خطر تعرفه‌های ترامپ برای زنجیره‌های تأمین جهانی
​​​​​​​گروه اقتصاد دریا- توحید ورستان- در سال2025، تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، مبنی بر اعمال 50درصد تعرفه اضافی بر محصولات وارداتی از اتحادیه اروپا و 25درصد بر تلفن‌های هوشمند، به‌عنوان یک نقطه‌عطف مهم در پویایی تجارت جهانی تلقی می‌شود. این تصمیم ادامه سیاست‌های تجاری حمایت‌گرایانه دیرینه دولت ترامپ است و بر بازسازی زنجیره‌های تولید و تأمین بین‌المللی تاثیر می‌گذارد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بحران فعلی از آوریل گذشته آغاز شد که واشنگتن با استناد به رویه‌های تجاری «ناعادلانه»، قصد خود را برای اعمال تعرفه ۲۰درصدی بر صادرات اتحادیه اروپا اعلام کرد، اما ترامپ اخیرا با افزایش تعرفه به ۵۰درصد، اوضاع را وخیم و اروپا را به تعلل در مذاکرات و «هدف قرار دادن شرکت‌های آمریکایی با دعاوی و مقررات ناعادلانه» متهم کرد. این تهدید ناگهانی صرفاً یک ابزار چانه‌زنی نبود، بلکه یک سیگنال سیاسی حساب‌شده بود مبنی بر اینکه دولت ترامپ قصد ندارد مدت زیادی منتظر بماند و اگر بروکسل امتیاز ندهد، احتمالا به سمت اجرای تحریم‌ها حرکت کند.
این تشدید در روابط، موجی از وحشت را در بازارهای اروپایی برانگیخته است؛ به‌طوری که بازار سهام و یورو به‌شدت کاهش یافته‌اند، چراکه این نگرانی‌ وجود دارد که تعرفه‌ها می‌توانند آغاز یک جنگ تجاری تمام‌عیار باشند که فراتر از اختلافات تعرفه‌ای به سطوح بی‌سابقه‌ای از تنش‌های فراآتلانتیکی گسترش یابد.

پیامدهای تصمیم ترامپ
احتمالاً تعرفه‌های جدید مستقیماً بر بخش‌های خودرو، داروسازی، هوانوردی و موادغذایی تأثیر خواهند گذاشت. به‌عنوان مثال، ارزش صادرات دارویی اتحادیه اروپا به ایالات متحده حدود ۸۰میلیارد یورو است و احتمالا کمبود بالقوه این محصولات وجود داشته باشد. در بخش خودرو، یک تعرفه جدید ۵۰درصدی علاوه‌بر تعرفه‌های ۲۵درصدی موجود می‌تواند رقابت‌پذیری برندهایی مانند آئودی، پورشه و مرسدس بنز را در بازار ایالات متحده تضعیف کند.
ممکن است افزایش قیمت و مشکلات عرضه نیز در بخش موادغذایی و آشامیدنی، به‌ویژه برای محصولاتی مانند روغن زیتون، ایجاد شود. تعرفه‌های بالای اعمال‌شده توسط دولت ترامپ، نمونه‌ای جدید از رویکردی است که در ادبیات اقتصادی به‌عنوان «حمایت‌گرایی» شناخته می‌شود. هدف این سیاست‌ها محافظت از تولیدکنندگان داخلی در برابر رقابت خارجی و کاهش کسری تجاری است.
بااین‌حال، چنین تعرفه‌های بالایی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت اثرات منفی بر بازار دارد. در بخش فناوری، زنجیره‌های تأمین بازیگران جهانی مانند اپل و سامسونگ عمدتاً در کشورهای آسیایی متمرکزند. هدف از انتقال تولید به ایالات متحده باید در چارچوبی ارزیابی شود که در آن مفاهیمی مانند «مزیت هزینه» و «بهینه‌سازی لجستیک» در نظر گرفته شود.
هزینه‌های بالای نیروی کار و زیرساخت‌های ناکافی در ایالات متحده، پایداری اقتصادی این فرایند را دشوار می‌کند. علاوه‌بر این، اختلال در فرایندهای تولید می‌تواند منجربه وقفه در زنجیره تأمین و افزایش هزینه‌های تولید شود. در کوتاه‌مدت، تعرفه‌های دولت ترامپ به معنای افزایش قیمت محصولات برای مصرف‌کنندگان آمریکایی است، در حالی‌که باعث ایجاد عدم‌قطعیت در برنامه‌های تولیدی شرکت‌ها می‌شود. این وضعیت پیچیدگی تجارت بین‌الملل و شکنندگی شبکه‌های تولید جهانی را نمایان می‌کند. اگر شرکت‌های چندملیتی استراتژی‌های تولید و تدارکات خود را مورد بازنگری قرار دهند، این امر می‌تواند منجربه تحولات ساختاری در اقتصاد ایالات متحده شود.

تنش در روابط تجاری فراآتلانتیک
تصمیم ایالات متحده برای اعمال تعرفه‌های بالا بر واردات اتحادیه اروپا با واکنش تند بروکسل مواجه شده است. کمیسیون اروپا این اقدام را «باج‌گیری تجاری» نامید و در حال آماده‌سازی تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر ۲۱میلیارد یورو از محصولات آمریکایی است. این اقدامات برای پوشش طیف وسیعی از محصولات، از جمله خودرو، مواد شیمیایی و محصولات بهداشتی طراحی شده‌اند. اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، اظهار داشته است که اگر راه‌حلی از طریق مذاکره پیدا نشود، این اقدامات تلافی‌جویانه به اجرا در خواهند آمد.
گزارش شده که اتحادیه اروپا در حال بررسی اقدامات نظارتی برای جلوگیری از انتقال محصولات چینی به ایالات متحده است. این اقدامات تلافی‌جویانه به‌عنوان پیش‌درآمد موج جدیدی از تنش در روابط تجاری فراآتلانتیک تلقی می‌شود. این تحولات می‌تواند تأثیر مستقیمی بر اقتصاد اتحادیه اروپا داشته باشد و منجربه کاهش نرخ رشد و فشارهای تورمی شود. به‌عنوان مثال، برخی اقتصاددانان تخمین می‌زنند که این تعرفه‌ها می‌توانند تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را طی سه‌سال 0.5درصد کاهش دهند. در سطح دیپلماتیک، مذاکرات بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده در حال انجام است و پیشنهادهایی مانند توافق تعرفه صفر بر محصولات صنعتی در دستور کار قرار دارد. بااین‌حال، اختلاف‌نظرها و انتظارات قابل‌توجهی بین طرفین وجود دارد.
اختلال در زنجیره‌های تأمین جهانی
دولت ترامپ این تعرفه‌ها را به منظور جلب حمایت طبقه کارگر، به‌ویژه در مناطق صنعتی و تشویق تولید داخلی اعمال می‌کند. اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، اظهار داشته است که این اقدام به‌عنوان ابزاری برای فشار بر اتحادیه اروپا جهت وادار کردن این اتحادیه به مذاکره استفاده می‌شود. در زمان افزایش ملی‌گرایی اقتصادی و حمایت‌گرایی، این استراتژی را می‌توان گامی در جهت تغییرشکل سیاست‌های تجاری ایالات متحده دانست.
بااین‌حال، هشدارهایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه این رویکرد می‌تواند زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کند و منجربه فشارهای تورمی و عدم قطعیت اقتصادی شود. اظهارات تعرفه‌ای ترامپ باعث نوسانات قابل‌توجهی در بازارهای مالی شد. بازارهای سهام اروپا به‌شدت سقوط کردند. به‌طور خاص، بخش‌های خودرو و کالاهای لوکس بیش از 3درصد ضرر کردند. از سوی دیگر، بازده اوراق قرضه دولتی 2ساله و 10ساله آلمان کاهش یافت، زیرا بازارهای اوراق‌قرضه به‌دنبال یک پناهگاه امن بودند. هرچند یورو در برابر دلار کاهش ارزش داشت، اما ین ژاپن به‌عنوان یک پناهگاه امن تقویت شد. در این دوره با تغییرشکل تجارت جهانی و زنجیره‌های تأمین، سرمایه‌گذاران با دقت اثرات بلندمدت سیاست‌های تجاری ایالات متحده را زیر نظر دارند.
تعرفه ۵۰درصدی برنامه‌ریزی‌شده آمریکا بر اتحادیه اروپا، نه‌تنها می‌تواند بر روابط تجاری بین دوطرف، بلکه بر تعادل اقتصادی جهانی نیز تأثیر بگذارد. اقدامات تلافی‌جویانه اتحادیه اروپا و اهداف سیاسی آمریکا، این روند را پیچیده‌تر می‌کند. نوسانات بازار مالی و عدم‌قطعیت‌های اقتصادی، تأثیر این جنگ تجاری بر اقتصاد جهانی را تشدید می‌کند. ادامه مذاکرات بین طرفین و جست‌وجوی راه‌حل‌های دیپلماتیک بسیار مهم است. با توجه به وضعیت فعلی، می‌توان انتظار داشت که این جنگ تجاری تشدید شود و ثبات اقتصادی جهانی را تهدید کند.