نخستین گام‌های توسعه چابهار توسط هند چه بود؟
​​​​​​​گروه دریاپایه - امید اسماعیلی-  بیش از یک دهه از جدی شدن حضور هندی‌ها در بندر چابهار می‌گذرد. با این حال به نظر می‌رسد که طی سال‌های گذشته ملاحظات سیاسی و تاخیرهای زیاد، باعث شده تا توسعه این بندر با وجود برخی فعالیت‌ها، با سرعتی آهسته به پیش برود. پیش از این مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم نیز بر ضرورت تسریع روند توسعه چابهار توسط هندی‌ها تاکید کرده بود.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، اردیبهشت ماه سال جاری بود که قرارداد 10 ساله فعالیت هندی‌ها در بندر چابهار به ارزش 370 میلیون دلار امضا شد. با امضای این قرارداد به نظر می‌رسد قرار است هندی‌ها مسیری متفاوت از مسیر سال‌های گذشته را در بندر چابهار طی کنند. براساس قرارداد ۱۰ ساله، هندی‌ها باید ۱۱۰ تجهیز را برای بندر چابهار تامین کنند و تا آذرماه ۶ تجهیز توسط هندی‌ها برای بندر تامین شده است.
روزهای ابتدایی آبان بود که گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از تجهیز ۶ دستگاه جرثقیل بندری متحرک بندر چابهار به ابزار تخلیه و بارگیری کانتینر با استفاده از توان و دانش مهندسان داخلی خبر داد. این جرثقیل‌ها طی چهار سال اخیر فعالیتی نداشتند ولی حالا مدتی است که مهندسان فنی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با توجه به دانش فنی بالایی که در اختیار دارند، تاکنون یک دستگاه از این جرثقیل‌ها را جهت تخلیه و بارگیری کانتینر تجهیز و فعال کرده و مابقی نیز طی روز‌های آتی به همین صورت وارد عملیات تخلیه و بارگیری خواهند شد.

تاکید دولت بر تسریع توسعه چابهار توسط هند
روزهای پایانی آبان ماه بود که مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری در نشستی با جمعی از وزرای سابق امور خارجه به دیدارها و گفت‌وگوهای خود و رایزنی‌های مقامات بخش‌های مختلف با طرف‌های چینی و روسی در راستای تسریع در اجرای توافقات فی مابین و ارتقای سطح روابط اشاره کرد و افزود: تبادل هیئت‌ها میان ایران با چین و روسیه در جریان است و تلاش داریم موانع پیش‌روی اجرای توافقات با این دو کشور را برطرف کنیم. چینی‌ها علاقمند هستند در اجرای پروژه‌هایی زیربنایی و عمرانی در ایران فعال‌تر شوند و در ارتباط با روسیه نیز گسترش و تکمیل خطوط ترانزیتی و نیز خط انتقال گاز به شکل جدی در حال پیگیری است. پزشکیان به مذاکرات با نخست وزیر هند و ابراز تمایل آنها برای تسریع در اجرای طرح توسعه بندر چابهار اشاره و تصریح کرد: علاوه بر اصرار هندی‌ها برای فعال شدن مسیر بندر چابهار، کشورهای جنوب خلیج فارس نیز به دنبال گسترش روابط و به خصوص فعال شدن مسیرهای ترانزیتی با ایران هستند. 

اهمیت توسعه چابهار برای اقتصاد هند
بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که در جنوب شرقی کشور در ساحل دریای عمان در دهانه اقیانوس هند واقع شده است. اهمیت این بندر در امکان اتصال کشورهای محصور در خشکی افغانستان و آسیای مرکزی به آب‌های آزاد است. با اتصال راه آهن چابهار به زاهدان امکان اتصال ریلی بندر به شبکه ریلی ایران، آسیای مرکزی و ترکیه فراهم می‌شود. بندر چابهار در کنار دیگر بنادر جنوبی کشور امکان اتصال ریلی به کریدور شمال-جنوب (شبکه غرب دریای خزر) را تا زمان احداث راه آهن رشت-آستارا و از آنجا با بهره‌گیری از راه آهن جمهوری آذربایجان و روسیه را نخواهند داشت. در این میان هندی‌ها بارها اعلام کرده‌اند که از جدیت لازم به‌منظور افزایش نقش‌آفرینی بیشتر در حوزه اقیانوس هند برخوردار هستند و تاکنون نیز اقدام‌های گسترده‌ای دراین زمینه انجام داده‌اند تا علاوه‌بر پیشبرد راهبردهای اقتصادی خود، به عنوان بخشی از حلقه آمریکایی مهار چین به ایفای نقش بپردازند. در واقع با توجه به اینکه چابهار در حدود ۷۰ کیلومتری بندر گوادر پاکستان قرار دارد، در رقابت هند با چین و پاکستان، به‌عنوان دو رقیب اصلی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. ازسوی دیگر افزایش سرمایه‌گذاری‌های هند در بندر چابهار نه‌تنها زمینه‌ساز گسترش مناسبات با ایران و افغانستان خواهد شد، بلکه دریچه‌ای به بازارهای آسیای‌مرکزی به روی هند می‌گشاید.

سرمایه‌گذاری تاجیکستان در چابهار
کارشناسان می‌گویند که تاجیکستان می‌تواند از طریق بندر چابهار با ابتکار طرف ایرانی، قسمتی از بندر چابهار یا بندر دیگری را در اختیار گرفته و با سرمایه گذاری دولت تاجیکستان آن را مدیریت کند. این ابتکار نقش قابل توجهی در توسعه بنادر جنوب کشور در دریای عمان و تعمیق روابط و تعاملات تجاری ایران با ۵ کشور آسیای مرکزی خواهد داشت. در همین خصوص نیز فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی در آستانه سفر به تاجیکستان تاکید کرد که، چون این کشور محصور در خشکی است و نیاز به دسترسی به آب‌های آزاد دارد، اولین تفاهم‌نامه درباره تسهیل سرمایه‌گذاری طرف تاجیک در چابهار به عنوان پروژه‌ها و سایت‌های لجستیک برای این کشور است و در این تفاهم‌نامه به دنبال تسهیل سرمایه گذاری تاجیکستان در پروژه‌های چابهار هستیم.
مقامات تاجیکستان معتقدند که این کشور می‌تواند از طریق بنادر به کریدور چندوجهی بین المللی چین، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه و اروپا مرتبط شود. حسین معصوم‌زاده کارشناس مسائل آسیای میانه در این زمینه می‌گوید نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که تاجیکستان به عنوان یک کشور محصور در خشکی، نیاز مبرمی به دسترسی به آب‌های آزاد دارد. یکی از بهترین مسیر‌ها برای دسترسی تاجیکستان به آب‌های آزاد و تجارت دریایی بین المللی مسیر ایران است. 

نخستین گام‌های توسعه چابهار توسط 
هند چه بود؟
پیش از این هند با نصب دو جرثقیل ساحلی در بندر چابهار، نخستین گام را در عمل به تعهدات خود برای توسعه این بندر برداشته و بناست تا ابتدای سال اینده، 4 جرثقیل دیگر را نیز در این بندر نصب کند. گرچه این اتفاق، در میانه تحریم‌های آمریکا، خبر خوشی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود، اما باید منتظر ماند تا مشخص شود که بخش عمرانی کشور، تا چه حد برای ایجاد زیرساخت‌های مرتبط با بندر چابهار و استفاده از ظرفیت این بندر آماده است.بندر چابهار، تنها بندر اقیانوسی کشور است که مستقیما به آب‌های آزاد دسترسی دارد. این بندر، به واسطه قرارگیری در مجاورت دریای عمان و اقیانوس هند، در محل تلاقی مسیرهای دریایی بین‌المللی شرق به غرب و جنوب به شمال شده است. این موقعیت استراتژیک، از یک سو موجب ایجاد یک ظرفیت بزرگ برای مشارکت در تجارت و ترانزیت بین‌المللی شده و از سوی دیگر توجه قدرت‌های اقتصادی فرامنطقه‌ای را به خود جلب کرده است.

ایران آماده بهره‌برداری از دالان تجاری است؟
برخی از کارشناسان معقتدند که واقعیت غیرقابل انکار آن است که شبکه حمل و نقل ایران آمادگی بهره‌وری و هماهنگی لازم برای ایفای نقش موثر و پایدار به عنوان یک دالان ترانزیتی تمام عیار و قابل اعتماد برای کشورهای همسایه و مجاور را نداشته و اکنون هم ندارد و با وجود تلاش‌های گسترده کشورمان برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقلی از بنادر گرفته تا مسیرهای حمل و نقلی جاده‌ای و ریلی، به دلیل تکمیل نشدن بسیاری از پروژه‌ها، پیچیدگی فرایندهای گمرکی و نظارتی و بخشنامه‌های خلق الساعه، بهره وری پایین ناوگان و همچنین فقدان مدل‌های کسب و کار لازم برای ارائه خدمات یکپارچه، عملا سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته حالتی پراکنده دارند و شباهتی به یک شبکه کارآمد ترکیبی برای حمل و نقل و انتقال سریع، ارزان و ایمن کالا و کانتینرهای ترانزیتی در آن دیده نمی‌شود.