از میگوی وانامی تا  میگوی ایندیکوس
​​​​​​​گروه شیلات – امید اسماعیلی - برخورداری استان بوشهر از مرز طولانی با خلیج فارس و ارتباط با آب های آزاد از این طریق، فرصت مغتنمی را در اختیار آن استان برای بهره گیری از آب دریا در جهت آبزی پروری قرار داده است و بر این مبنا، یکی از محورهای اصلی توسعه استان عملیاتی گردد. فعاليت هاي شيلاتي استان بوشهر عمدتاً در دو بخش صيد و صيادي و آبزي پروري متمركز گرديده است. در حال حاضر فعاليت هاي شيلاتي بر محور توسعه پرورش آبزيان، هدايت صيد و حفاظت از ذخاير آبزيان، ايجاد اشتغال مولد، گسترش مشاركت بخش خصوصي، كمك به نوسازي ناوگان صيادي، عمران مناطق ساحلي و افزايش صادرات آبزيان متمركز گرديده است.
در همین رابطه تحریریه روزنامه دریایی اقتصادسرآمد با حضور در دفتر مدیرکل شیلات استان بوشهر با آقای عقیل امینی، درباره فرصت ها و مسائل آبزی پروری آن استان به گفت و گو پرداخت که ماحصل آن را در ذیل با هم می خوانیم:

اقتصاد سرآمد: در ابتدای کلام، از اینکه این فرصت را در اختیار تحریریه ما گذاشتید از شما سپاسگزاریم ما در روزنامه دریایی اقتصادسرآمد به شکل تخصصی به مباحث دریایی و حوزه شیلات ورود کرده و مطالبات جامعه دریایی را دنیال می کنیم.
عقیل امینی: یکی از دلایلی که شیلات برای برخی جذاب است ارتباط آن با طبیعت و موجود زنده می باشد این است که رسانه ها درباره میگو و پرورش میگو می نویسند ولی در بطن قضیه وارد نمی شوند که ما چه بودیم، کجا هستیم و به کجا می‌خواهیم برسیم. با برخی که درباره پرورش و تکثیر میگو صحبت می‌کنیم فکر می کنند همه این کارها یکی است و نمی‌دانند که هر کدام موضوع متفاوتی است. مثلاٌ در تکثیر که مشکل خوردیم و می‌خواهیم مولد را از هاوایی آمریکا وارد کنیم که زنجیره ای است که جداگانه و نیاز است با یک کارشناس گفت وگو صورت بگیرد که بتواند این موضوعات را حلاجی بکند. بنده فعالیت شما در این روزنامه دریایی را تحسین می کنم. 
10 سال مدیر شیلات شهرستان دیر بودم. در آنجا شخصی وارد شد و می خواست مجوز پرورش ماهی در قفس بگیرد. وقتی پرسیدیم که چه اطلاعی از موضوع داری؟ گفت: مثل قفس نگهداری طوطی است! معلوم بود که اطلاعی ندارد. منظورم این است که بتوانیم به شکل تخصصی موضوعات را بتوانیم به مردم منتقل کنیم. در موضوع قفس، مردم را آگاه کنیم که همه نمی توانند به این موضوع ورود کنند، چرا که موضوع تخصصی و هزینه بری است. کاری که برای قفس با 20 تا 25 میلیارد تومان در قفس انجام دهیم، می توان با 1 تا 2 میلیارد در خشکی انجام داد. هر اقدامی در زمینه شیلات نیاز به لحاظ جنبه های فنی و تخصصی دارد که نیاز است به کارشناس مربوطه آن مراجعه گردد و با یک میل و علاقه کلی به این زمینه وارد نشوند.

اقتصاد سرآمد: گفته می شود استان بوشهر در پرورش میگو در کشور سردمدار است، در این باره توضیح بفرمایید؟
عقیل امینی: استان بوشهر با توجه به اینکه استان ساحلی است که در طول 936 کیلومتر خط ساحلی با خلیج فارس ارتباط دارد که ظرفیت خوبی برای آبزی پروری دارد. اولین سایت پرورش آبزی در دهه هفتاد در استان راه اندازی شد که سایت حله نام دارد  و الان به جایگاهی رسیدیم که قطب میگوی پرورشی کشور هستیم. در سال گذشته پیش بینی تولید 33 هزار تن را داشتیم، ولی اتفاقات خوبی در پرورش میگو پیش آمده که شامل بهره وری، مکانیزاسیون و توسعه عمودی مد نظر بوده است، این میزان به 38 هزار تن رسیده است.
زمانی آبزی پروران در یک مزرعه یک و هشت دهم هکتاری، 4 تا 5 تن تولید داشتند برای آن‌ها تولید رویایی محسوب می شد، اما با توجه به افزایش هزینه ها، به این نتیجه رسیدند توسعه عمودی، افزایش بهره وری در دستور کار قرار دهند و به سمت مکانیزاسیون بروند و استخرها را از حالت خاکی در بیاورند و آنها را از طریق ژئوممبران لاینر کنند. حتی به سمت روش نرسری نیز رفته اند. در سایت دلوار اداره کل بنادر و دریانوردی، متقاضی پرورش دهنده به شیوه نرسری پرورش میگو را انجام می دهد؛ نرسری شیوه جدیدی است که برای مقابله با بیماریهای نوظهور هستند، بتوانیم میگو را به یک سطح آرامش برسانیم که بتوانند مقاوم بشوند و بعد به استخرها معرفی شوند.
افزایش تناژ تولید به خاطر مکانیزاسیون، هوادهی بیشتر، لایه های ژئوممبران بوده است. در سال گذشته ما به دلیل لاینر کردن در 7 هزار متر مربع، یعنی کمتر از یک هکتار، 29 تن برداشت کردیم. در شهر بوشهر یک مزرعه با مساحت 1200 متر مربع را از حالت خاکی به بتنی تبدیل کردیم و عمق آن را به دو و نیم متر افزایش دادیم و هوادهی را هم بیشتر کردیم و در این استخر، 5 تن برداشت کردیم که قبلاً این مقدار را در یک استخر یک و هشت دهمی برداشت می کردیم.

اقتصاد سرآمد: دانش این افزایش بهره‌وری آیا بومی بوده است یا از جایی دیگر وام گرفته شد؟
عقیل امینی: هم کارشناسان ما این ایده ها را مطرح کردند و هم آبزی پروران به این نتیجه رسیدند که روش های قدیمی و استخرهای خاکی جوابگوی هزینه های آن‌ها نیست و باید به سمت مکانیزاسیون بروند. خیلی از آنها به ما برای تسهیلات به ما مراجعه می کنند تا مکانیزاسیون را بتوانند انجام دهند.
الان در منطقه اقتصادی بوشهر، یک شرکت که قبلاً کار دیگری انجام می داده است، الان در حال تولید لایه ژئوممبران را انجام می دهد، ولی فهمید که برای پیشرفت باید نیاز روز و آینده را پوشش دهد و لایه ژئوممبران را تولید کند. در سال های گذشته ژئوممبران از خارج ار استان وارد می شد ولی الان تولید این لایه در استان رقم خورده است. در هفته گذشته با بانک صنعت و معدن به آن شرکت مراجعه کردیم تا بانک بتواند به آن شرکت تسهیلات را بدهد تا آبزی پروران بتوانند با لاینر کردن و مکانیزاسیون مزارع خود افزایش تولید داشته باشند و خزینه های مکانیزاسیون را به صورت اقساط از شرکت دریافت کنند. و براین اساس، ان شاء الله تمام استخرهای خاکی را بتوانند به سمت بهره وری بیشتر، توسعه عمودی و مکانیزاسیون حرکت کنند. این اتفاق به زودی رخ خواهد داد.
ما از سال 1372 که پرورش میگو در استان شروع شد. در دهه 80 یک بیماری در استخرها حادث شد به نام بیماری لکه سفید و اعلام شد که صنعت پرورش میگوی استان بوشهر دیگ ورشکست شده است و امکان برخاستن ندارد. ولی آبزی پروران ما به دانش رسیدند و با این بیماری مقابله کردند و از آن شرایط فاصله گرفتیم تا اینکه توانستیم در سال گذشته 38 هزارتن برداشت کنیم.
امسال متاسفانه بیماری نوظهوری به نام بیماری EMS یا AHPND یا بیماری هپاتوپانکرانس در استان بوشهر شایع شده است که در سال های قبل در کشورهای میگوپرور دیگر مانند تایلند و چین و ... حادث شده بود. سال گذشته این بیماری در استان هرمزگان اتفاق افتاد که باعث کاهش تولید گردید. در کنار این بیماری در سالجاری، تاکنون توانستیم بیش از 21 هزار تن تولید داشته باشیم. این تولید بسیار خوبی با توجه به بیماری محسوب می شود. 
پیش بینی تولید ما برای سالجاری حدود 44 هزار تن بوده است، اما این بیماری ناخواسته حادث شد که دلایل این بیماری توسط دامپزشکی در حال بررسی و رصد می باشد. در سال قبل چندین جلسه کمیته فنی با حضور مسئولان و کارشناسان سازمان شیلات کشور و سازمان دامپزشکی کشور برگزار کردیم و انتظارمان این است که در سال جدید ان شاء الله از این بیماری فاصله بگیریم.

اقتصاد سرآمد: با توجه به شرایط تحریمی حاکم برکشور و گاهاً نقص در تأمین اقلام مورد نیاز در زنجیره تأمین یا ناکامل بودن زنجیره تولید نسبت به شرایط کشورهای جنوب خلیج فارس، شرط انصاف دیدن نیمه پر لیوان می باشد و براین اساس، باید گفت که میزان تولید شما قابل قبول می باشد.
عقیل امینی: در واقع باید بگویم زنجیره تولید میگو در داخل استان بوشهر تقریباً کامل است. در استان کارگاه تکثیر میگو، پرورش میگو، خوراک آبزیان، عمل آوری و بسته بندی وجود دارد، ولی جوابگوی ظرفیت کامل نیست. استان بوشهر قطب تولید لارو میگو است؛ در سال گذشته از 23 کارگاه تکثیر، 3 میلیارد قطعه لارو میگو تولید داشتیم. این مقدار علاوه بر اینکه مزارع استان را پوشش داده به استان های دیگری چون گلستان، هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان ارسال شد.
 یکی دیگر از مسائل موجود، وجود بیماری در لارو میگو است که براساس بررسی ها آبزی پروران، شیلات و دامپزشکی احتمال می دهند از طریق مولدها ایجاد شده است. مولدها براساس شرایط ژنتیکی و خونی آنها به گونه ای است که پس از چندین سال نیاز است تا این مولدها تعویض شوند و آبزی پرورها در کارگاه تکثیر به این نتیجه رسیدند که مولد جدید وارد کنند.
 میگویی که در دهه 80 تولید می شده است میگوی بومی منطقه ـ ایندیکوس ـ بوده است. خاستگاه اصلی مولد هاوایی است و الان میگوی وانامی آمده است که در بوشهر، گمیشان، سیستان و بلوچستان و اکوادور و تایلند پرورش داده می شود. در سراسر دنیا پرورش آن انجام می شود چرا که گونه مقاوم در برابر بیماری و شرایط محیطی است. بعد از چندین سال، رایزنی های خوبی انجام شد تاکنون به دلیل تحریم ها این امر میسر نبود و با پیگیری های رئیس سازمان شیلات کشور و معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری بوشهر و اداره کل شیلات استان از امسال این اتفاق رقم می خورد و 9 کارگاه در استان با این میگو مولدسازی را انجام خواهند داد. این موضوع به صورت یک پیش قرارداد با یک شرکت آمریکایی انجام شده است و در بهمن ماه این میگوهای مولد وارد کشور خواهند شد. 

اقتصاد سرآمد: یعنی براساس گفته های شما، گونه مقاوم جدید جایگزین گونه‌های موجود می‌شوند و تولید انبوه‌تر ممکن می‌گردد؟
عقیل امینی: در واقع، ناگفته نماند از دهه 90 ما به سمت میگوی وانامی رفتیم، ولی میگوهای مولد را از شرکت های تایلندی وارد کردیم. بعضاً برخی از مولدها را هم از مزارع خودمان گرفتیم و کار تکثیر و تولید بچه میگو را انجام دادیم. ولی الان در پی آن هستیم که این گونه مولد را از مخزن و خاستگاه اصلی خود یعنی هاوایی وارد کنیم. در این برنامه قصد آن را نداریم که بقیه گونه ها صرف نظر کنیم. برای برخی کارگاه ها مولد جدید خواهند داشت و برخی کارگاه ها هم با مولد قبلی به کار خود ادامه خواهند داد. که اگر زمانی یک گونه مشکلی داشت گونه دیگر برای ادامه تولید در دسترس باشد.
در سال جاری به صورت پایلوت در 9 کارگاه این مولدها به کار گرفته می شوند و  از مرحله لارو تا ورود به مزرعه و عمل آوری آن توسط دامپزشکی و شیلات رصد می شود. انتظارمان این است که این گونه را برای کارگاه تکثیرمان آماده کنیم و تولید بچه مبگو را به میزان واقعی برسانیم که بتوانیم برای سال های آینده میزان تولید افزایش دهیم.

اقتصاد سرآمد: شما به برخی مسائل و مشکلات خودتان اشاره داشتید، خواسته شما از وزارت جهاد کشاورزی و خاصه سازمان شیلات کشور چیست؟
عقیل امینی: همانطور که ذکر شد زنجیره تولید در استان تا حدود زیادی تکمیل است، ولی نیاز هست که زنجیره ها بهتر دیده شود. در موضوع خوراک آبزیان نیاز استان چیزی حدود 60 هزار تن است که 6 کارخانه تولید غذا در استان وجود دارد که اگر با تمام ظرفیت کار بکنند ما می توانیم این خوراک را به استان های همجوار صادر کنیم. در حالی که الان حدود 50 درصد خوراک را از استان چهارمحال و بختیاری و استان های همجوار وارد استان می شود. علت این موضوع به این خاطر است که نهاده ها به مقدار کافی در اختیار تولیدکنندگان خوراک استان نمی رسد. اگر نهاده ها اعم از سویا، پودر ماهی و مواد ترکیبی با غذایی آبزیان  به موقع و با قیمت مناسب و به مقدار کافی تأمین شود، نیاز استان از ورود از سایر استانها مرتفع می شود.

اقتصاد سرآمد: شما گفتید خوراک را از استان چهارمحال و بختیاری به استان بوشهر وارد می کنید، یعنی آن استان مازاد تولید نسبت به مقدار مصرفی استان خود دارند یا اینکه نهاده های بیشتری در اختیار دارند؟
عقیل امینی: به نظر می رسد براساس رایزنی ها نهاده های بیشتری داشته باشند. آبزی پروری در نواحی ساحلی قطعاً از استان چهارمحال و بختیاری بیشتر است. ما فقط 38 هزار تن میگو تولید می کنیم. همچنین پرورش ماهی در قفس را داریم. استانهای ساحلی مثل بوشهر، خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان مزارع متنوع آبزی پروری دارند. استان خوزستان در سال 50 هزارتن فقط تولید ماهی کپور را دارد و همه این استانها از شرکت فرادانه خوراک خود را تأمین می کنند و این شرکت البته با تولیدکنندگان خیلی همراه است؛ در ابتدا خوراک خود را به پرورش دهندگان می دهند و بعد از برداشت هزینه را دریافت می کنند.
یکی دیگر از موضوعاتی که وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات باید پیگیری کنند، موضوع تسهیلات است. اگر تسهیلات به موقع در اختیار پرورش دهندگان و کارخانه های تولید خوراک و فرآوری برسد، می توانند بهره وری را افزایش دهند و مکانیزاسیون آنها معطل تسهیلات است.
دغدغه های رهبری که در مورد توسعه و اقتصاد دریامحور ابلاغ شده است، برای اجرایی شدن آن باید موانع آ رفع شود و تسهیلات  و نهاده ها به موقع در اختیار استان‌ها و آبزی پروران قرار گیرد و آن‌ها خیلی نباید درگیر استعلامات و فرآیندهای اداری شوند و چون از استان های ساحلی انتظار می رود که سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری را اجرایی کنند، بنابراین در مرکز باید بیشتر این استانها مورد توجه باشند و موانع را رفع کنند.
ادامه دارد