گروه انرژی-محمدکیان اسماعیلی نژاد-  ایده نیروگاه خورشیدی شناور یکی دیگر از انواع روش‌هایی است که با هدف افزایش راندمان تولید برق نیروگاه‌های خورشیدی و همچنین استفاده از دیگر امتیازات قرار گرفتن پنل‌های خورشیدی بر سطح آب‌‌های شناور، ساخته و پرداخته شده ‌است. در این میان باوجود شناسایی ظرفیت‌های توسعه نیروگاه‌های خورشیدی شناور در ایران، توسعه این نوع نیروگاه‌ها در حد شناسایی و انجام مطالعات است و تا امروز اقدامی جهت عملیاتی‌شدن این ظرفیت، در دستور کار قرار نگرفته است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، ایده نیروگاه خورشیدی شناور در نقاطی از جهان که با معضل کمبود مکان مناسب و وسیع برای ایجاد نیروگاه‌‌های خورشیدی روی سطح زمین مواجه بودند، ایجاد شد. در واقع وقتی‌ که بسیاری از کشورها با کمبود مساحت ارضی لازم برای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ مواجه شدند، به این ایده روی آوردند که از مساحت سطح مکان‌های دیگری همچون کوهستان‌ها و دریاچه‌ها که بلااستفاده هستند و راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی بر سطح آن‌ها، به اکوسیستم آن منطقه نیز آسیبی وارد نمی‌کند، استفاده کنند.
امروز در کشورهای مختلفی که در زمینه انرژی خورشیدی و تولید برق خورشیدی پیشتاز و هدفمند، رو به جلو می‌‌روند، ایده ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی شناور بر سطح آب‌ها، به دلایل متعددی موردتوجه و استقبال قرار گرفته  و هر روز تعداد این نیروگاه‌ها رو به افزایش است. تا ماه می سال2020 بیش از 300نیروگاه برق فتوولتائیک در جهان احداث شده و پیش‌بینی می‌شود تا سال2024 این امر رشدی 22درصدی داشته باشد.

مزایای نیروگاه خورشیدی شناور برای ایران
ایران باوجود تابش فوق‌العاده آفتاب و بهره‌مندی از این نعمت خدادادی در اکثر شهرها، یکی از بهترین کشورها برای تولید برق خورشیدی است. در ایران حتی مشکل کمبود مساحت برای راه اندازی نیروگاه‌های خورشیدی نیز مطرح نیست و تنها با یک همت عالی می‌توان بخش‌های مختلفی از این خاک را که در معرض تابش بی‌نظیر آفتاب است، مجهز به پنل‌های خورشیدی کرد تا این تابش صرف تولید برق پاک شود و به کمک کمبود برق شبکه بیاید.
تولید برق خورشیدی باوجود پتانسیل‌های بی‌نظیر ایران می‌تواند حتی ارکان صادرات برق به سایر کشورها را نیز تقویت کند. در این میان درست است که در ایران با کمبود مساحت ارضی برای راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی مواجه نیستیم، اما ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی روی آب مزایای مختلفی دارد و تنها به صرفه‌جویی در استفاده از زمین‌ها محدود نمی‌شود. از دیگر مزایای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی شناور، عدم‌نیاز به مساحت‌های خالی بلااستفاده و بزرگ است که نیازی به تغییر اکوسیستم محیط برای ایجاد نیروگاه خورشیدی نیز نداشته باشند.
البته در ایران بحث مساحت‌‌های مناسب برای راه‌اندازی نیروگاه‌‌های خورشیدی به نسبت سایر کشورها کمتر موردنظر است و خدا را شکر وجود مساحت‌های بزرگ قابل‌استفاده برای نیروگاه‌های خورشیدی در ایران، ما را از این دغدغه رهایی می‌‌بخشد. با وجود این، استفاده از سطح آب‌‌هایی که قرارگیری پنل‌های خورشیدی روی آن‌ها آسیبی به اکوسیستم آن نمی‌زند، می‌تواند کمک بزرگی به رشد و توسعه کمّی نیروگاه‌های خورشیدی در اقصی نقاط کشور باشد.

جای خالی نیروگاه‌های خورشیدی شناور
از مجموع برنامه 30هزار مگاواتی دولت چهاردهم در احداث ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، حدود 800مگاوات و از مجموع برنامه 12هزار مگاواتی مورد تأکید قانون پنج‌ساله برنامه هفتم توسعه تا امروز چیزی در حدود 1000مگاوات محقق شده است. این اعداد نشان می‌دهد که فاصله معناداری با تحقق اهداف برنامه هفتم و برنامه دولت چهاردهم در توسه تجدیدپذیرها داریم. یکی از مشکلاتی که در توسعه ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی به چشم می‌خورد، بحث انتخاب زمین مناسب و سپس فرایند تخصیص زمین است؛ مسئله‌ای که پروژه‌های متعددی را با تأخیر مواجه کرده است. یکی از مکان‌هایی که امکان تخصیص زمین مناسب برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در آن وجود دارد، زمین‌های موجود در کنار سدهای بزرگ کشور است.
علاوه‌بر وجود ظرفیت‌های بالقوه از نظر مناسب بودن زمین برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در زمین‌های مجاور سدها، استفاده از سطح دریاچه سدها برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی نیز می‌تواند رویکرد موثری باشد؛ ظرفیتی که در ایران تا امروز به آن کمتر توجه شده است. نیروگاه خورشیدی شناور یا نیروگاه فتوولتائیک شناور، نوعی از نیروگاه خورشیدی است که به جای نصب پنل‌ها روی زمین، پنل‌های خورشیدی را روی سطح آب (مثل دریاچه‌ها، سدها، مخازن آب و...) نصب می‌کنند. این سیستم‌ها روی سازه‌هایی قرار دارند که قابلیت شناور ماندن روی آب را دارند. این نوع نیروگاه‌ها در جهان هم به‌ منظور کاهش تبخیر ذخایر آبی سدها و هم استفاده از ظرفیت سطح دریاچه‌ها به‌خصوص مخازن سدها و کانال‌های آبی برای افزایش ظرفیت تولید برق خورشیدی موردتوجه قرار گرفته است.کشورهایی چون چین، اندونزی، هند، کره‌جنوبی و ژاپن به این موضوع ورود کرده‌اند و حتی نیروگاه‌هایی با ظرفیت بالا به‌ صورت شناور در حال احداث دارند. شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، برای نخستین‌بار به این عرصه ورود کرده و در کنار شناسایی حدود 500مگاوات پتانسیل احداث نیروگاه خورشیدی در خشکی در کنار سدهای سیمره، کانی‌سیب، سردشت، آزاد، قوچم و رودبار لرستان، روی دریاچه این سدها نیز 400مگاوات پتانسیل احداث نیروگاه خورشیدی شناور شناسایی کرده، اما توسعه نیروگاه‌های خورشیدی شناور در ایران در حد شناسایی و انجام مطالعات است و تا امروز اقدامی جهت عملیاتی‌شدن این ظرفیت، در دستور کار قرار نگرفته است.

چشم‌انداز آینده نیروگاه‌های خورشیدی شناور
نیروگاه‌های خورشیدی شناور اثرات زیست‌محیطی مثبت و منفی دارند. از جنبه مثبت، آن‌ها می‌توانند تبخیر آب و رشد جلبک‌ها را کاهش دهند و به حفظ و کیفیت آب کمک کنند. با‌این‌حال، آن‌ها می‌توانند زیستگاه‌های آبی را با مسدود کردن نور خورشید و تغییر دمای آب مختل کنند که ممکن است بر زندگی ماهی‌ها و گیاهان تأثیر بگذارد. طراحی و محل دقیق برای به حداقل رساندن این اثرات منفی و تضمین پایداری تأسیسات خورشیدی شناور بسیار مهم است. در ایران نیز نیروگاه‌های خورشیدی شناور در حال توسعه و راه‌اندازی هستند. ایران به دلیل دارا بودن آب‌بندهای متعدد و منابع آبی وسیع، پتانسیل بالایی برای توسعه این فناوری تجدیدپذیر دارد. در سال‌های اخیر شاهد افزایش استقبال از نیروگاه‌های خورشیدی شناور در کشور بوده‌ایم.نیروگاه‌های خورشیدی شناور راه‌حلی امیدوارکننده برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه در مناطقی با دسترسی محدود به زمین ارائه می‌دهند. در حالی‌که آن‌ها مزایای منحصربه‌فردی مانند افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در آب را ارائه می‌دهند، چالش‌هایی را نیز در رابطه با هزینه و اثرات زیست‌محیطی ایجاد می‌کنند. با برنامه‌ریزی و اجرای دقیق، نیروگاه‌های خورشیدی شناور می‌توانند نقش بسزایی در گذار به انرژی پایدار داشته باشند.با توجه ‌به میزان بسیار زیاد تلفات آب در کشور و تبخیر بیش از 3میلیارد مترمکعب در سال از سد‌های کشور، لازم است تدابیری جهت کاهش تلفات آب تحت اثر تبخیر اتخاذ شود. کاهش سطح تماس آب با پرتو‌های خورشید به‌ عنوان یکی از اصلی‌ترین راهکار‌های کاهش تبخیر پیشنهاد شده است. استفاده از پنل‌های خورشیدی شناور می‌تواند به‌طور همزمان نیاز بسیار زیاد کشور به انرژی برق را تا حدودی مرتفع کند و همچنین تبخیر آب را به میزان مطلوبی کاهش دهد. باتوجه به وجود زمین کافی در کشور و قیمت تمام‌شده بالاتر انرژی خورشیدی شناور، استفاده از انرژی خورشیدی شناور تنها در صورتی صرفه اقتصادی خواهد داشت که ارزش‌گذاری میزان آب تبخیرنشده توسط وزارت نیرو و دولت در قیمت برق خریداری‌شده از مالکان نیروگاه خورشیدی شناور به‌درستی انجام پذیرد.