اراده دولت چهاردهم برای توسعه در حاشیه دریا
​​​​​​​گروه دریاپایه – سعید قلیچی-  «هیچ مجوزی برای برنامه‌های توسعه‌ای در فلات مرکزی ایران صادر نشود و همه طرح‌های توسعه‌ای به سواحل جنوبی منتقل شوند. اگر شرایط فراهم بود، تاکنون دولت را به منطقه مکران منتقل کرده بودم؛ بالاخره باید یکی در این عرصه پیش‌قدم شود.» این‌های بخش‌هایی از صحبت‌های مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم است. رئیس جمهور این صحبت‌ها را در آخرین روز تیرماه سال جاری و در جمع رئیس و معاونین سازمان حفاظت محیط زیست مطرح کرد. پیش از این و در آخرین روزهای اردیبهشت‌ماه امسال نیز محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور در دوازدهمین جلسه شورای عالی راهبری برنامه هفتم پیشرفت، با تاکید بر اینکه در سال‌های گذشته از توسعه دریامحور غفلت کردیم، گفت: با سرمایه‌گذاری، اشتغالزایی و توسعه دریامحور، جمعیت به سمت کرانه‌های ساحلی جنوب کشور می‌رود. آنطور که از این صحبت‌ها مشخص است، اراده دولت برای انتقال طرح‌های بزرگ توسعه‌ای کشور به سواحل و در نقاطی که کمتر با بحران تامین منابع آبی درگیر باشند، همچنان جدی است. 
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، طی سال‌های گذشته موضوع اقتصاد دریا و توسعه دریامحور همواره مورد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است. از طرف دیگر رئیس جمهور نیز درخصوص توسعه دریامحور و به ویژه سواحل مکران با فعال کردن شورای توسعه سواحل مکران چندین جلسه مختلف برگزار کرده است که نشان می‌دهد دولت چهاردهم درصدد است تا با سرمایه‌گذاری، اشتغالزایی و توسعه زیرساخت‌ها، بخش‌های جمعیتی به سمت کرانه‌های ساحلی جنوبی کشور منتقل و مستقر کند. در چنین شرایطی توسعه مکران از اولویت‌ها و راهبردهای کلان دولت چهاردهم است. در کنار توسعه سواحل جنوبی، توجه به دریای خزر به دلیل راهبرد توسعه کریدورها از جمله کریدور شمال-جنوب و ارتباط با کشورهای آسیای میانه و اعضای اتحادیه اوراسیا همزمان در اولویت باشد.از طرف دیگر طی هفته‌های گذشته سازمان برنامه و بودجه در راستای تکلیف توسعه و عمران مناطق دریامحور با اولویت مکران در برنامه هفتم پیشرفت، گزارشی از اهمیت و ظرفیت توسعه دریامحور، اسناد فرادستی در توسعه دریامحور، تکالیف صریح برنامه هفتم پیشرفت در زمینه توسعه دریامحور و رئوس اصلی بازنگری مصوبه اجرایی‌سازی سیاست‌های کلی توسعه دریامحور ارائه کرده است. پایدار نمودن دریای خزر، توسعه اروند، توسعه شهرستان ابوموسی و توسعه سواحل مکران از جمله اقدامات دولت چهاردهم در خصوص توسعه و عمران مناطق دریا محور با اولویت مکران در این برنامه است. همچنین طبق بقررسی‌ها طرح جامع توسعه دریامحور و منطقه ساحلی مکران، برنامه توسعه زیرساخت‌های سواحل مکران، اقدامات مرتبط با دبیرخانه شورای توسعه دریامحور و سواحل مکران و طرح سرمایه‌گذاری تولید از برنامه‌ها و اقدامات دولت در راستای توسعه سواحل مکران است.

پایان طرح‌های توسعه‌ای در فلات مرکزی
در این میان،آخرین روز تیرماه بود که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور در جمع رئیس و معاونین سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: توسعه پایدار را در گرو تناسب میان منابع و مصارف است. اگر این اصل مهم را در نظر نگیریم، هر قدمی که به اسم توسعه برداریم، گامی به سوی نابودی خودمان است. اتفاقی که امروز در کشور به اسم توسعه در حال رخ دادن است، کشور را با بحران‌های متعدد و متنوع در زمینه آب، برق، انرژی، فرونشست زمین و امثال آن مواجه کرده است. رئیس دولت چهاردهم در ادامه بر ضرورت بهره‌گیری از تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین در زمینه حفاظت از محیط زیست تاکید کرد و افزود: حفاظت از محیط زیست چشمان بیدار و مسئول می‌خواهد نه لزوما نیروی انسانی؛ با استفاده از تکنولوژی‌های جدید می‌توان به شکلی موثر بر سراسر فضای کشور نظارت کرد. پزشکیان همچنین در بخشی از صحبت‌های خود با بیان اینکه تاکید بنده بر این است که هیچ مجوزی برای برنامه‌های توسعه‌ای در فلات مرکزی ایران صادر نشود و همه طرح‌های توسعه‌ای به سواحل جنوبی منتقل شوند، گفت: اگر شرایط فراهم بود بنده تا کنون دولت را به منطقه مکران منتقل کرده بودم؛ بالاخره باید یکی در این عرصه پیش‌قدم شود.با شروع دولت چهاردهم بار دیگر مکران و توسعه آن به صدر اخبار کشور بازگشت. مسعود پزشکیان، دو هفته بعد از شروع به کار دولت چهاردهم در نشست شورای عالی مکران، درباره طرح‌های تدوین شده برای توسعه مکران از «فقدان چشم‌انداز بلندمدت» گفت و بیستم آبان‌ماه سال گذشته در جلسه تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور از چهار راهکار فوری برای شتاب‌دهی به توسعه مکران گفت. «تقویت اقتصادهای بومی منطقه»، «تأمین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر»، «تسریع در تکمیل کریدورهای مواصلاتی منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی» و «جذب و متمرکز کردن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران» چهار پیشنهاد فوری رئیس‌جمهوری بود. او تاکید کرد: «طراحان و برنامه‌ریزان توسعه مکران حتماً از ظرفیت مشاوران زبده بین‌المللی در طراحی نقشه توسعه مکران استفاده کنند.»

الزامات برنامه‌ریزی برای توسعه دریامحور
نیاز اساسی انسان به آب برای ادامه حیات و رفع نیاز‌های رفاهی جدید جامعه مدرن باعث شده است که نیاز به منابع آبی پایدار برای بارگزاری جمعیت بیش از پیش احساس شود. همین رویکرد موجب شده است که بحث بارگزاری جمعیت در سواحل کشور با توجه به بروز اثرات تغییرات اقلیمی در مناطق مرکزی کشور بار دیگر با درجه اهمیت بالاتری مطرح شود. اما جدا از موضوع انتقال جمعیت به سواحل که از نظر کارشناسان موضوعی از منظر اقتصادی پر هزینه است، موضوع توسعه اقتصاد دریا محور نیز در این شرایط اهمیت مضاعف یافته است؛ چرا که کارشناسان بر این باورند که با توسعه اقتصاد دریا و استقرار صنایع در سواحل جمعیت نیز با تقاضای شغل و رفاه بیشتر به این مناطق نقل مکان می‌کنند.
در همین راستا باید به مبحث توسعه اقتصاد دریا محور به چشم موضوعی استراتژیک برای تعیین آینده سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور نگریست. در برنامه هفتم توسعه برنامه ریزی شده است که حدود ۸ درصد از جمعیت کشور در پس‌کرانه دریای جنوب ساکن شوند و همچنین توسعه اقتصاد دریایی به عنوان برنامه‌ای اصلی برای تببین سیاست‌های اقتصادی در نظر گرفته شود. باید توجه داشت که حدود ۴۰ درصد از مرز‌های ایران مرز‌های دریایی تشکیل می‌دهند و طول سواحل ایران در مناطق مرزی شمال و جنوب به حدود ۵ هزار و ۸۰۰ کیلومتر می‌رسد و این یعنی ظرفیت فوق العاده‌ای در این بخش نهفته است.
در واقع توسعه اقتصاد دریایی تنها معطوف به شیلات و آبزی پروری نیست؛ بلکه شامل حوزه‌هایی مانند حمل ونقل دریایی، گردشگری دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدنکاری دریایی است. بدیهی است که این حجم عظیم فرصت‌ها در یک منطقه محدود باعث می‌شود که موضوع آمایش سرزمینی به عنوان پیش زمینه‌ای برای تحقق عدالت و بهره‌وری در مناطق مورد نظر مورد توجه قرار گیرد. لازم به ذکر است که اقتصاد دریامحور شامل سه دسته فعالیت‌های اقتصادی «مبتنی بر دریا»، «مرتبط با دریا» و «در محیط مجاور با دریا» است.
در این میان کارشناسان معتقدند که اصلی‌ترین الزامات برنامه ریزی برای رشد اقتصادی دریا محور چهار مؤلفه «وسعت و موقعیت سرزمین»، «کمّیت و کیفیت نیروی انسانی»، «باور‌های فرهنگی جامعه» و «سیاست گذاری و دیپلماسی» است، اما بدیهی است که همراه با طرح آمایش زمینی لازم است که بسط‌های محیط زیستی و توسعه‌ای نیز به منظور حفاظت از ذخایر طبیعی موجود در مناطق عمدتا بکر حاشیه دریای عمان به خصوص منطقه مکران و همچنین بهبود شرایط زیستی در مناطق در حال توسعه بهره گیری شود.