گروه حمل‌ونقل- ایران با تکیه بر موقعیت بی‌نظیر جغرافیایی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، پتانسیل تبدیل‌شدن به یک مرکز ترانزیتی کلیدی در منطقه را داراست و این موضوع می‌تواند ایران را به دروازه طلایی تجارت بین‌المللی تبدیل کرده و زمینه را برای جهش اقتصادی فراهم آورد. زنجیره ارزش کریدورهای ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محورهای توسعه اقتصادی کشور، نقش برجسته‌ای در تقویت موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و جهان ایفا می‌کند.
با توجه به موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد ایران در قلب خاورمیانه و اتصال به پنج‌حوزه دریایی، این کشور به‌عنوان یک پل ارتباطی بین آسیا، اروپا و آفریقا عمل می‌کند. این موقعیت، کریدورهای ترانزیتی ایران را به یکی از مهم‌ترین مسیرهای حمل‌ونقل و تجارت بین‌المللی تبدیل کرده است که در نهایت به افزایش ظرفیت‌های اقتصادی کشور کمک می‌کند.
دو روز پیش از این بود که فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی در دولت چهاردهم در همایش بسیج مردم و منابع ملی در دفاع‌مقدس با بیان این‌که الان در شرایطی هستیم که تفاوت چندانی با وضعیت زمان جنگ ندارد و تحریم‌های ظالمانه هر روز فشار بیشتری به ما وارد کرده است، گفت: حتماً باید راه‌آهن رشت را به آستارا و سپس به آذربایجان و روسیه متصل کنیم؛ اگرچه در سال‌های گذشته اتفاقاتی افتاد که برخی صاحب‌نظران می‌گویند ممکن است از نظر کریدورها دور بخوریم، ولی همچنان تکمیل کریدورهایی که باید به مرزهای ما متصل شوند اعم از ریلی و جاده‌ای را در دستور کار داریم.
وزیر راه‌وشهرسازی گفت: جمعه گذشته سراوان، ایرانشهر و چابهار بودم و ساخت راه‌آهن چابهار- زاهدان سرعت بسیار خوبی گرفته و در کمتر از ۶ماه اخیر این سومین‌بار است که به سیستان و بلوچستان می‌روم که در راستای تأکیدات رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهور بوده است، اما همین مهندسان این مرز و بوم در کمتر از ۳ماه قبل از ایرانشهر به سمت چابهار و بالعکس بیش از ۵۰کیلومتر ریل‌گذاری کرده‌اند. بنابراین «نمی‌توانیم و نشد» وجود ندارد. البته محدودیت‌های زیادی داریم، ولی اولویت‌ها به‌جد پیگیری می‌شود.
به گفته صادق؛ یکی از کارهای مهم در خوزستان لایروبی دهانه اروند و شناورسازی مغروقه‌های آن است که آن‌ها را ظرف ۳ماه آینده از آبراه خارج می‌کنیم. زمانی شناورهای ۱۰۰هزار تنی وارد اروند می‌شد، ولی الان زیر ۳هزار تن است که با شناورسازی مغروقه‌ها، امکان تردد برای کشتی‌های ۱۵هزار تنی فراهم می‌شود.
این عضو هیات دولت چهاردهم در ادامه با بیان این‌که مسابقه طراحی مسکن در جزیره بوموسی برگزار شد، اظهار کرد: برگزاری این مسابقه به این جهت بود که از همه نقاط کشور، مهندسان ما برای خانه‌سازی در بوموسی، دانش و عِرق ملی خود را نشان دهند.
وزیر راه‌و‌شهرسازی افزود: این وزارت در حوزه راه، ریل، صنعت هوایی، بنادر و کشتیرانی، حوزه مسکن و ساختمان‌های پشتیبان مسکن، محکم پای کار مردم ایستاده است.
وزیر راه‌وشهرسازی گفت: صنعت هوایی ما قطعه‌سازی می‌کند و نخبگان ما همچنان علی‌رغم جذابیت‌های خارج از کشور مانده‌اند و من وقتی اینها را می‌بینم امیدوارانه به سمت فتح قله‌ها می‌رویم. همچنین در بخش لوکوموتیو هم اگرچه تولید ما محدود است، اما فعالان این صنعت با تمام توان خود برای جبران کمبود لوکوموتیو تلاش می‌کنند.

جایگاه کریدورهای ریلی برای ترانزیت و اقتصاد
کریدورهای ترانزیت ریلی، به شبکه‌های حمل‌‌ونقل ریلی بین‌المللی مهندسی‌شده، دقیق، ایمن و کاربردی اطلاق می‌شوند که به‌عنوان مسیرهای کلیدی برای عبور محموله‌های گوناگون و حتی مسافران در سراسر جهان شناخته می‌شوند. این کریدورها با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی و اقتصادی مناطق مختلف طراحی شده و سپس به مرحله احداث می‌رسند.
کریدورهای ترانزیت ریلی بخش عمده‌ای از حجم محموله‌های صادراتی یا وارداتی در ابعاد بین‌المللی را به‌خود اختصاص می‌دهند. به‌علاوه، به دلیل گستردگی آن‌ها و وجود یک الگوی مویرگی، نیازهای جوامع هدف را مورد بررسی قرار می‌دهند تا به‌صرفه‌ترین انواع کالا را صادر کرده یا به کشور مبدأ وارد کنند. به همین دلیل است که ادعا می‌شود تنوع محموله‌های عبوری از کریدورهای ریلی در سراسر جهان بسیار زیاد است.
اهمیت زنجیره کریدورها برای ایران
زنجیره ارزش کریدورهای ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محورهای توسعه اقتصادی کشور، نقش برجسته‌ای در تقویت موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و جهان ایفا می‌کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد ایران در قلب خاورمیانه و اتصال به پنج‌حوزه دریایی، این کشور به‌عنوان یک پل ارتباطی بین آسیا، اروپا و آفریقا عمل می‌کند. این زنجیره ارزش شامل بخش‌های مختلف حمل‌ونقل، لجستیک، صنایع تولیدی و خدمات مرتبط است که هرکدام به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در ایجاد ارزش اقتصادی شرکت دارند. توسعه این زنجیره ارزش نه‌تنها حجم مبادلات تجاری داخلی و خارجی را افزایش می‌دهد، بلکه فرصت‌های جدیدی برای رشد صنایع محلی، ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌آورد.
برای تحقق اهداف توسعه اقتصادی کریدورها، نیازمند اجرای سیاست‌های کارآمد برای کاهش بوروکراسی، تسهیل فرآیندهای گمرکی و ارتقای امنیت در مسیرهای ترانزیتی هستیم. تدوین آیین‌نامه ستاد ملی گذر و هماهنگی بین نهادهای دخیل، ضرورتی حتمی برای بهره‌وری کامل کریدورهاست. با توجه به این‌که زیرساخت‌های لازم به‌طور تقریبی فراهم شده است، تجاری‌سازی و بهره‌وری اقتصادی کریدورها به‌عنوان چالش اصلی باقی مانده است. توجه به این حوزه و برطرف کردن موانع موجود، می‌تواند به تحقق اهداف بلندمدت کشور و تبدیل کریدورها به مسیرهای توسعه‌ای کلیدی کمک کند.
زنجیره ارزش کریدورها شامل بخش‌های مختلفی از حمل‌ونقل، لجستیک، صنایع تولیدی و خدمات مرتبط است که هرکدام به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در ایجاد ارزش اقتصادی شرکت دارند. توسعه این زنجیره ارزش نه‌تنها حجم مبادلات تجاری داخلی و خارجی را افزایش می‌دهد، بلکه فرصت‌های جدیدی برای رشد صنایع محلی، ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌آورد. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت اجرای سیاست‌های مؤثر برای بهینه‌سازی عملکرد کریدورهاست.

تکمیل زیرساخت‌های راه‌آهن برای کریدورها
در حال حاضر، ایران در حال تکمیل پروژه‌های زیرساختی حیاتی مانند راه‌آهن چابهار-سرخس، رشت-بحر قزوین (دریای خزر) و شلمچه-بصره است که نقش کلیدی در تقویت کریدورهای ترانزیتی کشور دارند. این پروژه‌ها، علاوه‌بر ارتقای اتصال شبکه‌های ریلی منطقه‌ای، به توسعه اقتصادی مناطق دورافتاده کمک می‌کنند و ظرفیت‌های ترانزیتی کشور را به‌مراتب افزایش می‌دهند. با توجه به این پتانسیل‌ها، تکمیل این پروژه‌ها و بهره‌برداری کارآمد از آن‌ها، ضرورتی حتمی برای دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی کشور شناخته می‌شود.با این حال، چالش‌هایی نظیر رقابت قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای، ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های موجود در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، همچنان وجود دارند. عدم‌هماهنگی بین سازمان‌های مختلف و معطلی بارها در بنادر ایران، باعث افزایش زمان و هزینه انتقال کالا می‌شود که صاحبان کالا را به‌سوی مسیرهای سریع‌تر و ارزان‌تر سوق می‌دهد.
با وجود این پتانسیل‌ها، چالش‌هایی نظیر رقابت قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای، ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های موجود در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، همچنان وجود دارند. بنابراین، اجرای سیاست‌های کارآمد برای کاهش بوروکراسی، تسهیل فرآیندهای گمرکی و ارتقای امنیت در مسیرهای ترانزیتی، از اولویت‌های کشور است. با توجه به این‌که زنجیره ارزش کریدورها به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی توسعه اقتصادی عمل می‌کند، توجه به این حوزه و برطرف کردن موانع موجود، می‌تواند به تحقق اهداف بلندمدت کشور کمک کند.