مهم‌ترین تنگه‌ آبی جهان هچنان در اغماء
​​​​​​​گروه انرژی - توحید ورستان - تنگه باب المندب مشرف به دریای سرخ از زمان آغاز جنگ اخیر اسرائیل در غزه و افزایش خطرات پیرامون ترافیک کشتیرانی و ناوبری، توجه شدید بین‌المللی و منطقه‌ای را به خود جلب کرده است. باید توجه داشت که مقادیر زیادی نفت و مشتقات آن و همچنین گاز مایع از تنگه باب المندب به سمت اروپا، قاره آمریکا و بازارهای آسیا می‌گذرد و آن را به یکی از مهم‌ترین تنگه‌های آبی جهان در کنار تنگه هرمز و مالاکا تبدیل می‌کند. حجم نفت ترانزیتی از تنگه باب المندب در سال ۲۰۲۳، روزانه به بیش از ۸ میلیون بشکه نفت و ۴ میلیارد فوت مکعب گاز مایع رسید. تنگه باب المندب در جنوب دریای سرخ در سواحل یمن، جیبوتی و اریتره قرار دارد.

کاهش ۵۰ درصدی ترانزیت نفت
تجارت جهانی نفت از طریق تنگه باب المندب در دریای سرخ از نوامبر گذشته به دلیل حملات انصارالله یمن به کشتی‌های مرتبط با اسرائیل و حامیان آن در پاسخ به تجاوزات مداوم اسرائیل به نوار غزه، شاهد کاهش مداوم بوده است. داده‌های تجاری اخیر نشان می‌دهد که در ۸ ماهه نخست سال ۲۰۲۴، مقدار نفت خام و فرآورده‌های نفتی عبوری از تنگه باب المندب بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است. جریان تجارت جهانی نفت که از تنگه باب المندب می‌گذرد در بازه زمانی ژانویه تا آگوست ۲۰۲۴ به طور متوسط تنها حدود ۴ میلیون بشکه در روز بوده است، در حالی که میانگین آن در سال ۲۰۲۳ تقریبا ۸.۷ میلیون بشکه در روز بوده است. تنگه باب المندب به عنوان یکی از نقاط مهم در مسیرهای دریایی جهانی مورد استفاده در تجارت طبقه‌بندی می‌شود و برای امنیت انرژی جهانی بسیار مهم است. قطع عبور جریان نفت از یکی از این نقاط، حتی به طور موقت، می‌تواند منجر به تاخیرهای عمده در عرضه و هزینه‌های حمل و نقل بالاتر در سراسر جهان شود که به نوبه خود منجر به افزایش قیمت جهانی انرژی می‌شود.

ناآرامی‌های تنگه باب‌المندب
کانال سوئز، خط لوله سومد و تنگه باب المندب مسیرهای استراتژیک برای محموله‌ های نفت و گاز هستند که از خلیج فارس به اروپا و آمریکای شمالی صادر می‌شود، اما تجارت از طریق این کانال معمولاً تحت تأثیر اختلالات در تنگه قرار می‌گیرد. البته یک منطقه ترانزیت ضروری برای کشتی‌ها و تانکرها است. نابسامانی در روند تجارت جهانی نفت در تنگه باب المندب از نوامبر گذشته آغاز شد که گروه انصارالله یمن تصمیم گرفت برای همبستگی با نوار غزه در برابر حملات اخیر اسرائیل، به کشتی‌های تجاری مرتبط با این رژیم در دریای سرخ حمله کنند. این روند باعث شد تا اکثر شرکت‌های مالک به دماغه امید نیک در آفریقای جنوبی که مسیر طولانی‌تر و گران‌تری است، متوسل شوند. 
تأثیر این تغییر در داده‌های تجارت جهانی نفت از طریق کانال سوئز و دماغه امید نیک طی سال ۲۰۲۴ قابل مشاهده است. بر اساس داده‌های منتشر شده توسط اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، میانگین حجم جریان نفت خام و فرآورده‌های نفتی عبوری از دماغه امید نیک با جهش ۵۳ درصدی به ۹.۲ میلیون بشکه در روز در ۸ ماهه نخست سال ۲۰۲۴ رسید درحالیکه این رقم در مدت مشابه سال گذشته حدود ۶ میلیون بشکه بود. پیش بینی می‌شود که اگر ناآرامی‌های باب المندب تا پایان سال ادامه داشته باشد، تجارت جهانی نفت از طریق مسیر دماغه امید نیک در کل سال ۲۰۲۴ رکورد بی‌سابقه‌ای را ثبت کند.

ضرر ۶ میلیارد دلاری مصر از کانال سوئز
در این میان، درآمدهای کانال سوئز به شدت تحت تأثیر تغییر تجارت جهانی نفت و تجارت کالا به دماغه امید نیک قرار گرفته که دلیل آن ناآرامی در تنگه باب المندب است. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر در پایان سپتامبر گذشته اعلام کرد که کانال سوئز تقریباً ۶ میلیارد دلار درآمد خود را در طول یک سال کامل اخیر و پس از آغاز جنگ اسرائیل در نوار غزه از دست داده است. داده‌های مرتبط نشان می‌دهد که درآمد کانال طی سال مالی (۲۰۲۳-۲۰۲۴) منتهی به ژوئن (۲۰۲۳-۲۰۲۴) با ۲۴ درصد کاهش به ۶.۶ میلیارد دلار رسیده است. این امر باعث شد تا تعداد کشتی‌های عبوری با کاهش ۲۲ درصدی به ۲۰.۱۴ هزار کشتی با مجموع تناژ خالص یک میلیارد تن برسد که در مقایسه با حدود ۲۵.۹ هزار کشتی با مجموع تناژ خالص بیش از ۱.۵ میلیارد تن کاهش قابل توجه را نشان می‌دهد.

رقابت بین‌المللی بر سر تنگه باب المندب
رقابت بین‌المللی بر سر تنگه باب المندب با تشدید پدیده دزدی دریایی از سال ۲۰۰۸ افزایش یافت و بسیاری از کشورها را بر آن داشت تا پایگاه‌های نظامی خود را در کشورهای مشرف یا همسایه به تنگه شامل جیبوتی، اریتره و سومالی ایجاد کنند. کشورهای مستقر در این منطقه شامل اسپانیا، ایتالیا، آلمان، ژاپن، امارات، عربستان سعودی، ترکیه و اسرائیل هستند و همچنین چین با ایجاد پایگاهی در جیبوتی به دنبال ادغام یمن و تنگه باب‌المندب در ابتکار جهانی کمربند و جاده هستند. در آوریل ۲۰۱۹، چین یادداشت تفاهم اولیه‌ای را برای پیوستن به این ابتکار امضا کرد، اما تحولات این کشور همچنان مانع از پیشبرد پروژه‌های این ابتکار می‌شود. در ۱۹ دسامبر ۲۰۲۳، ایالات متحده تشکیل یک ائتلاف نظامی بین المللی چند ملیتی را برای محافظت از تجارت در دریای سرخ و تنگه باب المندب در برابر حملات انصارالله اعلام کرد. این اتحاد دریایی شامل بریتانیا، فرانسه، کانادا، ایتالیا، بحرین، هلند، نروژ، سیشل و اسپانیا است که تحت نظارت ناوگان پنجم آمریکا مستقر در بحرین است.