فرصت منحصر به فردی در انتظار اقتصاد ایران است
​​​​​​​گروه اقتصادبین الملل - سعید قلیچی - «موافقت‌نامه تجارت آزاد میان ایران و ۵ کشور اوراسیا همچنان در مجلس بوده و هنوز نهایی نشده است. مجالس ۳ کشور این پیمان را امضا کردند و ۲ کشور دیگر باقی مانده است.» این بخشی از صحبت های روز گذشته محمدعلی دهقان دهنوی، معاون وزیر صمت و رییس سازمان توسعه تجارت ایران است که روز گذشته در نشست اتاق بازرگانی ایران مطرح کرد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که رشد صادرات ایران در حوزه کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، گام مهمی جهت توسعه اقتصاد و رونق مبادلات تجاری کشور و همچنین بی اثر کردن تحریم های خارجی محسوب می شود. تهیه موافقت‌نامه تجارت آزاد با این اتحادیه نیز با همین هدف از سال های گذشته در دستور کار قرار گرفته است. در چنین شرایطی تصویب هرچه سریع تر این پیمان بین المللی می تواند به تسهیل و تسریع بهبود شرایط تجارت با کشورهای عضو پیمان اقتصادی اوراسیا منجر شود.
اوراسیا نخستین تجربه تجارت آزاد ایران است که در آن ۸۷ درصد تعرفه ها کنار گذاشته می شود، تجار باید خود را برای رقابت جدید آماده کنند. ضمن اینکه کشورهای عضو هم تمایل دارند کالاهای خود را در ایران عرضه کنند. در همین حال دهقان دهنوی در نشست با اعضای اتاق بازرگانی ایران، اعلام کرد: «چهار سال پیش با اوراسیا وارد تجارت آزاد شدیم و تعرفه ها کاهش یافت یا صفر شد، در این مدت توسعه تجارت با کشورهای عضو این اتحادیه ۲.۵ برابر شده است». رئیس سازمان توسعه تجارت با تاکید بر رفع موانع صادراتی و تسهیل امور و تمرکز بر توسعه تجارت کشور، از تجار خواست تا خود را برای رقابت‌های جدید آماده کنند و در جهت پیشبرد بهتر اهداف، بازرگانان و تجار به سازمان توسعه تجارت که خانه تجار در بدنه دولت است، مشورت دهند.
دهقان دهنوی در بخش دیگری از صحبت های خود با اعضای پارلمان بخش خصوصی کشور، اظهار کرد: ما به دنبال تجارت آزاد هستیم. اوراسیا اولین تجربه تجارت آزاد ایران است که طی آن ۸۷ درصد تعرفه‌ها کنار گذاشته می‌شود. اگر به دنبال افزایش صادرات غیرنفتی هستیم، بایستی بیش از پیش، بر تولید رقابت‌پذیر تمرکز کنیم. رئیس سازمان توسعه تجارت تاکید کرد: تجار باید خود را برای رقابت‌های جدید آماده کنند. ضمن اینکه کشورهای عضو هم تمایل دارند کالاهای خود را در ایران عرضه کنند. پیمان تجارت آزاد با اعضای کشورهای اوراسیا را امضا کرده‌ایم و  این موضوع در مجلس شورای اسلامی، در حال تصویب است. این درحالیست که از پنج کشور عضو اوراسیا، سه کشور نیز این پیمان را دنبال کرده و در کشور خود به نتیجه رسانده‌اند. دهقان نبوی ضمن اشاره به رفع موانع صادرات، گفت: تجار در کنار پیمان تجارت آزاد، مشکلاتی در حوزه ضمانت‌نامه‌ها در ارمنستان داشتند که در نهایت اتفاقات خوبی در همین ارتباط رقم خورد. ما ضمانتنامه‌های پیمانکاران در ارمنستان و سایر کشورها را تامین می‌کنیم. پیشنهاد ایجاد منطقه آزاد ایرانی در ارمنستان نیز داده شده که فرصت خوبی برای عرضه کالاهای صادراتی ایران در این کشور خواهد بود.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا، یک اتحادیه اقتصادی میان‌دولتی شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است. اعضای ناظر این اتحادیه ازبکستان، مولداوی و کوبا هستند. سنگ بنای این اتحادیه حدود ۱۰ سال قبل یعنی در ۲۰۱۴ نهاده شد. اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیش‌تر دی‌ماه ۱۴۰۲ با جمهوری اسلامی ایران قرارداد تجارت آزاد امضا کرد که اجرایی شدن آن نیازمند تصویب در مجالس کشورهای عضو و مجلس شورای اسلامی است. طرفین تعرفه‌ها را برای ۸۷ درصد اقلام کالایی در مبادلات تجاری خود به صورت کامل حذف خواهند کرد. پیش از این، مراحل تصویب این موافقت‌نامه در مجالس کشورهای بلاروس، روسیه و قرقیزستان انجام شده است. ارمنستان و قزاقستان به عنوان دو عضو دیگر اتحادیه اوراسیا و همچنین جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور طرف قرارداد با این اتحادیه نیز برای اجرایی شدن قرارداد تجارت آزاد، باید مراحل قانونی تصویب را طی کنند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که بازارسازی و ایجاد بازارهای جدید در حوزه تجارت ضرورت دارد. در شرایط فعلی به نظر می‌رسد نقش بخش‌خصوصی در بازارسازی جدید پررنگ‌تر از دولت‌هاست؛ آنچه مسلم است توسعه صادرات نیازمند همگرایی تاجران، صنعتگران، کارآفرینان و بخش دولتی است. در دنیای امروز ورود و تصاحب بازارهای جدید کار دشواری است، اما به نظر می‌رسد حفظ بازارهای گذشته و ثبات آن با پیچیدگی‌های بیشتری همراه شده است؛ از این‌رو باید برای آن برنامه‌ریزی منسجمی در سطوح مختلف انجام شود. توسعه صادرات نیازمند تدوین راهبرد، سیاست‌گذاری و برنامه‌های منسجم است. در چنین شرایطی امضای موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی و آزاد، برپایی کمیسیون‌های مشترک و کمیته‌های تجاری اقتصادی مشترک بین کشورها، از جمله حمایت‌هایی سازمان توسعه تجارت ایران از صادرات در کشور است‌. در شرایط امروز اقتصاد ایران به نظر می رسد که بازارهای جدید می‌تواند به صورت بازارهای واسطه، یا پیمان‌های چندجانبه، یا کاهش عوارض بر کالا باشد. اگر موافتنامه‌های تجارت ترجیحی یا آزاد بین ایران و کشورهای دیگر تعریف شود، خود به خود انگیزه تجار برای توسعه صادرات تقویت می‌شود.

امتیاز منحصر به فرد برای اقتصاد ایران
هادی تیزهوش تابان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفتگو با خبرنگار «اقتصادسرآمد» گفت: در تجارت امروز، حضور در اتحادیه‌های تجاری بین المللی و منطقه‌ای برای کشورها اهمیت زیادی دارد و با توجه به حجم بالای تجارت میان کشورهای حاضر در یک منطقه، این حضور می‌تواند مقدمات افزایش صادرات و وسعت بخشیدن به بازارهای صادراتی را فراهم کند. در چنین شرایطی تجارت آزاد با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، می‌تواند فرصتی منحصر به فرد برای اقتصاد ایران است که استفاده از آن منوط به فراهم کردن شرایط داخلی است.
این فعال اقتصادی بخش خصوصی ادامه داد: امروز اقتصاد ایران به سمت صادرات غیرنفتی در حال حرکت است و این برنامه نیاز به یک پیگیری جدی در بازارهای منطقه دارد و در این میان کشورهای اوراسیا می‌توانند برای ایران اهمیت زیادی داشته باشند. در چنین شرایطی عضویت در این اتحادیه در گام نخست، تعرفه ترجیحی تجارت برای کالاهای ایرانی به ارمغان می‌آورد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اضافه کرد: در بین کشورهای اوراسیا، روسیه حضور دارد که بازار بسیار گسترده‌ای دارد. هرچند ما در سال‌های گذشته نیز با روس‌ها تجارت داشته‌ایم اما برای آنکه بتوانیم صادرات خود را افزایش دهیم، تعرفه ترجیحی به کاهش قیمت تمام شده کالاهای ایرانی در این بازار منجر می‌شود و همین مسئله توان رقابت پذیری ما در بازارهای منطقه را بالا خواهد برد.
تیزهوش تابان در پایان گفت: ما باید به سمت واقعی شدن نرخ‌ کالاهای صادراتی حرکت کنیم تا امکان رقابت با خارجی‌ها در بازار اوراسیا را داشته باشیم. عضویت در این اتحادیه می‌تواند به واقعی شدن این نرخ‌ها نیز کمک کند. ایران در صورت حضور موفق در اورسیا شانس آن را خواهد داشت تا کالاهای خود را به سایر کشورهای اروپایی و آسیای میانه نیز معرفی کند و به این ترتیب در آینده نه چندان دور، میزان صادرات غیرنفتی خود را افزایش دهد.