گروه راه و ساختمان - صنعتی سازی ساختمان یک راه حل برای حل مشکلات مسکن در جوامع مختلف می باشد که در ایران نیز در چند دهه گذشته برای حل این مشکل وارد شده است. دولت ها و همچنین شرکت ها و انبوه سازان سعی کردند که از این صنعت استفاده کنند تا علاوه بر بهرهی اقتصادی، کمکی به حل بحران مسکن در ایران انجام دهند. علی رغم این تلاش ها صنعتی سازی ساختمان در ایران دارای مشکلات و معایب زیادی است. این مشکلات گاه باعث از بین رفتن اعتماد مصرف کنندگان به این نوع سبک ساخت و ساز می‌شود و گاه باعث خالی ماندن خانه‌های ساخته شده توسط سازندگان صنعتی می‌شود. به همین دلیل در این مقاله سعی کرده است که با جمع‌آوری اطلاعات در خصوص مشکلات و موانع پیش روی صنعتی سازی ساختمان در ایران به راه‌های ارتقای این صنعت بپردازد، تا این صنعت بتواند به هدف اصلی خود دست پیدا کند.
به گزارش اقتصادسرآمد، صنعتی سازی ساختمان‌ فرآیندی نسبتاً زمان‌بر است که با سیاست‌گذاری، هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی، تدوین قوانین مناسب و مدیریت هماهنگ صنایع وابسته، میسر خواهد شد. برای طی این مراحل، چالش‌هایی از جمله نیاز به سرمایه اولیه بالا، سوداگری در زمین، نبود دانش کافی، نیاز به تولید انبوه و پایین بودن نرخ حامل‌های انرژی، این صنعت را در ایران تهدید می‌کند.
تلاش برای صنعتی‌ سازی ساختمان در کشور بدون سیاست‌گذاری مناسب و عدم توجه به حل مشکل به صورت بنیادی، همواره با شکست مواجه خواهد شد. نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالا، سوداگری در بخش زمین، نقص و عدم انسجام در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور، کمبود دانش فنی اصلی‌ترین چالش‌های صنعتی سازی ساختمان‌ محسوب می‌شوند. بنابراین سیاست­‌های کلان باید به گونه‌ای تدوین شود که با استفاده از ابزارهای حاکمیتی، افزایش تولید مسکن و مهار سوداگری بصورت توأمان مورد توجه قرار گیرد. در غیر این صورت اتخاذ راهکارهای ناقص و کوتاه‌­مدت، مشکلات موجود بر سر راه تولید مسکن را بحرانی‌تر خواهد کرد و صنعتی سازی ساختمان نیز نمی تواند در این زمینه راهگشا باشد.
صنعتی سازی ساختمان به سرمایه
 اولیه بالا نیاز دارد
حسن محتشم کارشناس صنعت ساختمان دراین‎‌باره به خبرنگار روزنامه اقتصادسرآمد، گفت:استفاده از فناوری جدید همواره با هزینه‌های مختلفی از جمله مطالعات جامع، نمونه‌سازی و آزمایش‌های متعدد، آموزش همراه بوده است. بهره‌گیری از روش صنعتی سازی ساختمان، منابع مالی زیادی را به عنوان سرمایه اولیه برای هزینه ساخت کارخانه، واحد خدمات و پشتیبانی، آزمایشگاه‌های سازه، خرید ماشین‌آلات، خرید قالب‌ها، هزینه سیستم‌های کنترلی و هدایت خودکار نیاز خواهد داشت.وی با بیان این مهم که، با توجه به هزینه بالای اولیه، سرمایه‌گذاران رغبت چندانی برای ورود به این سیستم ساخت و ساز ندارند، افزود: عدم سرمایه‌گذاری در صنعتی‌سازی را می‌توان ناشی از کمبود بودجه سازندگان و ریسک بالای آن برای سرمایه‌گذاران دانست. به عبارت دیگر وجود ریسک پایین در ساخت مسکن به روش‌ قدیمی و هم­چنین بازدهی مناسب آن برای سرمایه‌گذاران، حتی سرمایه افراد غیر متخصص را نیز به استفاده از روش قدیمی جذب کرده است.
زمین، سازندگان را از رقابت بر سر کیفیت دور کرده است
به اعتقاد وی، هزینه‌های تولید ساختمان به دو بخش کلی «قیمت خرید زمین» و «هزینه ساخت» شامل طراحی، تأمین مصالح ساختمانی، دستمزد کارگران، صدور پروانه تقسیم می‌شود. بر اساس آمار‌های رسمی به طور میانگین حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از قیمت تمام شده واحدهای مسکونی مربوط به زمین است و از آن‌جا که به دلیل سوداگری طی سال‌های متمادی قیمت زمین افزایش قابل توجهی داشته، قیمت مسکن نیز همراه با این مولفه بالا رفته است.
نیاز صنعتی سازی به سیاست‌گذاری‌های کلان
محتشمی افزود: یکی از حلقه‌های اصلی در فرآیند برنامه‌ریزی سیستم، سیاست‌گذاری است. جایگاه سیاست­‌گذاری پس از تدوین اهداف و قبل از برنامه عملیاتی است. در این راستا، تدوین و نگارش طرح جامع صنعتی سازی در کشور توسط دستگاه‌های ذیربط امری ضروری است و در این راستا مهم­‌ترین حمایت دولت، تشویق و ارائه راهکارهایی در جهت ساخت صحیح و اصولی ساختمان‌های با کیفیت مطلوب و در مقابل افزایش تدریجی هزینه ساخت برای سازندگان با روش معمول است.
بسیاری از کارشناسان، صنعتی سازی ساختمان‌ را یکی از الزامات اصلاح ساخت و ساز مسکن در کشور عنوان می‌کنند و یکی از دلایل بی‌توجهی به این نوع ساخت و ساز را قیمت پایین انرژی و عدم تمایل سازندگان و مردم به صرفه جویی می‌دانند. با صنعتی سازی ساختمان‌ هزینه‌های مصرف انرژی به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می­کند. اما در شرایطی که هزینه انرژی در ساختمان‌ها بسیار اندک است، سازندگان تمایلی به ساخت خانه به روش صنعتی ندارند. در حال حاضر ارزان بودن قیمت انرژی انگیزه سازندگان را جهت ساخت و عرضه واحدهای مسکونی صنعتی و با کیفیت بالا، کاهش داده است.
همین موضوع موجب شده تا کفه ترازو به سمت ساخت و ساز به روش قدیمی باشد و مادامی که این مسئله حل نشود تقاضای ساختمان‌های ساخته شده به روش صنعتی بالا نخواهد رفت و رقابت بین این دو نوع روش ساخت معنایی نخواهد داشت. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، نیروی کار جامعه به تدریج به سمت اخذ تحصیلات عالی می‌رود و به همین دلیل در بلند­مدت بازار تولید ‌ساختمان‌های با روش قدیمی با کمبود نیروی کار ساده و اجرایی مواجه خواهد شد. مسئله‌ای که در حال حاضر کشور با آن روبرو شده و عمده نیرو‌های شاغل ساختمانی از کشور‌های همسایه (افغان) هستند.