عضو هیئت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران با بیان این‌که عمده نفت ایران در حوضه زاگرس واقع شده و این ناحیه میزبان ساختارها و سیستم‌های نفتی مهم و بی­‌مانندی در دنیاست، گفت: پوسته‌ زمین از ورقه‌هایی تشکیل شده که دائماً در حال حرکت و جابجایی بوده و بر اثر حرکت آن‌ها برخورد صورت می‌­گیرد و این پدیده می­‌تواند به ایجاد حوضه­‌های رسوبی و نفتی مهم منجر شود.
به گزارش اقتصاد سرآمد ، دکتر حسین رحیم‌پور بناب در سخنرانی علمی خود با عنوان «تاریخ طبیعی نفت و مروری بر تاریخچه آن در ایران» با بیان این‌که این ورقه‌ها (نظیر صفحه ایران و عربستان) حین حرکت و جابجایی گاهی به یکدیگر برخورد می‌کنند، اظهار کرد: به‌عنوان مثال در خصوص صفحه زاگرس و صفحه (Plate) ایران که بین آن‌ها پوسته اقیانوسی بوده (دریای نئوتتیس) و به مرور زمان به زیر صفحه ایران فرو رفته و سپس پوسته قاره‌­ای این دو صفحه (Plate) به یکدیگر برخورد کرده و ساختار فورلندی را تشکیل داده‌اند. هم‌اکنون نیز این برخوردها در حال وقوع است و به‌نظر می‌رسد اغلب زلزله‌های ایران بر اثر برخورد این دو صفحه ایرانی و عربی است.
عضو هیئت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران، ارتفاعات زاگرس را حاصل برخورد این دو صفحه برشمرد و افزود: طول سلسله جبال زاگرس چیزی حدود ۲۵۰۰ کیلومتر بوده و در طول آن لایه‌های مختلف زمین­‌شناسی در کیلومترها عمق قرار گرفته، این‌ها شامل لایه‌های سنگ منشایی، مخزنی و پوش­سنگی است که همه این‌ها در این زون برخوردی به زیر صفحه ایران رانده می‌شوند.
دکتر رحیم‌پور افزود: در طول این زون لایه‌های حاوی ماده آلی پخته می‌شوند، در اعماق زیادتر زون تولید گاز و در زون بالاتر آن نفت تشکیل می‌­شود. این نفت و گاز تولیدی در اعماق دارای فشار بسیار زیاد و نیروی شناوری فوق‌العاده بوده و از این‌رو به سمت بالا حرکت می‌کنند.وی با بیان این‌که این نفت و گاز تولید شده در اعماق، در زیر لایه‌های ناتراوای زیادی قرار می‌گیرند، افزود: این نفت و گاز پرفشار به سمت بالادست حرکت کرده و در این زون فورلندی در امتداد سازنده‌ای زمین­‌شناسی تراوا به سمت جنوب غرب مهاجرت کرده و در چین­‌خوردگی­‌های معروف زاگرس چین­‌خورده، به دام افتاده و ایجاد مخازن عظیم و پرفشاری کرده‌­اند. این پدیده موجب شده تا ذخایر هیدروکربوری عظیمی در ناحیه خوزستان(چین­‌خوردگی‌­های بی‌همتای این ناحیه) انباشته شود.
عضو هیئت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران با بیان این‌که با چین خوردن لایه‌ها، طاقدیس‌ها و ناودیس‌های عظیمی تشکیل شده است، تصریح کرد: طی این پدیده هیدروکربورهای ایجاد شده در اعماق زمین صدها کیلومتر(در مناطقی بیشتر و در مناطقی کمتر) مهاجرت می‌کنند و در این طاقدیس‌ها به دام می‌افتند و بدین ترتیب ذخایر عظیم هیدروکربوری تشکیل می‌شود.
دکتر رحیم‌پور با بیان این‌که این مدل را برای حوضه فورلندی غرب کانادا ارائه داده‌اند، افزود: در کانادا چون این طاقدیس‌ها وجود ندارند، بخش اعظم نفت ایجاد شده طبق این مکانیسم، به سمت سطح زمین حرکت کرده و در داخل رسوبات ماسه‌­ای سطحی قرار گرفته و بدین ترتیب ماسه‌هایی حاوی هیدروکربورهای سنگین (تار سند) ایجاد شده‌­اند که برای استخراج نفت آن‌ها را حرارت می­‌دهند تا هیدروکربورها از سنگ خارج شوند.
وی انجام آن را مستلزم صرف هزینه‌های گزاف دانست و خاطرنشان کرد: البته این نوع استخراج آلودگی زیست‌محیطی بسیار عظیمی را هم در پی دارد که از این هیدروکربورها به‌عنوان هیدروکربورهای غیر متعارف یاد می‌شود، اما در ایران طاقدیس‌های بسیار عظیمی داریم که نفت و گاز در آن‌ها بدام افتاده‌­اند و میلیون‌ها سال آنجا باقی مانده و با صرف هزینه بسیار کمتر و حفر چاه‌ها از آن‌ها استفاده ­می­‌کنیم.
عضو هیئت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران افزود: محلی که سنگ‌ها پخته و هیدروکربورها ساخته می‌شوند، به آشپزخانه نفتی معروف است. نفت و گاز در آشپزخانه نفتی حوضه عظیم زاگرس(محل برخورد دو صفحه ایران و عربستان) تشکیل شده و سپس ده‌ها تا ۱۰۰ ها کیلومتر به سمت حواشی و بالادست مهاجرت کرده و در ساختارهای تله‌ای عظیم زاگرس بخصوص در ناحیه فرو افتادگی دزفول(یکی از غنی‌ترین نقطه دنیا از نظر وجود نفت) واقع در دشت خوزستان انباشته شده‌­اند.
دکتر رحیم‌پور با بیان این‌که ناحیه فروافتادگی دزفول به‌عنوان یکی از غنی‌ترین نقاط دنیا از نظر تمرکز ذخایر نفتی در مساحت کوچک (شاید حدود ۹۰ درصد نفت ایران) است، گفت: چنانچه نفت و گاز در نزدیکی سطح زمین باشند، امکان تجزیه آن‌ها بر اثر فعالیت باکتری‌ها بیشتر بوده و به‌عبارت دیگر معمولاً هر چه عمق ذخیره هیدروکربوری کمتر باشد، کیفیت آن کاهش می‌یابد.
وی در ادامه افزود: نفت یا پترولیوم مولکول هایدروکربن (ترکیب هیدروژن و کربن) آلی است که منشاء آن موجودات زنده است.
عضو هیئت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران توضیح داد: در بخش‌هایی از پوسته زمین خصوصاً در جاهایی که حجم‌های آبی اعم از دریا، دریاچه، اقیانوس حضور دارند، موجودات مختلفی در این آب‌ها زندگی می‌­کنند. از مهم‌ترین آن‌ها موجودات میکروسکوپی مختلفی هستند که در حجم‌های آبی بخصوص در نواحی فلات قاره یا حاشیه کنار اقیانوس و یا دریاچه زندگی می‌کنند. نوع خاصی از این موجودات میکروسکوپی فیتوپلانکتون‌ها نام دارند که در واقع موجودات شناور گیاهی با قابلیت فتوسنتز 
هستند. ایسنا