گروه دانش دریا -سعید قلیچی -  حضور ایران در قطب جنوب برای نشان دادن قدرت کشور دارای اهمیت قابل توجه است و اقداماتی نیز در این زمینه انجام گرفته است. چندی پیش نیز نماینده ویژه رئیس جمهور در اقتصاد دریامحور گفته بود: ما به خاطر دریای عمان در قطب جنوب مالک مشاعی هستیم؛ امیدوارم در سال آینده بتوانیم تور گردشگری راه‌اندازی کنیم و سال آینده علاقه‌مندان را به قطب جنوب ببریم تا مالکیت خود را احراز کنیم.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، به نظر می‌رسد که ایران برای فعالیت جدی در قطب جنوب بیش از همه نیاز به یک برنامه راهبردی دارد که چشم‌انداز و اهداف برنامه قطب جنوب و همچنین پیامدهای مالی و لجستیکی را مشخص کند. به عنوان نمونه طرح ملی تاسیس پایگاه دایمی جمهوری اسلامی ایران در جنوبگان در پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی انجام و به تصمیم‌گیران ارائه شده است.
همچنین آنطور که برخی از کارشناسان پیش از این اعلام کرده اند؛ دنبال کردن الحاق به معاهده قطب جنوب و ایجاد پایگاه دائمی و فصلی در جنوبگان که هزینه آن بیش از ۱۰۰ میلیون دلار تخمین زده شده، از دیگر موضوعات مهم در این زمینه است که برای دستیابی به نتیجه باید در دستور کار قرار داده شوند.
اواسط سال گذشته بود که امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش در نشستی در دانشگاه صنعتی شریف درباره فعالیت‌های آتی نیروی دریایی ارتش گفت: بحث حضور در قطب جنوب هم یک حضور علمی است نه نظامی ولی چون ما تجربه و تجهیزات داریم، کمک می‌کنیم تا پایگاهی در قطب جنوب احداث شده و پرچم کشورمان در آنجا به اهتزاز درآید. دریادار ایرانی همچنین در این نشست گفته بود: موقعیت قطب جنوب از چند بعد مهم است، یک بعد آن در حوزه نظامی است و بهترین مقر برای کنترل موشک‌های بالستیک است.

ایده تور گردشگری ایران در قطب جنوب
علی عبدالعلی‌زاده، نماینده ویژه رئیس جمهور در اقتصاد دریامحور مدتی قبل و در نشست تخصصی اتاق ایران با موضوع ایده‌هایی برای پیشرفت توسعه مکران، اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران به خاطر دریای عمان در قطب جنوب مالک مشاعی هستیم؛ امیدوار هستیم در سال آینده بتوانیم تور گردشگری راه‌اندازی کنیم و سال آینده علاقه‌مندان را به قطب جنوب ببریم تا مالکیت خود را احراز کنیم.
نماینده ویژه رئیس جمهور در اقتصاد دریامحور همچنین اعلام کرد: دریای عمان از طریق اقیانوس هند ما را به اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام و قطب جنوب متصل هستیم. خیلی تلاش می‌کنیم با دوستان نیروی دریایی بتوانیم که یک تور گردشگری ردیف کنیم و سال آینده در فصل مناسب ۳۰۰- ۴۰۰ را از ایران به قطب جنوب ببریم.

اساس مالکیت ایران در جنوبگان چیست؟
اطلاعات دقیقی در مورد مالکیت ایران در قطب جنوب به دست نیامده است. با این حال باید در خاطر داشت که ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو در معاهده قطب جنوب از سال ۱۹۷۱ میلادی عضو این توافق‌نامه شده است. معاهده قطب جنوب که در سال ۱۹۵۹ به امضا رسید، یک توافق‌نامه بین‌المللی است که هدف اصلی آن حفظ قطب جنوب به عنوان یک منطقه صلح و علم و جلوگیری از توسعه نظامی در این منطقه است. همچنین این معاهده تحقیقات علمی و همکاری‌های بین‌المللی در قطب جنوب را ترویج می‌دهد.
البته ایران فعالیت‌های محدودی در زمینه تحقیقات قطب جنوب داشته و برخی از دانشمندان و پژوهشگران ایرانی در پروژه‌های تحقیقاتی قطب جنوب شرکت کرده‌اند. به طور کلی، فعالیت‌های ایران در قطب جنوب بیشتر به سمت تحقیقات علمی و بررسی‌های محیط زیست میل دارد تا موارد دیگر. همچنین ایران تاکنون استانداری خاص یا مستقر در قطب جنوب نداشته و فعالیت‌های خود را از طریق همکاری با دیگر کشورها و یا شرکت در پروژه‌های بین‌المللی انجام داده است.

اهمیت مالکیت ایران در قطب جنوب
حضور ایران در قطب جنوب اهمیت زیادی دارد. از نظر علمی، این امکان را به پژوهشگران ایرانی می‌دهد تا تحقیقات مرتبط با این منطقه که دارای شرایط منحصر به فردی است انجام دهند. برای نمونه، تغییرات آب و هوایی در قطب جنوب می‌تواند اثراتی بر آب و هوای سراسر جهان داشته باشد. همچنین از جنبه‌های سیاسی، حضور در قطب جنوب یک نشان از توانایی و نفوذ بین‌المللی است. کشورهایی که فعالیت‌های علمی در این منطقه دارند، می‌توانند در بحث‌ها و تصمیماتی که مربوط به این منطقه است شرکت کنند. اگرچه ایران به طور رسمی مالکیتی بر روی سرزمینی در قطب جنوب ندارد، ولی حضور علمی آن در این منطقه اهمیت زیادی دارد. این حضور به پژوهشگران ایرانی اجازه می‌دهد که از فرصت‌های تحقیقاتی منحصر به فرد این منطقه بهره‌مند شوند، در عین حال ایران را به عنوان یک بازیگر بین‌المللی در مسائل مربوط به قطب جنوب معرفی می‌کند.

سابقه حضور ایران در قطب جنوب
اولین حضور یک ایرانی در قطب جنوب مربوط به ۱۹۶۶ است. در سال ۱۹۷۵ نخستین پایگاه علمی ایران در قطب جنوب ایجاد شد. از آن زمان به بعد، این منطقه به عنوان حضور علمی ایران در قطب جنوب شناخته شده است. در سال ۱۳۷۸ یک محقق ایرانی در یک دوره چندماهه به همراه محققان روسی و هندی به این منطقه اعزام شد. این سفر ۹۹ روزه بر پایه تحقیقات و بررسی‌های علمی استوار بود و اعزام کارشناس ایرانی با هماهنگی مرکز ملی اقیانوس‌شناسی صورت گرفت. اما پس از آن دیگر اعزامی از ایران صورت نگرفت. ایران عضو پیمان قطب جنوب نیست اما در سال ۲۰۱۴ به عضویت کمیته علمی تحقیقات جنوبگان SCAR درآمد و زمینه مشارکت در تحقیقات جنوبگان و احداث پایگاه دائمی تحقیقاتی در قطب جنوب برای کشور فراهم شد.
قطب جنوب به عنوان یک سرزمین پهناور، پنجمین قاره بزرگ در کره زمین محسوب می‌شود. مساحت سطح این منطقه حدود ۱۴ میلیون کیلومتر مربع تخمین زده شده است. جنوبگان ایران منطقه‌ای در حد فاصل مختصات ۵۹٫۵۰ شرقی تا ۶۳٫۱۴ شرقی از سواحل ایران است. این منطقه به طول تقریبی ۳۰۰۰ کیلومتر و عرض ۴۰۵ کیلومتر و مساحت تقریبی ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع است که با قلمرو جنوبگان استرالیا همپوشانی دارد. سازمان اقیانوس‌شناسی ایران در سال‌های اخیر در صدد ایجاد کلبه پژوهشی در قطب جنوب است. در فوریه سال ۲۰۱۳ سرلشگر محمدحسین باقری اعلام کرد که ایران به دلیل امکان دسترسی از طریق دریای مکران به قطب جنوب و حایل نبودن هیچ سرزمینی در این میان می‌تواند بر طبق قوانین بین‌المللی در بخشی از قطب جنوب ادعای حاکمیت کند.

اهمیت حضور ایران در قطب جنوب
حضور ایران در قطب جنوب از منظر سیاسی نشانه‌ای از توان و نفوذ بین‌المللی ایران است. کشورهایی که در این منطقه از حضور میدانی برخوردارند، می‌توانند در مباحث و تصمیم‌های مربوط به این منطقه شرکت کنند. بنابراین قطب جنوب فرصت‌های منحصر به فردی را به دانشمندان در بسیاری از رشته‌ها برای بهبود درک شرایط منطقه‌ای و جهانی ارائه می‌دهد. پیمان حاکم بر قطب جنوب دارای ۵۳ کشور عضو است که بسیاری از آنها از نظر جغرافیایی به این قاره نزدیک نیستند.
در حوزه نظامی چنان چه دریادار ایرانی درباره احداث پایگاه در قطب جنوب می‌گوید: این منطقه بهترین مقر برای کنترل موشک‌های بالستیک است و دشمن از این منطقه استفاده می‌کند. ما باید ابتدا یک گروه پژوهشی به آنجا بفرستیم تا شرایط را بررسی کنیم … مورد مهم‌تر اینکه ما باید ارتباط دائمی با این پایگاه داشته باشیم.» با این حال طبق سیستم پیمان جنوبگان، سراسر این قاره تنها منطقه‌ای برای پژوهش علمی است و هر گونه کنش نظامی و ادعای مالکیت در آن ممنوع است.
از نظر علمی حضور در منطقه قطب جنوب این فرصت را برای ایران فراهم می‌کند تا تحقیقات مرتبط با این منطقه که دارای شرایط منحصر به فردی است انجام دهند. همچنین اغلب فعالیت‌های تعریف شده در این قاره پژوهشی است و حدود ۳۰ کشور نزدیک به ۷۰ پایگاه پژوهشی را در این پهنه در اختیار دارند. ایران همچنین با توجه به اهمیت حضور در قطب جنوب، سعی در همکاری با سایر کشورها در این زمینه دارد.

خاطرات برادران امیدوار از سفر به جنوبگان
در سال ۱۳۴۵، برادران امیدوار با هدف تحقیق و کاوش در قاره جنوبگان، از ایران به سمت این قاره راهی شدند. این سفر با چالش‌های بسیاری همراه بود از جمله شرایط سخت آب و هوایی، دسترسی محدود به منابع زندگی و دور بودن از خانواده و دوستان. برادران امیدوار در قاره جنوبگان با محیط‌های بی‌نظیر و حیات وحش منحصر به فرد مواجه شدند. آن‌ها تجربیات خود را ثبت کردند، از تغییرات آب و هوایی گرفته تا رفتار حیوانات. این تجربیات، برای تحقیقات بعدی در قاره جنوبگان ارزشمند بودند. برادران امیدوار با سفر خود به قاره جنوبگان در سال ۱۳۴۵، نمونه‌ای برجسته از جسارت و اراده برای دستیابی به دانش بودند. این سفر، نه تنها برای آن‌ها، بلکه برای کل جامعه علمی ایران، میلادی در راه تحقیق و بررسی قاره جنوبگان بود. یاد آن‌ها همچنان یک الهام بزرگ برای جوانان ایرانی است که علاقه‌مند به کاوش و پژوهش در دنیای ناشناخته هستند.

توسعه گردشگری دریایی از اولویت‌های اقتصاد دریامحور
مدتی پیش ابوطالب قاسمی، مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفته بود: توسعه گردشگری دریایی و ساحلی، اولویت اصلی اقتصاد دریا محور محسوب می‌شود و بر‌اساس تأکید مقام معظم رهبری، توسعه گردشگری دریایی در دستور کار برنامه هفتم توسعه وزارت میراث فرهنگی قرار دارد. در همین راستا اقدامات بسیار گسترده‌ای به منظور تسهیل در سرمایه گذاری بخش خصوصی در صنعت توریسم دریایی و ساحلی صورت گرفته است.
به گفته این مقام مسئول، یکی از این مهمترین اقدامات تشکیل شورایی به ریاست استانداران ساحلی و متشکل از نمایندگان اداره بنادر و دریانوردی، محیط زیست‌، منابع طبیعی و میراث فرهنگی با هدف تفویض اختیار به استان‌ها و تصمیم گیری و صدور مجوز و تعیین تکلیف واگذاری عرصه‌های دریا جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی است.
قاسمی تاکید کرد: با این اقدام هرگونه اجرای طرح‌های گردشگری ساحلی دریایی ذیل کارگروهی متشکل از دستگاه‌های اجرایی مرتبط با ریاست استانداران ساحلی صورت می‌گیرد؛ امید می‌رود ظرفیت‌های مربوط به این بخش فعال و امکان توسعه این صنعت در حوزه صنعت گردشگری ساحلی دریایی که در طول سالیان گذشته مغفول و توجه کمتری به آنها شده بود تحقق پذیرد.