نگاهی به جایگاه ایران در چهار بخش صنعت دریانوردی براساس گزارش آنکتاد
​​​​​​​گروه اقتصاد دریا - عادل لک علی‌آبادی - گزارش‌های رسمی منتشرشده توسط کارشناسان، نشان می‌دهد که ایران باوجود ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بی‌نظیر در حوزه اقتصاد دریامحور و دسترسی به آب‌های بین‌المللی هنوز تا نقطه مطلوب برای بهره بردن از مواهب اقتصاد دریا فاصله معناداری دارد. 
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، عادل لک‌علی‌آبادی، از کارشناسان اداره‌کل تامین و نگهداری تجهیزات، سازمان بنادر و دریانوردی با نگاهی به اطلاعات موجود در مرکز داده آنکتاد، به بررسی جایگاه امروز ایران در حوزه‌های مختلف صنایع دریانوردی جهان پرداخته است. بررسی اطلاعات رسمی موجود در این مرکز داده بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران در حال حاضر در هیچ‌یک از بخش‌های چهارگانه، جایگاه جهانی برجسته‌ای ندارد. این مطلب را در ادامه می‌خوانید:
براساس مرکز داده آنکتاد، سهم کشور ایران در چهاربخش مختلف صنعت دریانوردی از کل جهان به شرح ذیل است. از این رو با توجه به گزارش بررسی حمل‌ونقل دریایی۲۰۲۴، نسبت به مقایسه این موارد اقدام می‌شود.


سهم صنایع دریایی ایران از ساخت کشتی جهان
سهم ایران از ساخت کشتی در جهان، بسیار کم است. این در حالی است که چین، کره و ژاپن حدود 95درصد از ساخت و تولید بازار جهانی را در سال2023 در اختیار داشته و از مزایای درآمد ارزی عظیم، اشتغالزایی، رونق صنایع بالادستی، انتقال فناوری، پشتیبانی از ناوگان ملی و غیره بهره برده‌اند.


جایگاه ایران از مالکیت تناژ کشتی‌های جهان
براساس این اطلاعات از نظر مالکیت تناژ وزن مرده (dwt) سهم ایران از کشتی‌های جهان نزدیک 85/0درصد است. در حالی که 10کشور برتر از نظر مالکیت ناوگان جهانی به ترتیب عبارتند از:

یونان با 16.9درصد سهم از کل جهان    کره جنوبی با 4.2درصد سهم از کل جهان
چین با 13.3درصد سهم از کل جهان    آلمان با 3.2درصد سهم از کل جهان
ژاپن با 10.4درصد سهم از کل جهان    تایوان با 2.6درصد سهم از کل جهان
سنگاپور با 6.3درصد سهم از کل جهان    جزیره من با 2.4درصد سهم از کل جهان
هنگ‌کنگ با 5.8درصد سهم از کل جهان    نروژ با 2.3درصد سهم از کل جهان




سهم ایران در ثبت کشتی‌ها
سهم ایران در ثبت کشتی‌ها نیز در حدود 9/0درصد است. در این رابطه طی سال2023، 35کشور دارای بزرگ‌ترین دفاتر ثبت کشتی، حدود 94درصد از ظرفیت ناوگان جهانی را پوشش می‌دادند. از میان این کشورها، 18کشور از اقتصادهای در حال توسعه بودند که در مجموع 76درصد از ظرفیت ناوگان جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین 10پرچم برتر جهان، 78درصد از کل ظرفیت ناوگان جهانی را شامل می‌شوند. این کشورها عبارتند از: لیبریا، پاناما، جزایر مارشال، هنگ‌کنگ، سنگاپور، چین، مالت، باهاما، یونان و ژاپن.


جایگاه ایران در بخش بازیافت کشتی‌ها
در بخش بازیافت کشتی‌ها، سهم ایران صفر است. در حالی‌که بات وجه به عمر کشتی‌ها، میانگین سنی ناوگان جهانی (حدود 42درصد از کل کشتی‌ها بیش از 20سال عمر دارند)، مضافاً تناژ کشتی‌های فروخته‌شده برای اسقاط در بازه 2015 تا 2023، می‌توان با ایجاد مراکز اسقاط یا بازیافت کشتی با سرمایه‌گذاری متوسط از مزیت پتانسیل‌های اقتصادی و زیست‌محیطی آن بهره برد. در این ارتباط حدود ۸۰درصد وزن یک کشتی از فولاد تشکیل شده است، به همین دلیل، صنایع فولاد به‌عنوان اصلی‌ترین مشتریان صنعت بازیافت کشتی شناخته می‌شوند. براساس گزارش الزامات تاسیس صنعت بازیافت کشتی در ایران، مزایای تأسیس این صنعت در کشور به‌عنوان یک کسب‌وکار متوسط علاوه‌بر ایجاد درآمد و حدود 1000فرصت شغلی مستقیم و 10000فرصت شغلی غیرمستقیم در کنار مواردی نظیر صرفه‌جویی در مصرف سنگ‌آهن، گاز طبیعی، زغال کک، سنگ‌آهک، آب و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، توسعه صنایع بازیافت و ورود به عرصه اقتصاد چرخشی را در پی خواهد داشت.
شایان ذکر است، در سال 2023، تنها 431کشتی اسقاط شدند که 11عدد کمتر از سال2022 بوده است. با این حال برخی کشورها مانند هند، برزیل و مصر در حال ورود یا بررسی ورود به صنعت اسقاط کشتی هستند.






جمع‌بندی:
بررسی اطلاعات موجود در مرکز داده‌های آنکتاد نشان می‌دهد که ایران در حال حاضر در هیچ یک از بخش‌های چهارگانه، جایگاه جهانی برجسته‌ای ندارد. بااین‌حال، می‌تواند با رفع موانع داخلی و بین‌المللی به ارتقای سهم خود بپردازد و از منافع آن بهره‌مند شود.