای جدید و زنده کردن دوباره محلات سنتی در قالب امروزی بود.
بررسی بافت تاریخی بندر کنگ
شهر تاریخی بندر کنگ یکی از شهرهای شهرستان بندر لنگه است که به لحاظ موقعیت مکانی در شرق بندر لنگه واقع شده و مرز بین این دو شهر یک خیابان مشترک است. فاصله این شهر از مرکز استان، ۱۶۵ کیلومتر است. این بندر تاریخی در مختصات ۵۳ ۵۴ تا ۵۷ ۵۴ طول شرقی و ۳۵ ۲۶ تا ۲۷ ۲۶ عرض شمالی و در مسیر جاده بندر عباس - بوشهر قرار گرفته است. بندر تاریخی کنگ در حاشیه‌ی خلیج فارس یکی از ارزشمندترین هسته‌های شکل‌گیری زندگی جمعی در ایران به شمار می‌رود. قدمت این هسته‌ی تاریخی به بیش از ۳۰۰۰ سال می‌رسد و در طول تاریخ بارها دچار تخریب و احیای مجدد شده است آن چه امروز از این هسته‌ی تاریخی به جای مانده بندری زیبا با معماری منحصر به فرد است که با وجود همه‌ی آسیب‌های وارد آمده بر آن در طول تاریخ، انسجام و هویت بافت تاریخی آن حفظ شده و مانند نگینی در حاشیه خلیج فارس خودنمایی می‌کند.
ادامه دارد....