طبق آمار رسمی ، میزان کل صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا از موعد اجرایی شدن توافق‌نامه از آبان 13۹۸ تا مرداد 1399، 824 میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل (680 میلیون) رشد ۲۱ درصدی نشان می‌دهد.
به گزارش اقتصاد سرآمد ، «اتحادیه اوراسیا» کار خود را به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۱۵ آغاز کرد. کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا شامل ارمنستان، بلاروس، روسیه، قرقیزستان و قزاقستان هم اکنون ۲۰ میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱90 میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲ درصد جمعیت جهان است. تنها روسیه، یعنی بزرگ‌ترین کشور اتحادیه اوراسیا بازاری 146 میلیون نفری پیش روی تجار ایرانی قرار می‌دهد.
ایران در سال ۱۳۹۵ به کمیسیون اقتصادی اتحادیه اوراسیا پیشنهاد ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان ایران و این اتحادیه را مطرح کرد، پیشنهادی که از جانب اعضای آن نیز مورد استقبال قرار گرفت و طی دو سال مذاکرات متعدد و ارزیابی کمی و کیفی اقلام و میزان تعرفه ترجیحی آنها، بالاخره این توافق‌نامه در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ در شهر آستانه قزاقستان به امضا رسید.
اجرای این توافق‌نامه از آبان‌ماه 1398 آغاز شد و طی آن ایران به عنوان عضو موقت اتحادیه اوراسیا قرار گرفت تا صلاحیت وی در طول 3 سال مورد ارزیابی قرار گیرد. به نظر می‌رسد این مهمترین تفاهم‌نامه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه – عضو اصلی این اتحادیه – طی سالیان گذشته بوده است.
درباره اهداف این اتحادیه اقتصادی می‌توان به تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفات گمرکی اشاره کرد.براساس این موافقت‌نامه، ایران از اتحادیه اقتصادی اوراسیا امتیازات گمرکی خاصی دریافت کرده و کشورهای این اتحادیه هم این امکان را خواهند داشت تا حجم صادرات خود به ایران را تا 75 درصد افزایش دهند. ایران نیز می‌تواند با امتیازاتی که دریافت می‌کند، صادرات کالاهای خود به مقصد پنج کشور اوراسیایی را تا چند برابر افزایش دهد. این امتیازات شامل 502 قلم کالاهای مختلف در حوزه‌های مواد غذایی، مواد مصرفی شیمیایی، محصولات ساختمانی، صدور خدمات فنی و مهندسی، محصولات صنعتی و محصولات کشاورزی از سوی اتحادیه اوراسیا و 360 قلم کالا در همان موارد مشابه را از سوی ایران شامل است که در مجموع کل اقلام مشمول در موافقتنامه به 862 مورد می‌رسد.
براساس آمارهای گمرک ایران، در پنج ماه نخست سال 1399، حجم تجارت خارجی کشورمان با مجموع پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا 2 میلیارد و 792 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (2 میلیارد و 635 میلیون و دلار) رشد 6  درصدی داشته است.همچنین میزان کل صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا از آبان 1398 تا مرداد 1399، 824 میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل (680 میلیون) رشد 21 درصدی نشان می‌دهد. در نمودار 1 این رشد نشان داده شده است.امین اعظمی کارشناس اندیشکده سیاست‌گذاری اقتصادی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به تاثیر عضویت غیردائم ایران در اتحادیه اوراسیا گفت: «صادرات 37 قلم کالای "مشمول تثبیت تعرفه" ایران به اتحادیه اوراسیا در بازه زمانی آبان 97 تا مرداد 99 معادل 59 هزار و 230 تن به ارزش 52 میلیون و 30 هزار دلار بوده است. حال آنکه پس از اجرایی شدن این موافقت‌نامه از آبان 98 ارزش کالاهای صادر شده به اتحادیه اوراسیا این بازه زمانی به 53 میلیون و 660 هزار دلار و وزن آن به 66 هزار و 770 تن رسیده است. این امر بیانگر رشد 3 درصدی ارزشی و افزایش 15 درصدی وزنی است».
وی افزود: «علاوه بر این، ارزش صادرات 354 قلم کالا که "مشمول تخفیف تعرفه‌ای" بودند، از 212 میلیون و 360 هزار دلار در بازه زمانی آبان 1397 تا مرداد 1398 با رشد 80 درصدی به 381 میلیون و 480 هزار دلار در بازه زمانی آبان 1398 تا مرداد 1399رسیده است. وزن این کالاها در بازه‌های مورد بررسی نیز از 338 هزار و 750 تن، با رشد 98 درصدی به 547 هزار و 680 تن افزایش یافته است».براساس آمارهای اعلام شده گمرک، بیشترین میزان صادرات در اقلام ترجیحی به روسیه و کمترین میزان صادرات به بلاروس بوده است. همچنین میزان صادرات ایران در اقلام ترجیحی به تفکیک کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا نشان می‌دهد ارزش صدور این گروه از کالاها به ارمنستان با رشد 11 درصدی نسبت به بازه مشابه (آبان 1397 تا مرداد 98) به 25 میلیون و 850 هزار دلار در بازه زمانی آبان 1398 تا مرداد 1399 رسیده است.ارزش صادرات به روسیه در بازه زمانی آبان 1397 تا مرداد 1398 معادل 149 میلیون و 250 هزار دلار بوده که در بازه آبان 1398 تا مرداد 1399 به 263 میلیون و 700 هزار دلار رسیده و نشان از رشد 77 درصدی در ارزش صادرات به روسیه دارد.
مقایسه کل صادرات ایران به اوراسیا با میزان صادرات ایران به اوراسیا در اقلام ترجیحی نشان می‌دهد، صادرات ایران در اقلام ترجیحی طی بازه زمانی پنجم آبان 1398 تا 31 مرداد 1399 حدود 53 درصد کل صادرات به این اتحادیه را به خود اختصاص داده است.
بیشترین واردات ایران از پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا مربوط به واردات از روسیه با ارزش یک میلیارد و 17 میلیون و 160 هزار دلار بوده که 77 درصد واردات از این اتحادیه را در بر می‌گیرد. کمترین میزان واردات نیز مربوط به قرقیزستان به میزان یک میلیون و 320  هزار دلار انجام شده است. میزان و سهم هر یک از کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا در واردات ایران در نمودار 3 آمده است.
به گفته کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، مراحل الحاق ایران به توافقنامه اقتصادی اوراسیا در حال انجام است و انتظار می‌رود براساس این موافقتنامه، ایران به مجموعه اقتصادی کشورهای روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس بپیوندد تا بتوان از بازار بزرگ توسعه روابط اقتصادی عرضه کالا و محصولات به ویژه در شرایطی که ایران و روسیه تحت تحریم‌های غیرقانونی قرار دارند، بهره ببرد. فارس