گروه اقتصادبین الملل - توحید ورستان - روابط بین آفریقا و چین در قرن بیست و یکم به ویژه در زمینه همکاری‌های اقتصادی و پروژه‌های زیربنایی تقویت شده است. این روابط عمدتاً از طریق طرح‌هایی مانند ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) و مجمع همکاری چین و آفریقا (FOCAC) شکل می‌گیرد. در این راستا، نهمین FOCAC از ۴ تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۴ در پکن برگزار شد. لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین اظهار داشت که کشورش سال‌ها به اصول صداقت، دوستی و حسن نیت در چارچوب FOCAC و BRI متعهد بوده و چین مصمم است از کشورهای آفریقایی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار خود با ارتقاء زیرساخت‌ها و توسعه اتصالات حمایت کند. او خاطرنشان کرد که در طول سال‌ها، چین و کشورهای آفریقایی در ساخت و بهبود حدود ۱۰۰ هزار کیلومتر جاده، بیش از ۱۰ هزار کیلومتر راه آهن، حدود ۱۰۰۰ پل و نزدیک به ۱۰۰ بندر با یکدیگر همکاری کرده‌اند. وی به تکمیل پروژه‌هایی مانند راه آهن مومباسا-نایروبی، راه آهن آدیس آبابا-جیبوتی اشاره کرد. بندر دریای عمیق کریبی در کامرون می‌تواند کشتی‌های حامل بیش از ۱۰ هزار تن بار را در خود جای دهد و فرصت‌های توسعه جدیدی را برای کشورهای محصور در خشکی ارائه می‌دهد. 

مشارکت برد-برد پکن و آفریقا
به گزارش روزنامه دریایی اقتصادسرآمد و بر اساس گزارش مرکز آنکسام؛ اقتصادهای آفریقا هنوز از بی‌ثباتی ناشی از رکود در دوره کووید-۱۹ رنج می‌برند. طبق مطالعات انجام شده، جوانان آفریقایی خواستار برابری، عدالت و شفافیت به ویژه در روابط بین دولت‌های آفریقایی و قدرت‌های خارجی هستند. 
برنامه اقدام داکار(۲۰۲۲-۲۰۲۴) که نتیجه ملموس هشتمین اجلاس سران FOCAC  بود، چارچوبی جامع برای ترویج و تسهیل تجارت فراهم کرد. این طرح شامل اهداف دقیق در راستای بهبود دسترسی استراتژیک به بازار و افزایش ارزش محصول است. چین متعهد شد بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ .۳۰۰  میلیارد دلار کالا از آفریقا وارد کند و ۱۰ میلیارد دلار برای بهبود کیفیت صادرات آفریقا اختصاص داده است. علاوه بر این، یک خط اعتباری ۱۰ میلیارد دلاری برای کمک به شرکت‌های کوچک و متوسط برای صادرات محصولات با کیفیت بالا به بازار چین ایجاد شد. با این حال، سؤالاتی در مورد امکان‌سنجی و تأثیر بلندمدت برنامه اقدام داکار هنوز پابرجاست. علی‌رغم این نگرانی‌ها، دیپلمات‌های آفریقایی در کنیا در آستانه نشست آتی FOCAC خوش‌بینی زیادی از خود نشان می‌دهند. هدف از این اجلاس تعمیق همکاری بین چین و آفریقا و ایجاد جامعه چین-آفریقا با آینده‌ای مشترک است. دیپلمات‌هایی که پروژه‌های BRI را در کنیا مانند راه‌آهن استاندارد مومباسا-نایروبی بررسی می‌کنند، پتانسیل این پروژه‌ها برای تغییر شبکه زیرساختی قاره و تسریع رشد اقتصادی را ستایش می‌کنند. چنین پروژه‌هایی نقش مهمی در کمک به آفریقا برای دستیابی به اهداف توسعه ایفا می‌کنند. بسیاری از پروژه‌های BRI در کنیا نشان‌دهنده تعهد چین در کمک به آفریقا برای توسعه مناطق استراتژیک مانند ارتباطات و حمل و نقل است. انوار بن یوسف، سفیر تونس در کنیا، خاطرنشان کرد که این نشست فرصتی برای تایید مجدد همکاری چین با آفریقا، نه تنها در زیرساخت‌ها، بلکه در بخش‌های مختلف فراهم می‌کند. این امر با هدف چین برای گسترش نفوذ خود در آفریقا و کمک به توسعه این قاره بر اساس اصل برد-برد مطابقت دارد. تحولات زیرساختی قابل توجهی که در سراسر این قاره روی داده، نقش کلیدی چین را در این منطقه تایید می‌کند. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که کشورهای آفریقایی تمایل خود را برای حفظ و پیشبرد روابط خود با چین نشان می‌دهند. سانیو ماندای، مشاور کمیسیون عالی اوگاندا در کنیا، از کشورهای آفریقایی انتظار دارد که پروژه‌های توسعه‌ای را در اجلاس سران FOCAC پیشنهاد دهند و چین در اجرای آن‌ها کمک کند. تاکید ماندای بر رویکرد منطقه‌ای بر این ایده است که کشورهای آفریقایی باید به‌جای انفرادی در پروژه‌های BRI  مشارکت کنند. هدف این استراتژی تضمین نرخ سرمایه‌گذاری بهتر و توسعه صرفه جویی در مقیاس است. پروژه‌هایی مانند راه‌آهن مومباسا-نایروبی می‌توانند با بهبود ادغام منطقه‌ای و حمل‌ونقل، رشد جمعی را ارتقا دهند. ماندای از حمایت چین برای توسعه آفریقا قدردانی و بر اهمیت روابط ایجاد شده با کشورهای آفریقایی از طریق مشارکت‌های دولتی و خصوصی تاکید می‌کند. 

چالش‌ها و تعامل استراتژیک
پایداری روابط آفریقا و چین به این بستگی دارد که کشورهای آفریقایی اولویت‌های توسعه خود را به طور دقیق شناسایی کرده و به طور موثر با چین مذاکره کنند. به باور مقامات آفریقایی، هر کشور این قاره باید با درک روشنی از نیازهای توسعه‌ای خود به نشست سران FOCAC نزدی استراتژی کامل برای نحوه تعامل با چین داشته باشد. این امر گامی حیاتی برای آفریقا برای بهره مندی کامل از BRI است. کمیساریای عالی بوتسوانا در کنیا، اندرو سسینی، تأکید می‌کند که روابط چین و آفریقا بر اساس برابری و منافع متقابل است. حفظ این مشارکت‌ها در چارچوب این استراتژیک برای اهداف توسعه بلندمدت آفریقا بسیار مهم خواهد بود. با نزدیک شدن به  ۲۰۲۴ FOCAC ، آفریقا در تلاش برای تعمیق همکاری با چین در زمینه‌هایی مانند آموزش، انتقال فناوری، تولید، اشتراک‌گذاری ارزش زنجیره تامین و توسعه صنعت کشاورزی پایدار است. مزایایی که FOCAC می‌تواند برای آفریقا به ارمغان بیاورد مستقیماً با توانایی آفریقا در تنظیم دستور کار خود مرتبط است. در حالی که پتانسیل انرژی سبز، جمعیت جوان و منابع معدنی قاره فرصت‌های قابل توجهی را برای آینده فراهم می‌کند، نرخ پایین برق‌رسانی و صنعت ضعیف چالش‌های جدی ایجاد می‌کند. اگر هدف آفریقا بهره‌مندی کامل از محیط FOCAC است، بسیار مهم است که مذاکره‌کنندگان به وضوح اولویت‌های خود را تعریف کرده و بر اساس آن عمل کنند.   ۲۰۲۴   FOCAC به عنوان یک نقطه عطف حیاتی در روابط آفریقا و چین برای دستیابی به پیشرفت‌های قابل توجه در تجارت، توسعه صنعتی و همکاری‌های پایدار تلقی می‌شود. توانایی آفریقا برای به دست آوردن منافع بلندمدت از این مشارکت با ظرفیت آن برای شکل دادن به دستور کار ارتباط نزدیکی دارد. هرچند برخی استدلال می‌کنند که روابط چین با آفریقا در درجه نخست ناشی از تمایل این کشور برای دسترسی به منابع طبیعی این قاره است، اما در واقعیت این رابطه بسیار پیچیده‌تر است. ۵۴ رای آفریقا در سازمان ملل، جمعیت جوان قابل توجه آن و نقش همکاری آفریقا و چین در راستای هدف چین برای ایجاد جامعه جهانی، علاقه پکن به آفریقا را تقویت می‌کند. بنابراین، اجلاس سران   ۲۰۲۴  FOCAC یک نشست تعیین کننده برای چین و آفریقا خواهد بود و مسیر این مشارکت را در آینده تعیین می‌کند. گسترش تجارت با آفریقا همچنان یک اولویت برای چین است. در این زمینه، چین به تعهدات خود جهت تعمیق روابط اقتصادی با آفریقا ادامه می‌دهد و انتظار می‌رود   ۲۰۲۴  FOCAC تعهد آن را برای افزایش دسترسی تولیدکنندگان آفریقایی به بازارهای چین مانند بخش کشاورزی دوباره مطرح کند. سرمایه‌گذاری‌های چین در انرژی‌های تجدیدپذیر تحت BRI پتانسیل قابل توجهی برای برق‌رسانی آفریقا ارائه می‌کند. در این زمینه،  ۲۰۲۴ FOCAC  بر همکاری انرژی سبز تاکید دارد و به اهداف توسعه صنعتی گسترده‌تر آفریقا کمک می‌کند. تخصص چین در این زمینه نقش کلیدی در انتقال انرژی این قاره خواهد داشت.