گروه دانش دریا - منوچهر محمدی – دکتر مرتضی توکلی رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در گفت وگویی به مناسبت روزجهانی دریانوردی به پرسش هایی در این خصوص پاسخ داد که مشروح آن را در ذیل با هم می‌خوانیم:

پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی چه کارهایی برای تسهیل امور و مقررات زدایی و افزایش مشارکت عمومی در راستای دریانوردی انجام داده است؟
با توجه به لزوم حفظ محیط زیست، هر ساله کنوانسیون‌های بین المللی مبارزه با آلاینده گی های دریایی نظیر MARPOL، الزامات سخت گیرانه تری را برای حفاظت از محیط زیست دریایی مصوب و منتشر می نمایند. یکی از این مقررات که از سپتامبر 2017 برای منطقه خلیج فارس و دریای عمان لازم اجرا شده است، لزوم تجهیز شناورهای کنوانسیونی به سیستم تصفیه آب توازن (Water Ballast Treatment Plant) می باشد. در همین راستا لازم است تا به‌صورت موردی میکروارگانیسم های موجود در آب های ساحلی و اطراف بنادر و مناطق مسکونی، از طریق نمونه گیری و اندازه گیریهای میدانی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. یکی از برنامه های پژوهشگاه این است که در آینده نزدیک واحد اندازه گیری و سنجش آلودگی آبها را بصورت سیار در کشتی تحقیقاتی کاوشگر خلیج فارس پیاده سازی و مستقر نماید. چراکه زیرساخت انجام این کار به شکل آزمایشگاه شیمی و زیست شناسی دریایی در شناور تحقیقاتی وجود دارد. در حوزه افزایش مشارکت عمومی در راستای دریانوردی بایستی به آموزش های بومی و مردمان محلی و ساحل نشینان، رصد دریا و شاخص های ایمنی دریایی و کاهش آسیب پذیری اقدام نمود.

باتوجه به ابلاغیه رهبری درباره توسعه دریامحور، چه پیشنهاداتی را ارائه کرده و پیش برده‌اند؟
یکی از مولفه های توسعه دریامحور افزایش آگاهی جامعه نسبت به محیط زیست دریا و اهمیت استراتژیک و اقتصادی دریا و اقیانوس در راستای توسعه کشورها می باشد. لازمه این امر در درجه اول افزایش سواد اقیانوسی جامعه و علی الخصوص دانش آموزان مقاطع متوسطه و دبیرستان است. در این راستا پژوهشگاه با توجه به رسالت خود در راستای توسعه و ترویج سواد اقیانوسی و از طرفی با توجه به فراگیری استفاده از تلفن های هوشمند در ابعاد مختلف زندگی روزمره، اقدام به تولید اپلیکیشن اقیانوس شناسی گرفته که مخاطب خاص آن دانش آموزان و مخاطب عام آن عموم مردم است. در حال حاضر این اپلیکیشن بر بستر سیستم عامل اندروید در حال توسعه است و پس از تولید نسخه اولیه آن جهت دریافت بازخورد دانش آموزان و متخصصان حوزه آموزش منتشر خواهد شد. توسعه دریا محور به حوزه های مختلفی می پردازد که حوزه آموزش و تحقیقات مرتبط با کار پژوهشگاه هست در عین حال شناخت وضعیت دریا برای سیاست گذاری و برنامه ریزی ضرورت دارد.

درباره بهره‌گیری از تکنولوژی روز برای حوزه بندری و دریایی و حمل و نقل دریایی چه دیدگاهی دارید؟
استفاده از فناوری‌های روز دنیا موجب افزایش بهره وری و راندمان دریانوردی و حمل و نقل دریایی می‌گردد. امروزه بسیاری از بنادر پیشرفته دنیا به سیستم های حمل و نقل هوشمند (ITS ) مجهز شده است. این سیستم‌ها که عمدتاً به‌صورت ربات‌های کنترل از راه دور یا ROV می‌باشند، از زمان پهلوگیری شناور وارد عمل شده و فرآیندهای تخلیه، اسکن کالا، دسته بندی محصولات، حمل و نقل و بارگیری را بطور خودکار و با کمترین خطا انجام میدهند. این ربات‌های هوشمند با افزایش ایمنی و کاهش مصرف سوخت و آلایندگی های محیطی، کاهش بار ترافیکی و کاهش هزینه های عملیاتی بهره وری فرآیندهای بندری را بین 40 تا 60 درصد افزایش داده اند.

پیام شما برای روز جهانی دریانوردی؟
حجم دانسته های انسان از آسمان و کرات دیگر بیش از دانسته های ما از اعماق اقیانوس هاست. شناخت اقیانوس مستلزم توجه و اهتمام ویژه همه بخش ها و دستگاهها به این نعمت الهی است. با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر توسعه اقتصاد دریامحور و ضرورت شناخت بیشتر دریاها و اقیانوس ها، و ضرورت تجهیز شناور تحقیقاتی به سامانه ها و تجهیزات اندازه گیری پیشرفته، امید داریم با نگاه ویژه دولت وفاق به امر تحقیقات دریایی بتوانیم گام‌های بسیار موثری در واکاوی دریا و پیشبرد تحقیقات دریایی داشته باشیم.